Microsoft Word fuattez doc

 
263 
bileklerine  kadar  uzanan  pantolonları  vardır.  Birinci  okçunun  başından  korunan  bir 
parçadan, beyaz sivri bir başlık takmakta olduğu anlaşılmaktadır. Üç okçunun da aynı 
model olan giysileri farklı desenlerle bezelidir. Sahnenin sağında dördüncü okçuya ait 
olabilecek  bazı  izler  korunmuştur.  Aslanı  öldüren  okçular  özel  giysileri,  parlak 
pantolonları, tunikleri ve başlıkları ile karakterize edilmişlerdir.  
Betimlemelerde  görülen  av  sahnelerinin  kökeni  doğuya  dayanmaktadır.
431
  Aynı 
zamanda  av  sahneleri  Asur  saray  kabartmalarında  da  görülür.
432
  Akhaemenid  sanatta 
görülen  kral  ve  beraberindekilerin  betimlendiği  av  sahneleri  aslında  birer  saltanat 
simgesidir. Bu tip sahneler sadece mimari kabartmalarda veya mezar stellerinde değil, 
Anadolu-Pers sanatının başka ürünleri olan mücevher ve sikkelerde de farklı stilde fakat 
aynı  temada  yer  almaktadır.
433
  Avcılık  Pers  geleneklerinde  bir  spordan  daha  çok,  üst 
tabakanın  bir  yaşam  biçimiydi.  Av  sahneleri  yöneticinin  yaşamından  bir  kesiti 
yansıtmaktadır.  Perslerden  önce  Doğu  Yunan  sanatında  av  tasvirleri  olmasına  karşın 
Pers  yaşamında  önemli  bir  yere  sahip  olması  nedeniyle  Anadolu-Pers  mezar 
ikonografisinde değişmez konulardan biri olmuştur.
434
 
M.Ö.  6.  yüzyılın  sonlarına  tarihlenen  Anadolu-Pers  geleneğindeki  Bursa  8500
435
 
Daskyleion  civarından  ele  geçmiştir.  Stelin  üzerinde  üç  figürlü  friz  yer  almaktadır. 
Birinci frizde kline, ikinci frizde ekphora ve üçüncü frizde geyik avı sahnesi işlenmiştir. 
Sahnenin  ortasında  hızla  sağa  doğru  ilerleyen  atlı,  önünde  koşarak  sağa  doğru  kaçan 
geyik ve atlının arkasında yürür durumda bir erkek figürü yer almaktadır. Atın altında 
ise  sağa  doğru  koşan  iki  köpek  figürü  yer  almaktadır.  Atın  dizginlerini  sıkıca  tutan 
figürün  başında  tiara  vardır.  Binicinin  arkasında  eyere  takılı  olarak  gorytos  (sadak) 
bulunmaktadır.
436
 Dörtnala koşan atın ön ayakları havadadır. Atın karın altında sarkan 
eyer  kumaşının  püskülleri  görülmektedir.  Sahnenin  solunda  yer  alan  erkek  figürü  bir 
                                                 
431
 Cremer 1984, 91 vd.  
432
 Barnett 1975, Abb. 127. 
433
 Karagöz  2003, 40. Mühür baskıları için ayrıca bkz. Kaptan-Bayburtluoğlu 1988. 
434
 Jacobs 1987, 57-58. 
435
 Altheim-Stiehl – Metzler – Schwertheim 1983, taf. 1-2, 1 vd.; Gall 1989, 143 vd.; Tappeiner 1986, 81 
vd.; Jacobs 1987, Taf. 13/3; Nollé 1992, 19 vd.; Polat 1998, 13 vd.  
436
  Tatarlı  doğu  duvarı  birinci  kalası  üzerindeki  Ekphora  sahnesinin  ortasında  yer  alan  dört  atlıdan 
öndekinin eğerinde takılı bir sadak görülmektedir. 

