Microsoft Word Investisiya f?aliyy?tini huquqi t?nziml?nm?si docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
bölgələrindən buraya axın,alverçilik və.s daxil ola bilər.Ona görə xüsusi iqtisadi zona yaradıldıqda bunun tənzim edilməsi üçün bir çox hüquq normaları da hazırlanmalıdır.Xüsusi iqtisadi zona yaradılması hazırda bir çox ölkələrdə geniş vüsət almışdır.Azad iqtisadi zona yaradılması və fəaliyyət göstərməsi üzrə dünya təcrübəsi göstərir ki,dünya bazarı ilə inteqrasiya əlaqələrini artırmaq məqsədilə yaradılan zonalardan başqa xüsusi rejimlə maraqlandırılan fəaliyyət dairələri də mövcuddur. Belə ki,inkişaf etmiş sənaye ölkələrində-ABŞ-da,Böyük Britaniyada azad iqtisadi zona yaradılması regional siyasətlərin reallaşması məqsədi daşıyır.Tənnəzüldə,durğunluqda olan rayonlarda isə kiçik və orta bizneslərin canlanmasına kömək nəzərdə tutulur.Bu məqsədlə həmin rayonlarda fəaliyyətdə olan kiçik və orta sahibkarlara daha geniş imkanlar verilir,maliyyə güzəştləri edilir. Azad iqtisadi zonaların harada yaradılmasından asılı olmayaraq onlar üçün ümumi cəhətlər xarakterikdir.Burada hər şeydən əvvəl onlara əlverişli investisiya şəraiti yaradılması əsas götürülür.Bununla yanaşı gömrük,maliyyəvergi güzəştləri həyata keçirilir.Göstərilən güzəştlər çox müxtəlif dərəcələrdə,müəyyən məqsəd naminə tətbiq edilir.Bununla yanaşı qeyd etmək lazımdır ki,azad iqtisadi zonalara tətbiq edilən güzəştlər ölkəyə xarici kapitalın axınına stimul yaradan əsas amil ola bilməz.Burada əsas həlledici amillər-siyasi sabitlik,investisiya təminatı,inzibati tələbkarlığın azaldılması və.s hesab edilir.Bununla yanaşı iqtisadi zona üçün ayrılan ərazinin də böyük əhəmiyyəti vardır. Azərbaycanın müasir iqtisadi tarixi öz arxivində ölkəmizdə A Z-ın yaradılması səylərini saxlayır. 1995-ci ildə Azərbaycanda BMT-nın inkişaf Proqramının (UNDP) nümayəndəsi Sumqayıtda “xüsusi iqtisadi zonanın” yaradılması ideyasını aktiv irəli sürürdü. Lakin həmin layihə həyata keçirilməmiş qaldı. Sonralar Lənkəranda, Naxçıvanda A Z-ın, daha sonra Xızı rayonunda texnoparkın yaradılması haqqında polemika aparılırdı. 2002-ci ildə ölkə hökuməti Azərbaycanda azad iqtisadi zonanın yaradılması məsələsində Dünya Bankı (DB) və Beynəlxəlq valyuta fondu (BVF) ilə razılığa gəldi. BVF və DB ə razilərin azad ixrac zonaları kimi yaradılmasını təklif edir. BVF və DB ekspertlərinin məntiqi ondan ibarətdir ki, azad iqtisadi zonaların ənənəvi şəkildə yaradılması ölkə maraqlarına xidmət etməyəcək, çünki vergi siyasətinin zəifləməsinə və idarəetmə xarakterli problemlərin yaranmasına gətirə biləcək. Ekspertlər bir və ya iki azad ixrac zonanın yaradılmasını təklif edir, yəni əmtəələrin idxalı zamanı onların sonrakı ixracı üçün emalını həyata keçirmək (istehsal xarakterli zonalar). Bu zaman həmin əmtəələrin idxal rüsumlarından azad edilməsi mümkündür. Hal-hazırda bu zonaların yaradılma mümkünlüyü öyrənilir: onların ölkənin şimalında yaradılması güman edilir. Azad iqtisadi zonalarda vergi stimullaşdırılması Bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, A Z-ın yaradılması və effektivli fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulmuş regionda infrastrukturun mövcudluğu lazımdır yollar, elektrik xətləri, dəniz limanı və digər şərait. 2006-cı ilin oktyabr ayında Bakıda “Xüsusi iqtisadi zonalar Azərbaycanın dayanıqlı iqtisadi inkişafının yeni istiqaməti kimi” mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirildi. Konfransın gedişi zamanı ölkədə informasiya-kommunikasiya texnologiyaları ( KT) sahəsində texnoparkların yaradılmasının əsas istiqamətləri təklif olunaraq müzakirə edilmişdir. Texnoparkların yaradılması KT sahəsinin idarə edilməsinin qeyri-mərkəzləşdirilməsi və yerli şirkətlərin inkişafı üçün daha geniş imkanların yaradılması zərurətilə izah olunur. Texnoparkların yaradılmasını əsaslandırmaq üçün daxili bazarın və Xəzəryanı regionun bu məhsullara olan