Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

71 
 
xırdı. Kənardan isə mis cam qoyulmuşdu. Mən qara və gödərək kəndlidən 
bu səliqəni görəndə heyran qaldım. Susuzluğum daha da artdı. Özümü pallı-
paltarlı hovuzun içinə atmaq istədim. Ustamın ehtiramını saxlayıb, əvvəlcə 
onun su içməsini gözlədim. O, yüyürüb camı götürmək istəyəndə yerində 
donub qaldı. Heyran-heyran hovuza baxdı, sonra da məni çağırdı: 
- Yaxın gəl! 
Mən yaxın gedəndə bu mənzərənin rəssam lövhəsi olduğunu anladım. 
Buna nə ustam inana bilirdi, nə  mən. Çargül və qalın parça üzərində 
çəkilmiş bu gözəl sənət əsəri bizi heyran etmişdi. Əlində bir kasa su gətirən 
və bizim heyrətimizə gülümsəyən ev sahibi üzr istədi: 
- Bağışlayın, mən yoxlamaq istəyirəm. 
- Nəyi yoxlayırsınız? 
- Yoxlayıram görüm çəkdiyim  şəkil bir şeyə oxşayır, ya yox? Ustanın 
heyrəti birə yüz artdı. 
- Məgər bunu siz çəkmişsiniz? Ev sahibi utana-utana cavab verdi: 
- Bəli, qonaq qabağına çıxarılası ləyaqəti olmasa da, bağışlayın. 
- Bu lap sizin öz əlinizdən çıxıb? 
Ev sahibi şübhəmizi görəndə bizi qonaq otağına apardı, divarları 
bəzəyən rəngbərəng, cürbəcür şəkilləri göstərdi. 
Ev sahibi çay hazırlamağa gedəndə  Şahnəzər mənim  əlimdən tutub, 
pəncərə qabağına çəkdi. 
- Xırmana gedən, kotandan qayıdan, çırpı  gətirən, saman daşıyan 
adamlara da diqqət elə! Qəribə nə görürsən? - dedi. 
- Qəribə bir şey görmürəm! 
- Hamısı çox sadə görünür. Ancaq sənət də elə bunlardadır. Bu 
adamlardadır. Gəl boynumuza alaq. Mən iyirmi ilin ustası, sən iki ilin 
şagirdisən. Heç birimiz bu qonaqcıl kişinin yaratdığını yaratmamışıq. 
Amma bizə sənətkar, ona kəndli deyirlər. 
Mən ustamm dediklərini diqqətlə dinləyirdim. O, çöhrəsində parlayan 
heyrətini ifadə edərək danışırdı: 
- Ən böyük sənətkar bunlar - həyat adamlarıdır. Əlini bunların ətəyindən 
üzənin vay halma! 
Ustam yoldakı söhbətimizdə yanıldığını mənə başa salmaq istəyirdi. 
1941 
  
 

---

72 
 
VƏTƏN YARALARI 
 
Səngərimdən çıxanda, üzgüçü suya atılan kimi, ön xəttin atəşinə 
atılmışdım. Nə gurultu, nə alov, nə də, sanki dəhşətləri örtmək istəyən toz, 
duman mənə qəribə gəlirdi. Güman edirdim ki, bu atılan güllələrin biri də 
mənəm, gurultunu qopardan da mənəm, gündüzün boz və  kəsif üfüqlərinə 
bir bayraq kimi açılıb-örtülən alov da mənəm. Döyüş sürəti və hərarətində 
özümdən xəbərsiz kimi yanırdım. Qan gözümü örtəndə, qılçalarım 
hərəkətdən qalanda kökü vurulmuş bir ağac kimi yerə  sərildim. Sanki bir 
səs mənə deyirdi: "Bəsdir! Burax!" Lakin mən bunu eşitmək istəmirəm. 
Diqqətlə yaralarımı duymaq, özümə  gəlmək istəyirəm; bacarmıram.  İsti 
mayenin vücuduma axdığını  və axdıqca məni xoş  və sakit bir rahatlığa 
apardığını, olduğum aləmdən ayırdığını hiss edirəm. Ayrılmaq istəmirəm. 
Görmək, eşitmək, düşünmək istəyirəm. Hansı bir qüvvənin  əli iləsə 
gözlərim örtülür, bayaqdan bəri dəmirçi kürəsi kimi səslənən qulaqlarım 
tutulur, başımdakı ağrı məni alıb aparır. Birdən-birə aləm sükuta dalır, hava 
qaralır, ətrafımızdakılar əvvəlcə gülləyə, sonra daşa dönür, get-gedə kiçilir, 
sularda əriyib, yox olurlar. 
Məndən qabaq yaralanmış yoldaşlarım danışardılar: birisi həsrətlərini, 
birisi  əziyyətlərini, bəzisi ölüm təhlükəsini necə keçirdiyini deyirdi. Mən 
bunları  xəyalıma gətirmədim. Bəlkə  də buna görə bunları keçirə  də 
bilmədim. Mən gözümü açanda, özümü isti, təmiz və sakit bir otaqda, rahat 
yataqda görəndən sonra başım üstə dayanan ağsaçlı həkimin təbəssümünü, 
gənc bir qızın tərimi sildiyini, su içirtmək istədiyini görəndən sonra duydum 
ki, həyata qayıdıram. Deyəsən məni bunlar, qalın kitabların mənası ilə 
silahlanmış həkimlər, şəfqət və mərhəmətdən yoğurulmuş qızlar qaytarırlar? 
Haraya qaytarırlar? Mən qapandığım, tapındığım hissiz sükut aləmindən 
qayıdıram. 
Ürəyimdə bir şadlıq var: dodaqlarım qaçdı, üzülmüş, qanını itirmiş, dəri 
ilə sümükdən ibarət sifətimə ilk təbəssüm işığı düşdü. Sonra, hardansa məni 
bir düşüncə yaxaladı. Haraya qayıdıram? 15 il ömür keçirdiyim, 
doğulduğum, böyüdüyüm, yorulduğum, dincəldiyim, dərd çəkdiyim, 
sevindiyim həyata qayıdıram! Orada hələ görmədiyim nələr var? 
Bunu nə kitabda oxumuşam, nə həkimdən eşitmişəm. Amma mənə elə 
gəlir ki, xəstənin fiziki həyatından çox mənəvi həyatı var. Onu möhkəm 
addımlar, taqətli ayaqlar, bükülməz dizlər yox, zəif və zərif xəyalar aparır. 
Bu xəyallar bəlkə də sağlamlıq zamanında adamın 
  