---

 
264 
elinde omuzuna koyduğu sopayı tutarken diğer elini de öne doğru uzatmış durumdadır. 
Geyik  figürü  uzun  ve  dallı  boynuzludur.  Büyük  bir  av  partisinin  özet  görüntüsünü 
içeren sahne avın kovalandığı ana aittir.  
Anadolu-Pers  eserleri  üzerinde  birden  fazla  hayvanın  avlandığı  sahneler  sık  sık 
karşımıza  çıkmaktadır.
437
  M.Ö.  366-60  yıllarına  tarihlenen
438
  Payava  Lahdi’nin  batı 
yüzü çatı sırtında uzun bir av sahnesi yer almaktadır. Birden fazla hayvana yönelik avın 
yapıldığı  sahnede  en  sağda  ayı,  ortada  domuz,  solda  geyik  avı  yer  almaktadır.  Her 
hayvanın arasında ise sağa doğru dörtnala giden avcı figürü bulunmaktadır. Birbiri ile 
benzer  duruş  ve  kıyafetteki  avcılar,  mızraklarını  kaldırarak  öndeki  ava  fırlatmak 
üzereyken gösterilmiştir. Atının üzerinde dörtnala gitmekte olan figür, pelerin ve tunik 
giymiştir. Sol eliyle dizginleri tutarken, sağ eliyle de mızrağını fırlatmaktadır. Dörtnala 
koşan atın ön ayakları havadadır. Atın kısa olan kuyruğu olasılıkla bağlıdır. Geyik sağa 
doğru kaçarken, arkasından avcısı atıyla beraber gelmektedir. Domuz ve ayı ise avcısına 
doğru  yönelmiştir.  Sahnenin  en  solunda  yaya  olarak  ilerleyen  bir  erkek  figürü  ile  atlı 
arasında bir köpek bulunmaktadır.  
Çanakkale’nin Çan ilçesinin yakınlarında ele geçen Çan Lahdinin sadece kısa ve uzun 
kenarlarından  biri  bezemelidir.
439
  M.Ö.  5.  yüzyılın  sonlarına  tarihlenen  lahit  üzerine 
kabartma  olarak  yapılmış  olan  sahneler  boya  ile  detaylandırılmıştır.  Günümüzde  bu 
boyalar kısmen görülür durumdadır.  
Lahdin  bezemeli  olan  kısa  kenarında  savaş  sahnesi,  uzun  kenarında  av  sahnesi  yer 
almaktadır. Av sahnesinin ortasında, sahneyi ikiye bölen kuru bir ağaç görülmektedir. 
Solda  geyik  avı  sağda  ise  domuz  avı  sahnesi  bulunmaktadır.  Panelin  sol  kısmı  tahrip 
olmuştur.  Ağacın  sağında  dörtnala  giden  atının  üzerindeki  avcı,  mızrağını  önündeki 
yaban  domuzunun  başına  saplamış  durumdadır.  Atın  karşısında  simetrik  olarak  ön 
ayakları  havada  duran  domuza  iki  köpek  saldırmaktadır.  Köpeklerden  biri  domuzun 
sırtında durarak ensesini, gövdesinin altındaki ikinci köpek ise göğüs altını ısırmaktadır. 
                                                 
437
 Koparal 2004, 62 vd. 
438
 Polat 1998, 171. 
439
 Sevinç – Körpe – Tombul – Rose – Strahan – Kiesewetter – Wallrodt 2001, 383 vd.; Tombul 2004, 
769. 

---

 
265 
Sakallı olduğu anlaşılan süvari tiara takmaktadır. Figür uzun kollu tunik ve anaksyrides 
giymektedir. Boynuna bağladığı kandysü geride hızdan dolayı havalanmaktadır. Pelerin 
mor renktedir ve yan bordürleri aşı boyası ile boyalıdır. Tuniği aşı boyası renginde olup 
yakası, ayakkabıları ve kemeri kırmızıdır. Figürün belinde iki akinakes bulunmaktadır. 
Kabzası  aşı  boyası,  topuzu  mavi  olan  akinakesten  biri  belin  yanına,  diğeri  dizin  üst 
kısmına uzanan kayışa tutturulmuştur.  
Gövdesi  aşıboyası  rengindeki  atın  toynakları  kırmızıdır.  Alın  perçemi  bağlanmış, 
kuyruğu  düğümlenmiştir.  Üzerinde  aşı  boyası  eyer  örtüsü  bulunmaktadır.  Atın 
karşısında  bulunan  domuzun  yelesi  toynakları  aşıboyası  renginde  iken  gövde  rengi 
mordur. Kabartmanın zemini yeşil renge boyalıdır.  
Lahdin bu yüzünde solda yer alan geyik avı sahnesi kötü şekilde tahrip olmuştur. Kalan 
izlerden anlaşıldığı üzere panelin ortasındaki ağacın solunda geyik, geyiğin solunda ise 
iki süvari bulunmaktadır. Birinci süvarinin atının altında köpek vardır. Birinci süvarinin 
gövdesi  korunmamıştır.  leri  doğru  hamle  yapan  atın  ön  ayakları  ve  binicinin 
gövdesinin üst kısmı korunmuştur. Figür dirsekten bükülü bir şekilde havaya kaldırdığı 
sağ elinde mızrağı önündeki geyiğe saplamaktadır. Figür domuz avı sahnesindeki figür 
ile  benzerdir.  Figür  kırmızı  bir  tunik  göğsünde  aşıboyası  zırh  giymektedir.  Arkasında 
rüzgarda  dalgalanan  pelerini  (kandys)  vardır.  Başında  tiara  yoktur.  Lahit  üzerindeki 
diğer  yüzlerden  farklı  detaylandırmaları  belirli  bir  kişiyi  ifade  ettiği  izlenimini 
doğurmaktadır.
440
 
Akhaemenid sanatta önemli bir yere sahip olan av sahnelerinde birkaç avın aynı anda 
betimlendiği  görülmektedir.  Anadolu-Pers  sanatında  aslan,  domuz,  geyik, ayı,  tilki  ve 
panter  av  hayvanları  olarak  betimlenmiştir.
441
  Yalnız  av  sahnelerinin  kısa  bir  özeti 
ş
eklinde olan steller üzerinde bir avcı ve avı betimlenmiştir. Hatta bunlarda bile bir avcı 
ve  iki  avdan  oluşan  kompozisyonlar  söz  konusudur.
442
  Burada  yoğun  olarak  av 
sahnelerinde görülen domuz ve geyik betimlenmiştir. Bir genelleme yapmak gerekirse 
                                                 
440
 Sevinç – Körpe – Tombul – Rose – Strahan – Kiesewetter – Wallrodt 2001, 394. 
441
 Koparal 2004, 62 vd.  
442
  stanbul  1502  stelinde  avcı,  yardımcısı  ve  köpeğinin  dışında  domuz  ve  geyik  bulunmaktadır.  Polat 
1998, 38 vd. lev. 4a. 

---