Microsoft Word fuattez doc

 
257 
vardır.  Yaya  olan  üç  figür  ise  başlarındaki  dişli  taç  ve  kıyafetleri  ile  Apadana
420
 
kabartmalarında görülen kral figürünün neredeyse birebir kopyasıdırlar.  
ncelenen eserlerin hepsi mezar ile ilişkilidir. Buradaki sahnelerde özellikle bir figürün 
öne  çıkarıldığı  dikkat  çekmektedir.  Bu  figür  mezar  sahibini  temsil  ediyor  olmalıdır. 
Birden fazla savaş sahnesinin betimlendiği Nereidler Anıtı’nın sol yarısı korunmuş olan 
batı  alınlığında  ortada  yer  alan  düşmüş  asker  ve  burada  olması  gereken  süvari 
kompozisyonu Karaburun II’deki atlı figür ile benzerdir. Aynı şekilde Nereidler anıtının 
büyük  podyum  frizinin  850b  bloğu  üzerindeki  çıplak  Hellen  savaşçı  ile  at  üzerindeki 
Pers  figürünün  bulunduğu  sahne  dikkat  çekicidir.  Çıplak  olan  savaşçı  cepheden 
gösterilmiştir.  Başında  sorguçlu  miğfer,  sol  elinde  kalkan  bulunmaktadır.  Süvari  ise 
tiara, manto, tunik ve anaksyrides giymektedir. Figür sağa doğru giderken elindeki kılıcı 
ile arkasında kalan Hellen askerine vurmak üzereyken gösterilmiştir.  leri doğru hamle 
yapan atın altında ölmüş bir savaşçı uzanmaktadır. Sağa doğru uzanmış olan figürün sağ 
kolu  başının  üst  kısmındadır.  Bu  üçlü  kompozisyondaki  pelerini  uçuşan  atlı  figürü 
Karaburun II  ile  benzerlik gösterirken  (32: b),  şaha  kalkmış atın  altındaki  ölü  savaşçı 
Tatarlı kompozisyonda karşımıza çıkmaktadır (Lev. 46: a). 
Benzer  atlı  figürlerini  Akhaemenid  Dönem  mezar  stellerinde  de  karşımıza  çıkar. 
Elmalı’dan M.Ö. 4. yüzyılın ortalarına tarihlenen ikiyüzlü bir stel ele geçmiştir.
421
 Stelin 
bir  yüzünde  at  üzerindeki  Pers  figürü  elindeki  mızrakla  atın  altına  doğru  uzanan 
düşmanı  öldürmektedir.  Atlı  göğüs  zırhı,  tiara,  kısa  pelerin  uzun  kollu  tunik  ve 
anaksyrides giymektedir. Atın alın perçemi bağlıdır. Sağa doğru dörtnala giden süvari 
sol eliyle dizginleri tutarken, sağ eliyle de mızrağını yukarı kaldırmıştır. Yere uzanmış 
olan düşmanına saplamış durumdadır. Düşman figürünün sol koluna doladığı pelerini ve 
belindeki kuşağı dışında giysisi yoktur. Figür kalkanı üzerine yatmış, yukarı kaldırdığı 
sağ eliyle yalvarır pozdadır. 
Savaş  sahnelerinin  mezar  ile  ilişkili  eserler  üzerinde  yoğun  bir  şekilde  yer  aldığı 
görülmektedir.  Uzun  savaş  sahnelerin  bulunduğu  Nereidler  Anıtı,  Payava  Lahdi  ve 
                                                 
420
 Schmidt 1953, pl. 51, 57, 72. 
421
 Polat 1998, 94, Lev. XII.; Mellink 1972, 269, pl. 60, fig. 25-26; Mellink 1973a, 303; Zahle 1979, no. 
70.; Bruns - Özgan 1987, 290, Taf. 20/1-2.; Ridgway 1997, 3 vd., pl. 2 a-d. 