---

73 
 
başına yol tapmır. Həyatın keşməkeşləri onlara növbə, yol, imkan vermir. 
İndi isə  əl-qolunu boş qoyub, yatağa uzanmış  bədən tamamamilə onların, 
qanadlı düşüncələrin ixtiyarındadır. Düşünürəm, görürəm ki, mən həyata 
azğın bir maraq üçün qayıtmıram, oynamağa gəlmirəm. Dolu süfrələr 
başında oturub yeməyə, qədəh sındırmağa, tərif deyib, tərif eşitməyə 
gəlmirəm. Məxmər stol dalında tabelərimin üstünə  qışqırmağa,  əmrlərə, 
fərmanlara qırmızı mürəkkəblə qol çəkməyə gəlmirəm. Nə qızlar, nə qayıq 
gəzintiləri, nə məzhəkədən qabaq başlayan, sonra da bitməyən qəhqəhələr... 
Məndə  qəribə bir arzu dinlənir: iki ömür istəyirəm.  İstəyirəm ki, ilk 
ömrüm - təcrübə  dərsi olsun; bu mürəkkəb dünyanı, qapalı adamları 
öyrənməyə sərf olunsun. İmtahandan çıxa bilsəm, mənə ikinci həqiqi ömür 
imkanı verilsin. Belə ömrün qədrini bilərəm. Mən yenidən bir körpə olum, 
anamın, o mehriban xilqətin qucağına atılım, isti nəvazişlərinə tutulum. 
Atamın sərin torpaq astanasında iməkləyim. Səsim gəlsin. Yıxıla-dura 
yeriyim, ağı qaradan, şirini acıdan, istini soyuqdan seçən, qayğısız körpəlik 
günləri başlasın... 
O günlər... məgər xəyal onları  gətirib yetirə bilərmi?.. Qapımızdan 
keçən su arxının başında oynardım, söyüd yarpaqlarından  əsən xəfif 
küləklər daraq görməmiş saçaq kimi dolaşıq saçlarımı üzümə tökərdi... 
Hanı mənim tay-tuşum? Aşıq atan, top oynayan, gizlənqaç yoldaşlarım? 
Vuruşub-barışdığım, atıb-tutduğum, ayrılıb-birləşdiyim yaşıdlarım? 
Bax, bunlardan doymamışam. 
Ömrüm yüz gündürsə, doxsan doqquzunu yurdumda, torpağmda 
yaşamışam. Doymamışam. 
Nəyini deyim? Xoş saatları, əziz günləri, munis axşamları... 
Heç bir zaman bu xatirələr cəbhədəki qədər  şirin olmur. Əsgər onları 
arxada qoyub gəlmişdir. Onları qorumağa, onları  hədələyən təhlükəni yox 
etməyə gəlmişdir. 
Səhra xəstəxanasından arxaya göndərilməli olduğumu eşidib, 
yoldaşlarımdan ikisi yanıma gəlmişdi. Biri mənim yaşıdım, məktəb 
yoldaşım Nəsrəddin idi. Bizi universitetdən, tələbəlikdən çağırmışdılar. Onu 
görəndə həmişə məktəbli uşaqların kitab çantası yadima düşür. Nəsrəddinin 
belə yaraşıqlı bir çantası var idi. Özü də qayişla belinə bağlardı. Bəzən onun 
çantasından tutub çəkişdirərdik, ha dönmək istərdi ki, görsün kimdir, 
bacarmazdı.  İndi Nəsrəddin bizim komandirin köməkçisidir. Komandir 
sirrini ona deyir, bərk yerlərə onu özü ilə aparır. 
  

---