Microsoft Word gelecek dunya duzeni I kitab doc
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “dövlət və onun siyasəti hamı üçündür, hamının mənafeyi bir nəfərin, bir nəfərin mənafeyi isə hamı üçündür”
- “Dövlətin və hakimiyyətin mənbəyi xalqdır”
- Fərdlər ona görə birləşirlər ki, özlərinin fərdi maraqlarını yüksək səviyyədə təmin edə bilsinlər.
125
xüsusi və hətta tək xarakter daşıyır. Məsələn, siyasi idarəetmə aşağılarda inzibati idarəçiliyə keçir və dairəsini, obyektlərin sayını azaldır. Məsələn, bələdiyyələrin fəaliyyətini və səlahiyyət dairələrini buna əyani nümunə göstərmək olar. Bu baxımdan da piramidal struktur ona görə təşkil edilir ki, siyasət qloballıqdan
şaxələnə və ya da darala bilsin. Bu proseslərə əslində, trayektoriyalarda nizamlama demək olur ki, bu da əlavə elementlərin meydana gəlməsini ortaya çıxarır. Şaxələndikcə,- fəaliyyətin miqyası və kəmiyyəti baxımından,- qloballıq azalır, bölgü prinsipi ümumi məsuliyyəti paylaşdırır, daraldıqca isə fəaliyyətin miqyası böyüyür. Bu fikri bir qədər aydın şəkildə izah etsək, hesab edərik ki, yuxarı vəzifəli şəxsin məsuliyyəti böyük olur, yuxarıdan işlər aşağıya doğru paylanır. Paylanma prosesi zamanı bir nəfərin gördüyü işin kəmiyyəti azalır. Ona görə ki, məsuliyyət və öhdəlik, ümumilikdə isə funksiya paylanır. Bir məsələni isə qeyd etmək olar ki, siyasətin qlobal əhəmiyyəti əslində siyasətin lokal məzmununa (obyekt və məkan kimi götürsək-fərdi,
səviyyədə təmin edilməsi üçün təşkil edilir. Bu da alternativ fikiri, yəni “dövlət və onun siyasəti hamı üçündür, hamının mənafeyi
düşüncə prinsipini üzə çıxarır. İnsanlar ona görə dövlətlərini və cəmiyyətlərini əlaqəli şəkildə təşkil edirlər ki, özlərinin əlaqəli fəaliyyətlərini və əlaqəli maraqlarını təmin etsinlər. Enerji mübadilələri və enerji birləşmələri ortaya çıxsın. Əlaqələr ona görə təşkil edilir ki, insanlar sosial varlıqlar olduğundan müxtəlif sahələrdə ünsiyyət və əlaqə yaradan olurlar. Dövlət və ümumilikdə cəmiyyətin əlaqəli quruluşunda aşağıda –ailə məişət münasibətləri sahələri, ondan yuxarıda ictimai maraqla bağlı olan münasibətlər sahələri, ondan da yuxarıda siyasi maraq (dövlətin özünün mövcudluğuna dair maraqları) münasibətləri sahələri dayanır. Bu quruluşların qarşılıqlı vəhdəti mövcuddur ki, bunun da mahiyyətində insanlara yüksək səviyyəli xidmət amili 126
dayanır. İnsanlar dövlətlərini ona görə təşkil edirlər ki, dövlətin bütün quruluşları onların rəngarəng həyatlarının formalaşmasını təmin edə bilsin. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, baş (yuxarı) və orta maraq sahələrinin əsas mənbəyi aşağı sahələrdir. Həmçinin aşağılar da yuxarılar olmadan öz işlərini həyata keçirə bilməzlər. Bütün münasibətlərdə qarşılıqlı öhdəlik və vəzifə funksiyası məsələləri ortaya çıxır. “Dövlətin və hakimiyyətin mənbəyi