tələbatını, ölkənin kadr potensialını, xarici investorlar üçün vəsait qoyuluşunun cazibə- darlığını və s. qiymətləndirmək lazımdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, ş irkətlərin qeydiyyatdan keçirilməsi sisteminin sadələşdirilməsi, valyuta tənzimləməsi rejiminin tətbiqi, vergi və gömrük imtiyazları, imtiyazlı kreditləşdirmə olmadan texnoparkın effektiv işi mümkün deyil. KT-rı sahəsində texnoparkın yaradılması ideyasına artıq bir sıra şirkət maraq göstərmişdir və onların arasında bu sahədə məşhur olan “Jisko Sistems” kimi şirkətin adı da vardır. “Jisko Sistems” texnopark ərazisində regional innovasiya mərkəzinin yaradılmasını təklif edir ki, onun çərçivəsində şirkət regionun ehtiyacları üçün ən yeni texnologiyaların inkişafını planlaşdırır. Nəzərdə tutulmuş texnoparkın fəaliyyət dairəsini əhatə etmək o şərtlə mümkündür ki, bura səhiyyə və biotexnologiyalar sahəsində proqram təminatı və avadanlıq üzrə mütəxəssislər cəlb edilsin. 28 dekabr 2006-cı il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən təsdiq edilmiş “Azərbycan Respublikasının qtisadi nkişaf Nazirliyi haqqında” ə sasnamədə göstərilir ki, nazirliyin vəzifələrindən biri ölkədə xüsusi iqtisadi zonaların yaradılmasıdır (maddə 3.1.32). Bu konteksdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti lham Əliyevin 6 mart 2007-ci il tarixdə imzaladığı “Azərbaycan Respublikasında xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması haqqında” Fərmanı çox vaxtında olmuş və ölkə iqtisadiyyatının qeyrineft sektorunun inkişafına kömək etmişdir 14 aprel 2009-cu il tarixində Milli Məclis “Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” Qanun qəbul etmiş və 8 iyun 2009-cu ildə həmin qanun qüvvəyə minmişdir. Qanunda X Z-ın yaradılması və fəaliyyəti qaydaları müəyyən edilir. Bu qanunda istehsal, infrastruktur, innovasiya, azad ticarət və qatışıq zonaların yaradılması nəzərdə tutulur. Bununla belə, X Z-də spirtli içkilərin və tütün məmulatlarının istehsalı, teleradio verilişləri, qiymətli metalların istehsalı, həmçinin neftin, neft məhsullarının və təbii qazın hasilatı və emalı qadağan olunur. Bunlardan əlavə sənəd X Z-ın maliyyələşdirilməsi qaydalarını və onların idarə edilməsini, onlar üçün torpaq sahələrinin ayrılması qaydalarını, X Z-ın operatorunun hüquq və vəzifələrini müəyyən edir. Qanunun məqsədi qabaqcıl sahələrin inkişaf etdirilməsi, Azərbaycan iqtisadiyyatına investisiyaların cəlb edilməsidir. Bu kimi zonaların yaradılması regionların inkişafını balanslaşdırmağa, innovasiyaları tətbiq etməyə imkan verəcək. Hər bir X Z-nın özünün müdiriyyəti, həmçinin özəl operatoru olacaq. Dövlət bu zonaların fəaliyyəti üçün zəruri rejim və bütün lazımi infrastruktur yaratmaq məsuliyyətini öhdəsinə götürür. Bütün digər məsələlər zonanın müdiriyyəti və operatoru tərəfindən həll ediləcək. Qanun layihəsi X Z-da işləyən şirkətlər üçün imtiyazlı vergi və gömrük rejimlərinin istifadəsini nəzərdə tutur. Məsələn, şirkətlərin ehtiyacları üçün bütün idxal olunun əmtəələr və xammal bütün növ gömrük rüsumların və vergilərin ödənişindən azad ediləcək. 3. Sərbəst iqtisаdi zоnаlаrdа хаrici invеstisiyаlаrın hüqüqi stаtusu Dünyа təcrübəsinəmürаciət еtsəк görəriк кi, ölкəyəinvеstisiyа ахınınıtəmin е tməyinənmütərəqqivəgеnişyаyılmışfоrmаsı а zаdiqtisаdizоnаlаrdır. Öznövbəsində ке çidiqtisаdiyyаtışərаitində а zаdiqtisаdizоnаlаryаrаtmаqölкəmizədəbirçох üstünlüкlərvеrəbilər. Əlbəttə, bу məsə- lədədə еlmi аrаşdırmаlаrön пlаnа çəкilmişdir. А zərbаycаniqtisаdçılаrınındа х üsуsiiqtisаdizоnаlаrınyаrаdılmаsıiləbаьlımüəyyənbахışlаrıfоrmаlаşır. Bу bахışlаrın аnа хə ttiniölкəiqtisаdiyyаtınındаvаmlıinкişаfı, ilк növbədəqеyri-nеftsекtоrуnа diqqətin а rtırılmаsı, qlоbаllаşаndünyаdа Аzərbаycаnınrəqаbətədаvаmlıbirölкə кimitаnınmаsıtəşкil е dir. Sərb əst iqtisadi zonaların yаrаdılmаsındа müəyyənməqsəd оlür. Bühəmzоnаnın, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|