314
tarihlenen stanbul 5764
584
stelinde, Ksanthos M.Ö. 460 civarına tarihlenen G
Heroonu’nda
585
ve M.Ö. 4. yüzyıl ortalarına tarihlenen Ağlayan Kadınlar Lahdi’nde
586
karşımıza çıkmaktadır. Fakat Karaburun II’deki figürleri yakın benzerleri kadar güçlü
bir etkiye sahip değildir. Bütün bu veriler ışığında Karaburun II mezarının M.Ö. 5.
yüzyılın ortalarında inşa edildiğini söylemek mümkündür.
Karaburun II gibi resimlerinde Pers öğeler bulunan Tatarlı tümülüsü, C14 ve
dendrokronojik analizler ile M.Ö. 478 +4/-7 yıllarına verilmiştir.
587
Tatarlı’nın savaş
sahnesi arkaizan bir anlayışla iki ordu sağdan ve soldan ortaya doğru gelmektedir.
Ayrıca yana yana duran insan ve at figürleri, Kızılbel’de gördüğümüz, yandakilerin
öndekinin gölgesi şeklinde çizilmesi anlayışından kurtulamamıştır. Karaburun II’de ise
bu durum neredeyse yoktur. Ayrıca Tatarlı resimlerinde on etkisi yok denenecek kadar
azdır. Karaburun II mezarını Tatarlı’dan sonraki bir tarihe oturtmak doğru olacaktır.
Arkaik tabakada bulunan Gordion Boyalı Ev’den ele geçen resim parçalarının
restitüsyonları yapılabilmiştir. Buradaki prosession sahnesine ait olduğu düşünülen
figürler içerisinde grifon protomlu başlık takan figür dikkat çekicidir (Lev. 39: b). Khios
Emporion’daki arkaik tapınakta, tanrıçanın ahşap heykeline tutturulmuş dokuz küçük
grifon protomu ele geçmiştir.
588
Muhtemel bir dinsel tören ile ilişkili olan bu başlığın,
Phryg resminde özel bir yeri ve önemi olmalıdır.
Harta mezar odasında M.Ö. 6. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Akhaemenid tip sığ bir
kaseye ait parçalar ele geçmiştir. Ayrıca, buluntular arasında M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen
siyah firnisli bir kandil yer almaktadır.
589
Mezar odasının içinde yer alan taş klinenin
sphinks şeklindeki mermer ayakları geç Arkaik erken Klasik stildedir (Lev. 2: b). Mezar
odasının duvarlarındaki on kymationu dizisinin oldukça şişkin alt konturlu yumurtaları
yaklaşık M.Ö. 500 yıllarını işaret etmektedir. Klinenin üzerine çizilmiş olan figürler de
aşağı yukarı M.Ö. 500 yıllarına aittir. Bu durumda en geç buluntu olan siyah firinisli
584
Bernard 1969, 17-29, fig. 1-2.
585
Metzger 1963, 49 vd., pl. 38-39.
586
Fleischer 1983, 47 vd.
587
Summerer 2005, 145.
588
Mellink 1980 92.
589
Özgen 1996, 39, fig. 67, 68.
315
kandil ikinci bir gömüyü işaret ediyor olmalıdır. Hartanın mezar yapısı ve ele geçen az
sayıdaki buluntuları M.Ö. 6. yüzyıl sonlarını işaret etmektedir.
590
Harta tümülüsüne ait
resimler (Lev. 3: a, b, c) Pers sanatından tanıdığımız prosession sahnesinin eşya taşıyan
figürlerine benzemesi nedeniyle en azından M.Ö. 560 yılından sonraya ait olmalıdır.
Aktepe mezar odasının tahribat dolgusu içinden lydion parçaları, alabasterden yapılmış
alabastron parçaları, demir objelere ait parçalar ile fildişinden çeşitli süs eşyaları ele
geçmiştir. Ancak buluntularla birlikte mimari yapı M.Ö. 6. yüzyılın son çeyreğine
tarihlendirilmiştir.
