63
beynəlxalq təşkilatların
xüsusilə, BMT-yə daxil olan nəşrlərində göstərilir. Mate-
rialın izahını statistik cədvəlin təhlili vasitəsilə aparmaq olar.
Öyrəndiklərinizi tətbiq edin
Ölkələr
Yerləşdiyi
materik
Neçə ölkə ilə
həmsərhəddir?
Su sərhəddi
varmı?
Varlı, yoxsa
kasıb ölkədir?
Kanada
Şimali Amerika
1
+
varlı
Braziliya Cənubi Amerika
10
+
kasıb
Nigeriya Afrika
4
+
kasıb
Rusiya Avrasiya 11
+
varlı
Monqolustan Avrasiya
2
—
kasıb
Nə öyrəndiniz
Dövlət
müəyyən sərhəd daxilində yerləşən ərazidir. Dövlətlərin
coğrafi mövqeyi
əlverişli və əlverişsiz
ola bilər. Ölkələr əhalinin yaşayış səviyyəsinə görə
varlı və
ya
kasıb ola bilər.
Öyrəndiklərinizi yoxlayın
Ölkələr Materik
Qitə
Meksika
Şimali Amerika
Amerika
Almaniya Avrasiya Avropa
Argentina
Cənubi Amerika
Amerika
Türkiyə Avrasiya Avropa
və Asiya
Misir
Afrika, Avrasiya
Afrika, Asiya
Braziliya Cənubi Amerika
Amerika
Əlcəzair Afrika Afrika
Qazaxıstan Avrasiya Asiya,
Avropa
2. Türkiyənin mövqeyinin üstün cəhətləri:
su
sərhədlərinin mövcudluğu;
Avropa və Asiyanın sərhədində yerləşir.
Qırğızıstanın mövqeyinin çatışmayan cəhətləri:
Materikdaxili mövqeyə malikdir, su sərhədləri yoxdur;
Dağlıq ərazidir.
Qiymətləndirmə meyarları:
Müqayisəetmə
İzahetmə
Zəif Orta
Yüksək
Dövlətləri
coğrafi mövqeyinə
görə müqayisə etməkdə çətin-
lik çəkir.
Dövlətləri coğrafi mövqeyinə
görə əsasən müqayisə edir.
Dövlətləri coğrafi mövqeyinə
görə düzgün müqayisə edir.
Ölkələrin “kasıb” və “varlı”
bölgü prinsipini izah etmək-
də çətinlik çəkir.
Ölkələrin “kasıb” və “varlı”
bölgü prinsipini qismən izah
edir.
Ölkələrin “kasıb” və “varlı”
bölgü prinsipini geniş izah
edir.
65
II TƏDRİS VAHİDİ ÜZRƏ
KİÇİK SUMMATİV QİYMƏTLƏNDİRMƏ
1. Azərbaycan dilində danışan
insana hansı dili öyrənmək
daha asan olar?
____________________________
2. Xəritədən istifadə edərək əhalisinin həyat səviyyəsi
yüksək olan ölkələri
müəyyən edin.
А) Efiopiya, ABŞ, Kanada
В) İsveç, ABŞ, AFR
С) Braziliya, Somali, Nepal D) Əfqanıstan, Liviya, Mozambik
Е) Banqladeş, Nepal,
Avstraliya
3. Şəkildəki oğlan hansı irqin
nümayəndəsidir?
______________________
4. Siyahıdakı peşələrin adlarını diaqramın müvafiq hissələrinə yazın.
Aqronom, bank işçisi,
traktorçu, həkim,
baytar, müəllim,
bənna, elmi işçi, taksi
sürücüsü, poçtalyon,
gözətçi, çoban, vəkil,
satıcı, aşpaz.
5. Aşağıdakı peşə sahibləri öz işlərini yerinə yetirmək üçün haranı seçməlidirlər?
А) Alim-ekoloq: o, ətraf mühitin çirk-
lənməsi problemlərini öyrənir. ________
В) Alim-botanik: o, təbiətdəki
bitkiləri
tədqiq edir. ________
С) Aqronom-seleksiyaçı; o, yeni bitki
sortları yaradır. ________
Səbəbini izah edin.
Ekoloq
Botanik
Aqronom
1.
2.
3
1.
2.
3.
1.
2.
3.
1. türkmən
2. qazax
3. belorus
4. rus
5. ingilis
6. portuqal
7. tatar
8. türk
9. fransız
10. qaqauz
Kənd
Şəhər
Şəhər
Kənd
66
6. Xəritə-sxemdə qeyd olunan hansı regionlarda aclıq problemi mövcuddur?
7. Cədvəldən istifadə edərək Azərbaycan əhalisinin sayının
illər üzrə dəyişmə qra-
fikini qurun.
İllər
Əhalinin sayı,
mln. nəfər
1959
3,7
1970
5,2
1980
6,2
1990
7,2
2000 8,1
2010 9,2
8. Sadalananlardan hansı xammal, hansı isə hazır məhsuldur? Uyğun xanalara
xammal və ondan alınan məhsulları yazın:
Parça, taxta, benzin, ip, çipsi, ağac, boşqab, avtomobil, neft, şirə, pambıq,
meyvə, paltar, mebel, kağız, metal, kartof, gil
Xammal Hazır məhsul
Meyvə
Şirə
9. Uyğunluğu müəyyən edin.
Region
İrq
10. Afrikanın bəzi ölkələrində təhsil məcburi deyil. Orada uşaqlar məktəbə getmə-
yə də bilərlər. Siz belə bir ölkədə yaşamaq istərdinizmi?
Fikirlərinizi izah edin və
5 səbəb yazın.
1
2
3
4
5
Avropa
Asiya
Afrika
neqroid
monqoloid
avropoid
Əhalinin sayı,
mln
İllər