Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

74 
 
İkincisini cəbhədə tanımışam. Kolayır kəndindəndir. Mina arvadın oğlu 
Lətifdir. Atası çoxdan ölüb. Anası  kənddə nümayəndə idi. Qadınlar 
yığıncaqlarında onu stol başında, ayaq üstə durub, açarı mürəkkəbqabına 
döyən, sükut istəyən görərdin. Yaraşmasa da, həmişə sədrlik etmək istərdi. 
Lətif anasına oxşamır. Başıaşağı, üzüyola oğlandır. İki yaş bizdən kiçik 
olduğu üçün yüngülayaqlıq edər. Hər işə gedər, bəzən suyumuzu, 
çörəyimizi də hazırlar? Yürüşlərdə, gecə istirahət  əmri veriləndə, bir də 
görərdin Lətif çəkməsinin dabanı ilə yeri döyür. O, torpağı hamarlayıb, üç 
adam üçün "yataq" düzəldərdi.  Əleyhqazlarımızı başımızın altına qoyub 
tirtap düşərdik. 
Bunlar mənim yanıma həm görüşə, həm sifarişə  gəlmişlər. Mənim nə 
danışmağa, nə  də  əsəblərimə toxunacaq bir xəbər almağıma icazə var idi. 
Mən bu səhra xəstəxanasında 7 gün ərzində  həkimdən başqa yalnız bir 
şəfqət bacısını görürdüm. Yanıma gələn, məni dindirən olmadığına 
darıxırdım. Ancaq onu da duyurdum ki, mənə yaxınlaşmaq istəyənləri 
şəfqət bacısı buraxmır. Bəzilərini qaytarır, bəzilərinə  də yalan satır ki, 
"xəstə yuxudadır". Bu dəfə  mən çadır örtüsünün dalından Nəsrəddinin 
üzünü gördüm. Dərhal bacının səsi gəldi: 
- Yoldaş əsgərlər, xəstə yuxudadır, oyada bilmərəm. Mən dözmədim: 
- Oyanmışam, - dedim, - bacı, burax gəlsin. 
Bunu dedim, sevindiyimdən dikəlmək, dirsəklənmək istədim. Çarpayıya 
sarındığım, ya ağrıdan qorxduğum üçün dikələ bilmədim. Başım, ümidsiz 
kimi, balışa yapışıb qaldı. 
Yoldaşlar bir üzü xətir, bir üzü zor-güc özlərini mənim yanıma saldılar. 
Bacı onlara yalvarırdı: 
- Həkim bilsə, mənim atamı yandırar. Aman günüdür, tez gedin! 
Nəsrəddin ona təsəlli verdi: 
- Tez, arxayın ol, tez gedəcəyik. Lətif dedi: 
- İki-üç dəqiqə, artıq yox. 
Çadıra girəndən sonra Nəsrəddin nə bacıya baxır, nə  də onun sözünü 
eşidirdi. Mənim alnımdan öpüb, zəif əlimi ovcunun içinə almış, illər ayrısı 
kimi, həsrətlə söhbətə başlamışdı... 
Onlar yaralarımdan sarı mənə təsəlli verirdilər: 
- Güllə yarası əti bişirir, tez sağalır. Anan dua eləyir, yaxşı ötüşmüşsən, 
on-on beş günə duracaqsan. 
  

---

75 
 
Mən ağrılardan şikayət edəndə Nəsrəddin bir ədib kimi cavab verdi: 
-  İnanıram, sən daha çox ağrı duyarsan. Həyatla dolu adamlara, bütün 
hissləri ilə mükəmməl həyat keçirən adamlara hər yara əzabdır. 
Sən yorulmuş qoca, ya çox şeylərdən  əl üzmüş  bədbin deyilsən. Qoca 
ağacların gövdəsini yarıb içində ocaq qalayırsan, halına təfavüt eləmir. 
Sağlam, ucaboylu qovaq ağaclarının gövdəsinə bir bıçaq vurulsa, o saat 
yaşardığını görərsən. Belə  ağacların həyatı sağlam gənclərin həyatı kimi 
mükəmməldir,  əsl həyatdır. Sən belə  gənclərdənsən. Ancaq onu da bil ki, 
bir neçə ay sonra qovaq ağacının bıçaq vurulan yerini möhkəmlənmiş, 
bərkimiş görərsən. Sağlıq olsa, sən həm müalicə olunacaq, həm 
dincələcəksən, həm də ki... 
Lətif Nəsrəddinin ürəyindən xəbər verdi: 
- Həm də ki, vətənə gedəcəksən. 
Bu sözü deyəndə onların hər ikisi qızardı, gülümsədi, mənim gözlərimə 
baxdı. Mən bunun mənasını yaxşı anlayırdım. Onlar on illərə bərabər olan 
bir neçə aylıq cəbhə  həyatından aldıqları duyğu və  təsəvvürlərini yaxın 
adamlarına çatdırmaq istəyirdilər. 
Bacı Nəsrəddinin qarşısında dayanıb, xahiş edirdi. Nəsrəddin isə gözünü 
məndən ayırmırdı: 
- Səndən, - deyirdi, - heç nə istəmirəm. Bizim evə get, mənim yazı 
stolumun başında otur, kitablarıma, kağızlarıma fikir ver, gör qoyub 
gəldiyim kimidirmi? Gör mənə kağız-zad yazan, itirib-axtaran olurmu? 
Küçəmizdən bir neçə  dəfə o yan-bu yana keç, anamın sözünü-sorğusunu 
qulağında yaxşı saxla. Səndən hər  şeyi təfsilatı ilə soruşacağam... 
Univərsitetə, bilirəm gedəcəksən. Uşaqlara bir-bir salam de. 
Mənim  əvəzimdə bir lektoriyada sükut içində otur. Bu gördüyün 
gurultuları orada xatırla. Yəqin mənim abunə vərəqim durur, onu bir al, bax 
gör kitabxanaçı deyirmi ki: "Bu oğlan niyə kitab götürmür?". 
Lətif  Nəsrəddinə macal vermədi: 
- Özün bilirsən də, nə deyim. Arvad eşitsə, birbaş yanına gələcək. 
Bu şəkli ver, deyinən nigaran olmasın. Bacarsan, bir bizim məktəbə dəy. 
Gör  Ədil müəllim oradadırmı? Gör yenə  dərslər qaydasındadırmı? 
Uşaqlarını yadına salırmı? Gedən kim, qalan kim? Mənim adresimi 
direktora, Ədil müəllimə ver, bəlkə məktub yazan oldu. 
Nəsrəddin bir şey xatırlamış kimi Lətifə mane oldu: 
- Get bizdə də bir-iki gün qal. Qoy anam da oğul səsi eşitsin. 
Yəqin hazırlıq görəcək. Nahardan sonra mənim tarımı al, tozunu sil, 
 
