Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

62 
 
- Bilirsən nə var, Leyla can, biz gərək işləyək! İşləyək. Lap möhkəmcə 
işləyək! Mənim də qeyrətim qəbul eləməz. Qıyıq  Ələkbərin nəyi məndən 
artıqdır? Özümüzü oda-közə vursaq da, gərək bir dəsgahlı ev-eşik düzəldək. 
Qonşular baxsın, yana-yana qalsın. 
Leyla ərinin məsləhətindən çıxan deyildi. Təki pul olsun... 
Kəmtərov  əvvəlcə Leylaya bir iş soraqlaşdı. Leyla qızlığında 
maşinistkalıq etmişdi. Bu sənəti pis bilmirdi. Kəmtərov arvadına iki yerdə iş 
tapdı: Azərittifaqda və Ünvanlar bürosunda. Bir çox götür-qoydan sonra 
hələlik, rast gəlmişkən, hər iki yeri əldə saxlamağı  məsləhət bildilər. 
Azərittifaqda iş  səhər səkkizdən dördə  qədər, Ünvanlar bürosunda axşam 
saat beşdən on birə  qədər idi. Leyla iki növbə ilə  işləməyə razı oldu. 
Kəmtərov, onu ev işindən, sil-süpürdən tamam azad etdi. 
Leyladan arxayın olandan sonra Kəmtərov özünün boş vaxtlarını 
"doldurmağa" başladı. Kəmtərov zirək və savadlı adam idi. İş tapmaq onun 
üçün su içmək kimi asan bir şey idi. Özü nəşriyyatda tərcüməçi idi. Səhər 
saat ondan gedib, altıda çıxırdı. Bir saat dincini alandan sonra, yəni saat 
səkkizdən on ikiyədək layihə idarəsində olurdu. Fikirləşib gördü ki, iki 
növbədə işləsə də, arada yenə boş vaxtı var: "Səhər saat onadək yatmaq bu 
zəmanənin adamına, xüsusən "roskoşni" güzəran qurmaq istəyən bir abırlı 
kişiyə heç yaraşmaz. Yarım, ya bir növbə işi rahat apara bilərəm. Beş-altı 
yüz manat alsam, əlimi qaraltmaz ki..." 
Kəmtərov daha bir yeni iş tapdı. Gecə saat on ikidən dördədək "İşıq" 
mətbəəsində korrektor vəzifəsi var idi. Ayın səkkizindən Qulam mətbəədə 
yeni əlavə qulluğa düzəldi. 
Bu gün Kəmtərov toy gecəsindəkindən az sevinməmişdi. Haqq-hesaba 
vurub görürdü ki, özünün üç qulluğunu, Leylanın iki qulluğunu, bir az da "o 
yan-bu yandan" gələn  əl xərcliyini yığıb-yığışdıranda bir neçə minə  çıxır. 
İki-üç il belə getsə, çervonu yığıb-yığışdırmaq olmaz. Di qoy Ələkbər 
gəlsin, qıyıq gözü ilə gətir-götürümüzə baxsın! 
 
2 
 
Payızın soyuq günlərində  ağzından buğ  çıxa-çıxa Kommunist küçəsilə 
başıaşağı yeyin gedən boz paltolu adamı kim görməmişdir? Onun üzündən, 
gözündən, baxışından, yerişindən tələsmək yağır. Elə gedir ki, deyərsən: 
yerə dəysə, min parça olar. Sürtülməkdən rəngi dəyişmiş köhnə və "hamilə" 
portfelini bu qoltuğundan o birinə verir; 
  

