Microsoft Word Hazir kitab docx
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
122 Bir dəfə Parapetdə 44 polis tərəfindən mühasirəyə alınsa da vəziyyətdən çıxış yolu tapıb qaça bilir. Bu hadisədən sonra İrana gedir. O, İranda rus konsulluğunda katib kimi işə düzəlir. Özünün dediyinə görə, İranda böyük ticarət şəbəkəsi olan şəkili tacir Abbas Əliyev ona maddi yardım göstərib. Yenə öz sözlərinə görə, çar hökuməti onun İranda rus konsul- luğunda işlədiyini müəyyən edərək məktub vasitəsiylə konsul- dan həbs olunmasını tələb edir. Xoşbəxtlikdən bu məktub ilk dəfə Əliabbas Qədimovun əlinə düşür. O, ifşa olunduğunu bilərək konsulun ünvanına bildiriş yazır. Orada bəyan edir ki, axtarılan şəxs məhz onun özü, yəni konsulun katibidir. Sonra yazdığı bu izahat qeydini konsulun masasının üzərinə qoyaraq oranı tərk edir. Əliabbas Qədimov Türkiyəyə qaçır. Bir müddət univer- sitetin tibb fakültəsinin pansionatında kuryer işləyir. Bu hadisə, deyəsən, 1909-1910-cu illərdə baş verib. O, Türkiyədə universitetin tibb fakültəsini bitirərək həkim ixtisasına yiyələnir. Sonra Türk ordusunun tərkibində Dünya müharibəsinin müxtəlif cəbhələrində həkim kimi hərbi əməliyyatlarda iştirak edir. Çar hakimiyyəti devrildikdən sonra, deyəsən, 1918-ci ildə Türkiyədən Şəkiyə qayıdır və burada həkim işləməyə başlayır. Qısa müddətdən sonra Şəkidə böyük nüfuz qazanır. O, Şəkidə Məhəmmədəli Xəlifəzadə, Veysəl Mustafayev, Hüseyn Kişli, Əbdülkərim İmamzadə, İstanbuldan olan Şövkət Aydəmir oğlu və Yaşar’la birgə Müsavat Partiyasının yerli özəyini yaradır. Onlar tez-tez yığıncaqlarda və qonaqlıqlarda 44 Bakıda indiki Fəvvarələr meydanında. 123 Müsavat təşkilatının xeyrinə çıxışlar edirlər. Müsavat təşkilatı Şəkidə qurulduğu qaydada nüfuza malik deyildi. Digər milli partiyalar Müsavatın şiələrin təşkilatı olması haqqında şayiələr yayırdılar. Şəki əhalisinin əksəriyyəti isə sünni idi. Bu səbəbdən Əliabbas Qədimov və Məhəmmədəli Xəlifəzadə sovetləşmə ərəfəsində Müsavat təşkilatını tərk etdilər. Elə buna görə də Veysəl Mustafayev onlardan incidi”. DEYİLƏNƏ SÖZARDI Doğrucul şahidin səmimi ifadəsini yarımçıq kəsərək oxuculara onun buradək dediklərinə bəzi aydınlatmalar verməyə ehtiyac duyuruq. Bundan öncə Məhəmmədiyyə Əfəndiyevin, indi də Əbdülmabud Əfəndiyevin ifadələrində Müsavatın Şəki özəyinin aparıcı simalarının adları çəkilir. Şəkidə Müsavat Partiyasının lideri olmuş, Qori Müəl- limlər Seminariyasını bitirmiş Məhəmmədəli Xəlifəzadə Nuri Cümhuriyyət dönəmində Şəki Ali İbtidai Məktə- binin müfəttişi və müəllimi (3), sovet dönəminin ilk çağlarında Şəkidə 6-aylıq pedaqoji kursların müdiri işləyib (7). Müsavat Partiyasının 1919-un dekabrında keçirilmiş 2- ci qurultayında o, qurultay kürsüsündən şıxış edib. 1919- da Üzeyir bəy Hacıbəyli’nin redaktorluğu altında çıxan “Azərbaycan” qəzetində bu qurultayın gedişini işıqlan- dıran geniş hesabatda M.Xəlifəzadənin çıxışı haqqında oxuyuruq: 124 “Natiq məruzədə bulunaraq: Nuxanın tələbatı başqa yerlərə nisbətən büsbütün ayrı olduğunu, oranın polis məmurları hökumətin qərarnaməsinə inanmadıqlarındanmı, nədən isə fürsəti qənimət bulub rüşvət almaqla xəlqi soymağı kəndilərinə vəzifə ədd ediyorlar – diyor. Natiqin zənnincə, əgər ümumpolis məmurlarının üstünə məxfi müfəttiş təyin olunub tez-tez polis məmurlarının əməl və hərəkəti təftiş olunarsa bu rüşvətxorluq aradan götürülər. İkinci məsələ əsgər və zabitan barəsində olduğundan əhvali- hazirə müsaid olmadığı üçün növbədən çıxarılıyor. Natiq poçta və teleqraf işlərinin qaidəsiz olduğundan mürasilətin ləngə düşdügünü, Zaqatala vilayətindən Nuxaya ərzaq keçməsi qadağan olduğu üçün ərzaq barəsində Nuxa əhalisinin güzəranı Məhəmmədəli Xəlifəzadə Veysəl Mustafayev 125 xeyli çətin, fəqət bir para müfəttinlər 45 tərəfindən əvam cəmaət arasında Müsavat Firqəsi əleyhinə buraxılan böhtanlardan do- layı şöbənin fəaliyyəti dayandırıldı. Nəhayət, o böhtanların yer- siz olduğu aşkar olduğuna görə altı ay bundan əqdəm yenə ciddi fəaliyyətə başladığını bildirir. Ətrafda, xüsusən mərkəzimiz olan Bakıda ciddi mübəlliğlərin azlığı və fəaliyyətsizliyi səbəbiylə sabiqdə Müsavat Firqəsinə mənsub olan adamlar Bakıya gəlib öz yerlərinə övdət etdikləri 46 zaman qeyri- müsavatçı olur. Hər halda, bu xüsuslarda lazımi tədbirlər görülməsini arzu ediyor” (8, 33-34). “Şəki üsyanı” kitabımızda Şəki müsavatçılarından bəhs edilib, ancaq Hüseyn Kişli’dən danışmamışıq. Bu əsərdə onun ömür yoluna dair bəzi məlumatları oxucu- lara təqdim edirik. Hüseyn Kişli – Hüseyn əfəndi Hacı İshaq əfəndi oğlu Əfəndizadə/Qarayev təxminən 1884-də anadan olub, 1944-də vəfat edib. “Qarayev” soyadını 1930-cu il hadisələri zamanı və ulu babası Hacı Gəray’ın adından götürüb (deməli, soyadı əslində Qarayev yox, Gərayov’dur). İlk təhsilini atasından alıb, İstanbul Universitetində oxuduqdan sonra Şəkiyə qayıdıb, daha sonra Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunu bitirib. Şəkidə yaradılmış Sənaye Texnikumunun direk- toru olub, Şəki Pedaqoji Texnikumunda dərs deyib. Akademiyanın müxbir üzvü Əbdüləzəl Dəmirçizadə onun tələbəsi olub. 45 Fitnəkarlar. 46 Qayıtdıqları. Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|