əsas məğzini təşkil edir. Buraya hakimiyyətin birbaşa icra fəaliyyəti və hakimiyyətin şərait yaratdığı və müşahidələr və nəzarətedici normaların tətbiqi yolu ilə tənzimlədiyi ictimai fəaliyyəti aid edilməlidir. Dövlət hakimiyyəti öz fəaliyyətini birbaşa təmin edir, həmçinin dolayı yollarla da fəaliyyət təmin edilir. Bura ictimai qurumlar üzərində nəzarət funksiyasını aid etmək olar. Müxtəlif kəmiyyətli, müxtəlif tərkibli maraqlar təbii olaraq ayrı-ayrı sahələri meydana gətirir. Sahələrin yaradılması prosesləri də həm daxildən, həm də forma və say baxımından, kəmiyyət etibarilə böyüyür, sayları və çeşidləri məkanlar üzrə genişlənir. Maraq uğrunda sistemli mübarizədə ortaya çıxan yeni elementlər yeni istiqamətlərin formalaşmasını zəruri edir. Fərdi maraqlar həm ayrı-ayrı sahələrdə meydana gəlir, həm də sahələrin birləşməsini üzə çıxarır. Bir sahədə həm fərdi, həm kollektiv maraqlar meydana gəlir. Ayrı-ayrı sahələrdə də kollektiv maraqlar formalaşır. Fərdi maraqların cəmi kollektiv maraqları üzə çıxarır. İstər fərdi, istərsə də kollektiv (ümumi) maraqlar təbii olaraq sahələrdə fərdi maraqların təmin edilməsinə yönəlir. Fərdlər ona görə birləşirlər ki, özlərinin fərdi maraqlarını yüksək səviyyədə təmin edə bilsinlər. Kollektiv şəkildə əldə etdikləri böyük paylara malik olsunlar və böyük mövcudluq, böyük vahid pay bölgüsü əsasında əşyaları hissələrə parçalaya bilsinlər. Fərdlərin kollektiv qrup yaratması və əmək münasibətlərində və əlaqələrində kollektivçilik proseslərinin özü elə tənzimləmə demək olur. Burada proseslər 127
qaydalarla tənzimlənir. Kollektiv maraqlar bir tərəfdən fərdin maraqlarını təmin etmək funksiyasını yerinə yetirir, digər tərəfdən də cəmiyyətin inkişafı üçün kollektiv və bütöv potensialı, güc və qüvvəni yaradır. Bu baxımdan da insanlar sosial varlıq olaraq, daima münasibətlərdə, ünsiyyət və əlaqələrdə olurlar. Münasibətlər zamanı qarşılıqlı enerji mübadilələri həyata keçirilir. Bu enerji mübadilələri əmək bölgüsü zamanı da baş verir. Həmçinin ünsiyyət zamanı- mühazirələrin dinlənilməsi, tibbi məsləhətlər zamanı, istintaq- təhqiqat gedişində, qərarların müzakirəsində, hesabatların verilməsində və s. enerji mübadilələri (müsbət və mənfi enerji
hüquq normaları vasitəsilə təmin edilir. İnsanlar ona görə hüquq normaları yaradırlar ki, özləri arasında olan münasibətləri və əlaqələri tənzimləsinlər, qaydaya salsınlar. Bununla yanaşı, insanlar arasında hüquq normaları münasibətlərin və hərəkətlərin hədlərini və sferasını, perimetrini də müəyyən edir. İnsanlar özlərinin xoşbəxt həyatlarını təmin etmək üçün dövlətlər və cəmiyyətlər təşkil edirlər və bunlar daxilində ayrı-ayrı strukturlar yaradırlar. Strukturlar arasında əlaqələr həyata keçirilir. Cəmiyyət öz məzmununu həm də dövlətin strukturlarında tapır. Məsələn, şəxslər məhkəmə və qanunverici qurumlarda, ictimai təşkilatlarda-məsələn, həmkarlar təşkilatlarında, bələdiyyə məclislərində, şuralarda, ali və orta məktəblərdə, ittifaqlarda və s. birliklərdə iştirak etməklə cəmiyyətlərin qurulmasını təşkil etmiş olurlar. İnsanlar strukturlarda fəaliyyət göstərməklə həm təcrübə əsasında istedad və qabiliyyətlərini üzə çıxarırlar, həm də tənzimedici tərəfə çevrilirlər. Buradan da şəxslərin ictimai- siyasi statusları meydana gəlmiş olur. Çünki şəxslər təsir predmetinə və tərəfinə çevrilirlər. İnsanların maraqlarının müxtəlif sahələr üzrə
tənzimlənməsini təmin etmək məqsədilə cəmiyyətin və dövlətin ayrı-ayrı strukturları öz aralarında əlaqəli fəaliyyət həyata keçirirlər. Burada piramidal trayektoriya əsasında vəzifə
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|