Microsoft Word isk?ND?Rnam?-S?R?Fnam?-nizami doc

                                                                                                            

166

O sarı qızıldan tapmış sevinci. 

İskəndər gördü ki, bunca xəzinə

Zəhmətsiz olaraq keçdi əlinə. 

Dərgaha ən sadiq hər bir nəfərə, - 

Böyüyə, kiçiyə, yoxsul kəslərə

Var-dövlət verərək bəxtiyar etdi, . 

Dünyaya özünü hökmdar etdi. 

Irana qasidlər edərək rəvan, 

Dedi ki, dönməsin kimsə qapımdan. 

Istəsən ki, başın qalsın səlamət, 

Qapımda baş əyib elə itaət. 

Bəxşişə, şəfqətə hüdud olmayan 

Bu yerdə hər kişi tapar dövlət, şan. 

Iran başçıları axdı hər yerdən 

Bu xeyirli işdən ürəkləri şən. 

Şəhriyar qəlbindən tutdular xəbər, 

Sözündə mətindir böyük İskəndər. 

Elliklə yollara çıxdılar daha, 

Sevinclə axdılar uca dərgaha. 

Bu gəliş xoş gəldi şaha, onlara, 

Ordunun pənahı pəhləvanlara. 

Peymanlar bağlandı, söz verdi gerçək: 

Kimsənin rütbəsi əksilməyəcək. 

Xəzinə açıldı xalqın üzünə, 

Verdi hər birinə gövhər, xəzinə. 

Hər kimin nə qədər vardı sərvəti, 

Ikiqat çoxaldı varı, dövləti. 

Hər şəxsin işini aşikar etdi, 

Yatanı oyatdı, bəxtiyar etdi. 

Iranlı o açıq əli görüncə 

Itaət edərək daldı sevincə. 

Alnını sürtərək torpağa, yerə, 

Külahı ucaltdı uca göylərə. 

Dedilər: "Eşq olsun, şəhriyar, sənə, 

Hər zaman yar olsun ruzigar sənə! 

Haqqındır Cəmşidin taxtı, xəracı, 

Öpər ayağını şahların tacı. 

---

                                                                                                            

167

Yeni şahımızsan, getdi o gedən, 

Şah nədir? Bizlərə Keyxosrov sənsən! 

Kim boyun qaçırar sənin əmrindən? 

Çəkmənin altıdır bu baş, bu bədən." 

Şah gördü bir neçə xoş tədbir daha, 

Iranlı itaət elədi şaha. 

O ulduz şövkətli bəzmə hər yerdən, 

Yığıncaq toplandı yeddi kişvərdən. 

Əmr etdi: qılınc, teşt gəlsin meydana! 

Qanlılar çəkilsin taxt ayağına! 

Başını dik tutan iki sərvəri, 

Boynuna həmayil keçirənləri 

Qəhr ilə boyayıb al-əlvan qana, 

Kəndirdən həmayil vursun boynuna. 

Onlara verilən böyük və dələr, 

Qızıl, gümüş, inci, cavahir, gövhər 

Məclisə töküldü xəzinəsindən, 

Şah baş qaçırmadı öz vədəsindən. 

Sonra da ölümlə eylədi təhqir. 

Tez dara çəkdirdi boynunda kəndir. 

Ordunun içində carçı çəkdi car: 

"Daranın qatili bunlardır, bunlar! 

Hər xain işlərsə belə xəyanət 

Işinin cəzası budur nəhayət. 

Ağanı öldürən bəndəni, zinhar, 

Hansı bir ağıllı kimsə bağışlar?" 

Bu halı görüncə şəhərli, ordu 

İskəndər ədlinə təhsin oxudu. 

Adil olduğunu yəqin etdilər. 

Əmrinə yer-göydən bağlandı kəmər. 

Yığıldı məclisə ağıllı kəslər, 

Ordan uzaq olsun bəd, yaman gözlər. 

Üz-üzə səf çəkdi hər iki ordu, 

Oturan kimsələr ayağa durdu. 

Sıx kəmər bağlamış kəmərbəstələr, 

Kəmərlər sanki bir halqadan keçər. 