591
Aktepe’ye ait iki figür (Lev. 4: b; 5: a, b, c), ellerinde mersin dalı
ile prothesis törenindedirler. Elinde dal tutan Aktepe erkek figürü aynı zamanda diğer
eliyle de lotus koklamaktadır. M.Ö. 540-530 yıllarına tarihlenen Megakles’in
Çocukları
592
adlı Attika stelinde de benzer pozda lotus koklayan erkek figürü
bulunmaktadır. Aktepe erkek figürünün vücudunu saran ve aşağı kadar uzanan kıyafeti,
Karaburun II’nin kline sahnesinde yer alan hizmetkarlar ile benzerdir (Lev. 31: a, c).
Benzer kıyafetler Persepolis’te armağan taşıyıcılar üzerinde de görülmektedir.
Aralarındaki tek fark Aktepe örneğinde elbisenin yan tarafında aşağı doğru inen ve
elbiseyle kontrast renkte yapılmış olan şerittir. Benzer tipte kıyafetler giyen figürler,
Tatarlı ekphora sahnesinde yer almaktadır (Lev. 43: b). Bu sahnedeki üç seyis ve mızrak
taşıyan üç kişinin düz bir şekilde aşağı doğru inene elbiselerinin yan kenarlarında
ş
eritler bulunmaktadır. Ayrıca Aktepe figürlerinin ince uzun parmaklı zarif elleri
Gordion Boyalı Ev figürlerinin ellerine benzemektedir.
590
Özgen 1996, 39.; Dedeoğlu 1996, 206.
591
Dinç 1993, 221-230.
592
Richter 1974 1-5, Pl. 1-10;
316
9. SONUÇ
Anadolu’da Arkaik Dönem kapsamında resim sanatına ait örnekler içeren altı yapı tespit
edilmiştir. Bunlardan Gordion Boyalı Ev hariç, tümü mezar yapısıdır. Lykia
Bölgesi’nde Kızılbel en fazla figürlü frizlere sahip olması nedeniyle bu grup içerisinde
öne çıkmaktadır. Karaburun II mezar odasının resimlerinin korunma durumları iyi
olmasa da in situ olarak ele geçen nadir bir merkezdir. Lydia Bölgesi’nde yer alan Harta
ve Aktepe tümülüsleri, mezar soyguncuları tarafından yağmalanmaları nedeniyle
resimlerinden ancak bir-iki figür ele geçmiştir.
Karaburun II ve Gordion Boyalı Ev’de resimler sıva tabakası üzerine yapılmıştır.
Aktepe ve Kızılbel’de herhangi bir sıva yapılmadan resimler duvar yüzeyine direkt
olarak tatbik edilmiştir. Harta’da sıva yoktur ancak duvar yüzeyinde beyaz astar tespit
edilmiştir. Tatarlı Tümlüsü’nde resimler mezar odasının ahşap iç duvarları üzerine
boyama tekniği ile yapılmışlardır.
Kızılbel
593
, Karaburun II
594
ve Gordion Boyalı Ev’de
595
tespit edildiği üzere resimler
yapılmadan önce kırmızı boya ile figürler çizilmiş, daha sonra renklendirilmiştir. Son
olarak da figürlerin konturları siyah ile belirlenmiştir. Sadece Harta ve Aktepe
resimlerinde taslak çizgilere rastlanmamıştır.
596
Ahşap zemin üzerine yapılan Tatarlı
597
resimlerinde ise taslak çizgiler boyama değil kazıma olarak yapılmıştır.
ncelemiş olduğumuz resimlerin renk skalasını beyaz, siyah, kırmızı ve mavi
oluşturmaktadır. Kullanım yoğunluğuna göre bu dört rengi yeşil izlemektedir. Yeşil
renk sadece Aktepe ve Tatarlı’da tespit edilmemiştir. Aktepe’den boyalı çok az parça
ele geçmiştir. Dolayısıyla eldeki veriler Aktepe resimlerinde yeşil renk kullanılmamıştır
demek için yetersizdir. Tatarlı’nın ise ahşap üzerine yapılmış olan renk skalası oldukça
dardır. Burada diğer resimlerde de tespit edilen beyaz, kırmızı ve siyahın yanı sıra açık
593
Mellink, 1998, 63.
594
Mellink 1971, 252.
595
Mellink 1980b, 92.
596
Mezar soyguncuları tarafından oldukça ağır bir şekilde rötuşlanan bu resimlerde taslak çizgilerin
korunmamış olması normaldir.
597
Summerer - Kienlin 2007, 78.
Dostları ilə paylaş: |