449
G R Ş
13.
Vergi sahəsində dövlət idarəetməsinin anlayışı və təşkilati-hüquqi əsasları.
14.
Gömrük sahəsində dövlət idarəetməsinin anlayışı və təşkilati-hüquqi əsasları.
N Ə
T C Ə
Ə
D Ə
B Y Y A T:
38.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası.
39.
Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi. 11 iyun 2000-ci il/
40.
“Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyinin yaradılması haqqında”
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 11 fevral 2000-ci il.
41.
“Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyi haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi
barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 29 mart 2001-ci il.
42.
“Dövlət vergi orqanlarında xidmət haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə”
Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 12 iyun 2001-ci il.
43.
Azərbaycan Respublikasının Vergi qanunvericiliyi. Yeni sənədlər. I-II hissə. Qanun.
2002.
44.
Azərbaycan Respublikasının Cinayət Prosessual Məcəlləsi.
45.
Azərbaycan Respublikasının nzibati Xətalar Məcəlləsi.
46.
Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi. 10 iyun 1997-ci il.
47.
“Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinin yaradılması haqqında”
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 30 yanvar 1997-ci il.
48.
“Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinin strukturu və Əsasnaməsinin
təsdiq edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. 27 oktyabr
1998-ci il.
49.
“Dövlət qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 21 iyul 2000-ci il.
50.
“Gömrük orqanlarında xidmət haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 7 dekabr 1999-cu il.
51.
“Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 28
oktyabr 1999-cu il.
52.
C.Nuriyev. “Gömrük hüququ”. Dərslik. Bakı, 2004.
53.
Dərslik. “ nzibati hüquq”. E.Abdullayev. Bakı, 2001.
17. A.Abdullayev, F.Nağıyev. “ nzibati hüquq”. Dərslik. Bakı, 2008.
18.E.Abdullayev. ″ nzibati hüquq″. Dərslik. Bakı, 2007.
19.A.Korenev.“Administrativnoe pravo Rossii”. Çastğ 2. Dərslik. Moskva, 1999.
G R Ş
Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatının idarəetmə strukturunu təkmilləşdirmək,
dövlət maliyyə intizamını gücləndirmək, dövlət büdcəsinə daxilolmaların yığılmasının
səmərəliliyini artırılması sahəsində vergi orqanlarının fəaliyyətinin əhəmiyyəti böyükdür. Belə
ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 11 fevral 2000-ci il tarixli Fərmanı ilə Azərbaycan
Respublikasında dövlət vergi siyasətinin həyata keçirilməsini, dövlət büdcəsinə vergilərin və
450
digər daxilolmaların vaxtında və tam yığılmasını təmin edən və bu sahədə dövlət nəzarətini
həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı olan Vergilər Nazirliyi yaradılmışdır. Bütün
bu göstərilənlər hər bir dövlətin qüdrətli dövlət kimi formalaşmasında əsas rol oynayan vergi
sahəsində dövlət idarəetməsində öz əksini tapır.
Mövzunun birinci sualında yuxarıda göstərilənlərin açıqlanması ilə yanaşı, bu sahənin
fəaliyyətini tənzimləyən normativ-hüquqi aktlar haqqında qeyd olunacaqdır.
Mövzunun ikinci sualı gömrük sahəsində dövlət idarəetməsi ilə bağlıdır. Ümumiyyətlə
qeyd etməliyik ki, gömrük siyasəti-Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisində gömrük
nəzarəti və mal dövriyyəsinin daha səmərəli tənzimlənməsi, daxili bazarın qorunması, milli
iqtisadiyyatın inkişafının stimullaşdırılması, dövlətin iqtisadi siyasətindən irəli gələn
vəzifələrin yerinə yetirilməsi habelə beynəlxalq normalara uyğun gömrük işinin təşkili və
həyata keçirilməsindən ibarətdir.
Azərbaycan Respublikasında dövlətin daxili və xarici siyasətinin tərkib hissəsi olan
vahid gömrük siyasəti həyata keçirilir. Gömrük siyasətini həyata keçirən orqanlar icra
hakimiyyəti orqanı olub, fəaliyyətinin xarakterinə görə hüquq-mühafizə orqanıdır. Digər
tərəfdən gömrük orqanları onların qarşısında duran vəzifələri yerinə yetirmək üçün
qanunvericiliklə onlara verilmiş səlahiyyətlər daxilində gömrük işi sahəsində, habelə onunla
ə
laqədar olan digər idarəetmə sahələri ilə birlikdə öz vəzifə və funksiyalarını özünəməxsus
forma və metodlarla həyata keçirən dövlət orqanıdır.
Gömrük işi sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı olan,
gömrük orqanlarına rəhbərlik edən hüquq-mühafizə orqanı-Dövlət Gömrük Komitəsi
haqqında da bu sualın açıqlanması ilə siz hüquqi biliklər əldə edəcəksiniz.
ndi də mövzunun birinci sualının açıqlanmasına keçək.
SUAL I . Vergi sahə
sində
dövlə
t idarə
etmə
sinin anlayış
ı
və
təş
kilati-hüquqi ə
sasları.
Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsinin formalaşmasında vergilərin vaxtında
ödənilməsi mühüm rol oynayır. Bir sıra sosial tədbirlərin həyata keçirilməsi vergilərin
hesabına əldə olunmuş gəlirlərin köməyi ilə mümkün olur. Göstərilənlər müstəqillik əldə edən
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının (Əsas Qanununun) 73-cü maddəsində öz əksini
tapmışdır. Konstitusiyanın bu maddəsində göstərilmişdir ki:
“Qanunla müəyyən edilmiş vergiləri və başqa dövlət ödənişlərini tam həcmdə və
vaxtında ödəmək hər kəsin borcudur.
Heç kəs qanunla nəzərdə tutulmuş əsaslar olmadan və qanunda göstərilmiş həcmdən
ə
lavə vergilər və başqa dövlət ödənişləri ödəməyə məcbur edilə bilməz”.
Konstitusiyanın bu müddəası dövlət büdcəsinin formalaşması üçün vergilərin və başqa
dövlət ödənişlərinin qanunla müəyyən edilməsi prinsipinin vacibliyini göstərir.
Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinin 4-cü maddəsinə əsasən Azərbaycan
Respublikasında aşağıdakı vergilər müəyyən edilir və ödənilir:
- dövlət vergiləri;
- muxtar respublika vergiləri;
- yerli vergilər (bələdiyyə vergiləri).