---

63 
 
gah  əlini cibinə qoyur, gah damağındakı papirosu barmaqları arasına alıb 
sıxır, gah çəkməsinin sallanan bağına baxır, məna vermir, daha da 
yeyinləyir. Bəzən görürsən Kəmtərov qopdu, nə qopdu! Tramvay sürətlə 
ötdüyü halda quş kimi atılıb minir, milis ağzını açmamış çıxardıb bir üçlük 
verir, qəbz almaq istəmir. Uzaq tanışlarına bir işarə ilə salam verir. Yaxın 
tanışlarını görür, görməzliyə vurur. "Müftə yerə niyə vaxt itsin?" Vaxt alan 
hər bir əyləncə Kəmtərovun düşmənidir. Onu ictimai yerlərdə görməzsən. İş 
yerində ancaq vacib, ad yoxlanan iclaslara gələr, adını qeyd etdirib, xəyal 
kimi gözdən itər. Teatr, kinolar barədə yoldaşlardan eşitdiyilə kifayətlənər. 
Bəzi yazıçılarla şəxsən tanış olduğundan, əsər oxumağa ehtiyac duymaz. 
Qohum-əqrəbası rayondadır. Buradakılar isə  Kəmtərovun ünvanını  ələ 
keçirə bilmirlər. Kəmtərovun şəxsi, ictimai həyatı beləcə öz qaydasındadır. 
O, ailədə daha ciddi, daha səliqəlidir. Bir adam onun evindən səs-küy, 
qalmaqal eşitməyib. Qapı açıq olanda olur, olmayanda girvənkəlik qıfıl 
qarovul çəkir, evə quş  səkmir. Kəmtərov səhər saat onda yuxudan qalxır. 
Deyəcəksiniz, onda işə gedən adam heç olmasa bir saat tez durmalıdır. 
Doğrudur, durmlıdır, amma unutmayın ki, yazıq Qulam mətbəədən, təshih 
işindən tez qayıdanda gecə saat dörddə, beşin yarısında qayıdır. Necə 
qayıtdığından özünün də xəbəri olmur. Qəzetin axır səhifələrini mürgüləyə-
mürgüləyə, alnı tıqqıltı ilə stola dəyə-dəyə oxuyur. Birtəhər özünü evə salır, 
çul kimi düşür. 
Qulam olmasın, siz olun, saat doqquzda dura bilərsinizmi? 
Kəmtərovun səslənən bir stol saatı var. Qulağının dibində qoyur. Vaxta 
on dəqiqə qalmış saat qışqırır. Kəmtərov dəli kimi yuxudan qalxır, tələm-
tələsik geyinir, qapını bağlayıb qaçır. 
Leylanın da işi Qulamınkından əskik deyildi. 
Atalar deyib: "Arvad ərinə oxşayar". Xülasə, baş elə qarışmışdı ki, 
Qulamın Leyladan, Leylanın Qulamdan xəbəri olmurdu. Qulam gecə 
mətbəədən qayıdanda sevgilisini yatmış görürdü. Leyla səhər işə gedəndə 
Qulamı şirin yuxuda qoyub gedirdi. Vacib sözü olanda balaca kağız yazıb, 
stolun üstünə qoyurdu: "Qulam, qayğanaq bişirəsi olsan, yumurta bufetin alt 
gözündədir, yağ da taxçada". Qulam da gedəndə Leyla üçün kağız qoyub 
gedirdi. Onların arasında  əməlli-başlı bir məktublaşma var idi. Ancaq 
markasız, poçtalyonsuz ötüşürdülər. 
  

---

64 
 
Leylanın məktubları bu məzmunda idi: "Dəyişiklərini tiyanın içinə tulla, 
paltaryuyana göndərəcəyəm!" "Açarı asma. Çarhovuzun üstündəki kərpicin 
altına qoy, görən olmasın". "Redaksiyadan dalınca gəlmişdilər, zəng vur". 
Qulamın məktublarından  ələ keçən bunlardır: "Qadası, mənim soyuz 
kitabçamı görməmisən? Tapsan, stolun yeşiyinə qoy". "Maşinkada yazmağa 
vaxtın olsa, bizim idarədə xaltura var, gətirim", "Adama cavab niyə 
yazmırsan? Dediyim məsələ necə oldu?" 
Bu qısa və gündəlik məktublar Kəmtərovlar ailəsində yeganə  və  əsas 
münasibət idi. 
Qulamla Leylanın sevgi və  məhəbbəti bu məktubların qara, dolaşıq, 
tələsik xətlərindən keçirdi. İnsan hər  şeyə alışarmış! Bu sevgili ər-arvad 
qurduqları yeni yaşayışa elə öyrənmişdilər ki, "köhnə" həyatı tamam 
unutmuşdular. Onlar indi belə güman edirdilər ki, dəm-dəsgahlı ev qurmaq 
istəyənlərin, oxumuşluğun, qarşılıqlı sevgi ilə qurulmuş ailənin qaydası 
belədir ki, var. 
Doğrudur, Leyla yazırdı ki: "Açarı kərpicin altına qoy, görən olmasın", 
Qulam da çalışırdı ki, istəklisinin tapşırığını yerinə yetirsin; amma olacağa 
çarə yoxdur, açarı görən olmuşdu... 
Bir Sarıköynək qadının hər gün saat ondan, Qulam gedəndən sonra 
gəlib, qayda ilə  kərpicin altından açarı götürdüyünü, öz evi kimi 
Kəmtərovların otağını açdığını  və  tər-təmiz silib-süpürdükdən sonra çıxıb 
getdiyini qonşular görmüşdülər. Onları  şübhədən çıxarmaq üçün Sarı-
köynək qadın deyirdi: "Mənə özləri tapşırıb, bacılar, ürəyinizə bir şey 
gəlməsin". 
Dili dinc durmayan qonşu qadınlardan biri Sarıköynək qadının gəlib-
getdiyini Qulama dedi. Qulam güman etdi ki, Leylanın gətirdiyi qulluqçu 
qadın olacaq. Leyla da düşünürdü ki, Sarıköynək qadını Qulam çağırıb, 
səliqə-sahman üçün çağırıb. Eşidən kimi qonşuya sualı bu oldu: 
- Cavandı, ya qoca? 
- Ahıl adamdır, bir nazik... 
Leyla Qulamm pis niyyətə düşmədiyini bilib, arxayın oldu. Daha bu 
barədə söhbəti artıq sayıb, qapıdan çıxdı. 
Bu günlərdə belə  məktublar yazılırdı: "Mənim ipək paltarımı hara 
qoymusan?". "Zayomları tapa bilmədim. Çıxart yoxlayaq, yenə uduş var". 
"Gümüş qaşıqlar haradadır?", "Dünən bir qadının başında, lap səninkinə 
oxşar bir şal gördüm. Az qalmışdım səni dəyişik salam". 
  

---