 
 

---

76 
 
bağrına bas, bir çargah başla. İnan ki, üstümə yüz topdan güllə yağsa da, 
mən burada çargahın səsini eşidəcəyəm... 
Lətif tapşırırdı: 
- Kəndə gələndə kövşənə, Dişli qaya tərəfə  çıx. Durnagözlü bulaqdan 
ovucla, mənim  əvəzimə iç. Yazdır. Otur, bir quşları dinlə. Gör onlar nə 
deyir: dünyanın bu işləri onların mahnısına kar eləyir, ya yox? Yaşıl 
yamacdan dəstə tut. Lalə, bənövşə, nərgiz, nanə, xətmi, nilufər, nə desən 
taparsan. Yaş yarpaqları tök dəftərinin arasına, qurusunu bizə  gətir. 
Torpağın  ətrini oradan alarıq. Ax, o yerlər!.. Səcdəsinə düşmək, öpüb 
yalamaq, ürəyimi o torpağa, daşa sürtmək istəyirəm. 
Anama qabaqcadan heç nə yazmadım. Vağzalda düşüb yavaş-yavaş 
evimizə  gəlirdim. Anamı görməyə  tələsirdimsə  də, çoxdan ayrıldığım bu 
küçələri, yolları, bu məhrəm binaları, ağacları, hasarları diqqətlə  nəzərdən 
keçirmək həvəsi ilə yaşayırdım. Çalışırdım görüm nə  dəyişmişdir. Mənim 
qoyub getdiyim yerlərin nəyi və necə dəyişmişdir? Mənə elə gəlirdi ki, hər 
şey öz qaydasındadır. Yenə  də  həmin sentyabr axşamıdır.  Şəhərimiz 
möhkəm inam və etimadla ömrünü sürür. Uca çinarlar, yaşıl təpələr baş 
əyərək, cəbhədən gələn oğullarını salamlayır, cəbhəyə gedən oğullarına 
xeyir-dua verir. 
Anamı evdə tapmadım. Açarı bir-birimizə  bələdlədiyimiz yerdən 
götürdüm, qapını açıb, evdə rahatlandım. 
Bu evdə nə təzəlik var? 
Mənim əsgər şəklim stolun üstündədir. Məktublarım üst-üstə səliqə ilə 
qoyulmuşdur. Sanki anam bunları  hər gün oxuyur. Pəncərənin ağzında 
balaca və üzü bezlə tikilmiş bir qutu var. Yəqin etdim ki, anam yenə nəsə 
göndərir, istədim anamın cəbhə sovqatını açım, dəymədim. Kitab şkafının 
şüşələri tərtəmiz silinmişdi. Gələn qəzet və jurnallar sahmanla şkafın bir 
gözünə  yığılmışdı. Anladım ki, anam bunları  mənə saxlayır, - oxumamış 
qəzeti o, tərk etməz. 
Evin hər tərəfində bir qayğı əli gəzirdi. Bu, əməksevən və zəhmətdən 
həzz alan əsgər anasının əli idi. O, hər qədəmi oğul yolunda atırdı. 
Bunların hamısı mənə aydın idi. Lakin anlaya bilmədim ki, anam evin 
açarını  nə üçün həyətdə, xəlvət bir yerdə qoyub gedir. Qapını özündən 
başqa kimsə açmayacaq, bəs açarı kimə etibar edir? 
  
 
  

---