---

 
258 
Karaburun  II  resimlerinde  atlı  figürlerin  öne  çıkmaktadır.  Savaş  sahnelerinin  özeti 
ş
eklinde olan mezar stellerinde de hasmını öldüren atlı figürler sıklıkla betimlenmiştir. 
Olasılıkla Karaburun II’nin savaş sahnesinin ortasında yer alan figür de mezar sahibini 
temsil etmektedir. Dolayısıyla Karaburun II’deki sahne, mezar sahibinin savaşta ölmüş 
olması nedeniyle yapılmış olmalıdır. Karaburun II’de at üzerinde düşmana karşı savaşan 
mezar  sahibi  kompozisyonu  Akhaemenid  Dönem  mezar  stelleri  üzerinde  görülen 
ş
ablonlaşmış bir figürdür. Burada Pers ya da Pers yanlısı olan mezar sahibi, Hellenlere 
karşı üstün bir şekilde gösterilmiştir. Mezar sahibinin hiçbir savaşa katılmamış olmasına 
rağmen, sadece yüceltmek üzere böyle kompozisyonun yapılmış olması olasılığı da göz 
ardı etmemek gerekir.  
Tatarlı  Mezar  odasının  doğu  duvarı  ikinci  kalası  üzerindeki  savaş  sahnesinin 
merkezindeki  bir  ve  sol  başta  yer  alan  iki  figür  benzer  yüz  ve  kıyafetleriyle  diğer 
figürlerden ayrılmaktadır  (Lev.  45: a; 46: a,  b). Özenli  işlenmiş  olmalarıyla  da  dikkat 
çeken bu figürler ayak bileklerine kadar uzanan plili kıyafetler giymektedir. Uzun siyah 
sakallı  olup,  siyah  saçları  ensede  top  halindedir.  Başlarında  surlu  taç  taşımaktadırlar. 
Ortadaki  figürün  kıyafetinin  üst  kısmı  diğer  ikisinden  daha  ince  işçiliği  ile 
ayrılmaktadır. Diğer iki figürün kıyafetlerinin üst kısmı düz bir şekilde kalçalarına kadar 
inmektedir.  Ayrıca  bu  figür  sırtında  sadak  taşımaktadır.  Korunmuş  ayaklarında 
ayakkabı vardır. Bu üç figürün, saçları, sakalları, kıyafetleri ve başlarındaki taçları ile 
Anadolu Arkaik Dönem Sanatı içerisinde yakın benzerleri yoktur. Benzer kıyafette ve 
duruşta  Persepolis  kabartmalarında  Kserkses’i  kanatlı  aslanı  bıçaklarken 
görmekteyiz.
422
 Pers kralları genellikle imparatorluğun her köşesinden gelen hediyeleri 
kabul ederken ya da kendisi için düzenlenmiş şölenlere katılırken tasvir edilmiştir. Bir 
Pers  kralının  düşmanla  birlikte  tasvir  edildiği  tek  yer,  Dareios  tarafından  yaptırılan 
Bisütun  kabartmasıdır.
423
  Burada  kral  yerde  yatan  düşmanın  üzerine  bir  ayağıyla 
basmaktadır.
424
 Duruş olarak Tatarlı doğu duvarı ikinci kalas üzerindeki ortada yer alan 
Pers  figürü  ile  aynıdır.  Bunun  yanı  sıra  figürlerin  başında  yer  alan  surlu  taç  bir  Pers 
                                                 
422
 Kuhrt 1995, 679, fig. 45. 
423
 Schmidt 1953, 38, not. 369. 
424
 Jacobs 1987, Taf. 3.1. 

---

 
259 
başlığı  olan  kidaristir.
425
  Kidarisi  sadece  Akhaemenid  krallar  ve  kralın  izin  verdiği 
yöneticiler giyebilmektedir. 
Pers  kralı  Dareios  M.Ö.  513’te  Karadeniz’in  kuzeyinde  yaşayan  skitlere  karşı  savaş 
açmıştır.
426
  Calmeyer’e  göre  burada  betimlenen  savaş  I.  Dareios’un  skitlere  karşı 
yaptığı  savaştır.
427
  Borchhardt  da  aynı  düşünceyi  paylaşmakta  galip  gelen  komutanı 
Büyük  Dareios  olarak  belirlemektedir.
428
  Tatarlı’da  çalışan  sanatçının,  Pers  sanatını 
tanıdığı  ve  Persepolis’teki  kabartmaları  gördüğü  anlaşılmaktadır.  Burada  Dareios’un 
skit seferini canlandırmış olmalıdır. Tatarlı’da Karaburun II’den farklı olarak sahnenin 
ortasındaki  vurgulanmış  figür  mezar  sahibini  sembolize  etmemektedir.  Bu  figür 
giysileri ve duruşuyla Bisütun’da betimlenmiş olan Dareios’tur. Sahnenin en solunda ok 
atan  benzer  figürler  Dareios’un  komutanlarını  sembolize  ediyor  olmalıdır.  Eğer  bu 
sahnede  mezar  sahibini  aramak  gerekirse  araba  içinde  ok  atan  figür  olduğu  öne 
sürülebilir  (Lev.  45:  c).  Ortadaki  kralın  hemen  arkasında,  araba  içerisinde  olan  figür 
diğer ok atan atlı Pers savaşçılar gibi tiara takmaktadır. Diğer figürlerden farklı olarak 
kolları geniş kırmızı bir tunika giymektedir. Kol kenarlarında işlemeler vardır. Arabayı 
çeken  iki  kırmızı  at  diğer  at  figürlerine  göre  çok  daha  özenli  çizilmişlerdir.  Burada 
mezar  sahibi  kralın  hemen  arkasında  arabası  ile  birlikte  savaşa  katılmış  olarak 
gösterilmiştir. Ayrıca bu figürün diğer ok atan Pers figürlerinden farklı olarak sol elini 
kullandığı dikkati çeker. Ayrıca burada başka eskiz izleri korunmuştur. Belki de sanatçı 
buradaki  figürü  doğru  olarak  sağ  eliyle  ok  atar  şekilde  çizmiş,  daha  sonra  yapılan 
ikazlarla sol olarak değiştirmiş olmalıdır.  
 
7.4. AV SAHNELER : 
Araştırdığımız  yapılar  arasında  av  sahnelerinin  bulunduğu  tek  örnek  Kızılbel’dir.  En 
fazla resmin bulunduğu Kızılbel mezar odasının Doğu duvarı II. frizinde geyik avı, III. 
                                                 
425
 Thomson 1965, 125-126, figs. a-h. 
426
 Herodotos, IV. 1 vd.  
427
 Calmeyer 1993, 14-15. 
428
 Borchhardt 2002, 95. 

---