Padişah yürütdü elə siyasət, 

---

                                                                                                            

168

Hər candan qaldı bir qurumuş surət. 

Sanki bir surətdən bəzənmiş divar, 

Ruh uçmuş, yalnız bir quru cəsəd var. 

Iranı, Daranı yenən İskəndər 

Məclisdə şam kimi oldu cilvəgər. 

Dəyərli kəslərə hər gün yanaşdı, 

Hər kəsin ağlınca bir söhbət açdı. 

Igid Fəribərzi tez dəvət etdi, 

Çox hörmət göstərdi, məhəbbət etdi. 

"Ey qoca pəhləvan, - söylədi ona, - 

Başın kölgə salmış öz ayağına

161

. 

Dünyada illərcə ömür sürdün sən, 

Bixəbər deyilsən dünya işindən. 

Gördün ki, zülmdür Dara ayini, 

Mən kimi suçsuzla bağlarkən kini. 

Dünyanın sirrini bilirkən, neçin 

Daradan öyüdü sən əsirgədin? 

Gənclik hər kişini coşduran zaman 

Qocanın susması deyilmi nöqsan?" 

Şahın hiddətini görüb dinləyən 

Yağlı bir dil ilə söz açdı birdən. 

Təzimdən belini əydi kamantək, 

Saralıb sifəti lap zəfərantək. 

Sözlə silahlandı, yayı açaraq, 

Qutudan oxları bir bir saçaraq, 

Öncə İskəndəri çox öydü belə: 

"Qol-boyun olsun şah öz diləyilə! 

Dünyanın sərvəri olsun kamikar, 

Ömründən kam alsın uca şəhriyar! 

Gənc başın sevinclə ucalsın hər an, 

Çəkmənin altında sürünsün düşman. 

Bu qoca nəsihət etdi nə qədər, 

O kinli qəlbinə etmədi əsər. 

Ona çox göstərdi işıqlı çıraq, 

Bunlar da vermədi bir fayda ancaq. 

Tacü taxt verdiyi zaman İskəndər 

Tədbirsiz bir Dara nə edə bilər? 

---

                                                                                                            

169

Bir başı ucaltmaq istərsə dövran 

Kəməndə düşəcək boyun ucaldan. 

Bir qoca eşşəkdən yıxıldı hinddə, 

Ölənin oğluysa varlandı Çində. 

Sel gəlib bir arxı pozarsa əgər, 

Su axıb başqa bir çaya tökülər. 

Sənə xəzinələr verərkən dövran 

Incimə düşmənin yoxsulluğundan. 

Azadə bir şahsan, hələ gənc ikən 

Çalğını, qədəhi buraxma əldən. 

Istəyə gəncliklə mümkündür çatmaq, 

Qocalıq gəldimi, axtar bir bucaq. 

Qocalıq çağında çərxin inadı 

Cəmşidə, Zöhhaka nələr qurmadı? 

Padşaha qocalıq gəldimi, bişəkk, 

Pərəstiş edənlər üz döndərəcək. 

Əsrarı duyandır, seçər hər zaman 

Yaxşını yamandan, dostu düşmandan. 

Görüncə insanı tanıyandır bu, 

Hər kəsin qəlbinə çökəcək qorxu. 

Yıxmağa birlikdə edərlər tədbir, 

Deyərlər mənfəət verən deyildir. 

Alət olmaq üçün istəklərinə 

Gənc bir şah qoyarlar onun yerinə. 

Onunçun Keyxosrov, həm də Keyqubad 

Şahlığı etmədi qocalıqda yad. 

Şahlığı başqa bir şaha tərk etdi. 

Əlbürzün yolunu tutaraq getdi. 

Yeməkdən, içməkdən nəşə aldılar. 

Zəhərli qılıncı salim qaldılar". 

Şah gördü Kəyandan yadigar olan 

Yaxşını, yamanı seçir hər zaman. 

Yaxşını, yamanı seçir, ayıqdır, 

Döyüşdə sınanmış, sözü açıqdır. 

İskəndər bir daha sordu o pirdən: 

"Düşməni döyüşdə nə şeydir yenən? 

Nə şeydir ordunu mətin saxlayan? 

---