Microsoft Word isk?ND?Rnam?-S?R?Fnam?-nizami doc

                                                                                                            

175

Tanrının xalqına əziyyət versə. 

Fəlakət verir hər dəyərli şəxsə, 

Böyüklük, riyasət verir nakəsə. 

Alçaqlıq becərən şahmı sayılır? 

Alçaqlıq başqadır, şahlıq başqadır. 

Ölkədə qalmadı bəxşiş. səxavət, 

Şəhərlər bir gün də olmadı rahət. 

Xəzinə qıflından asıldı ismət, 

Yaralar qəlbi kin, zülüm, ədavət 

Ölkədə tərk oldu sənət, sənətkar. 

Heyhat, bundan böyük fəlakətmi var? 

Sənətkar əl çəkmiş öz sənətindən, 

Başqa bir sənətə yapışmış cəbrən. 

Pəhləvanlıq edər çöldən gələnlər, 

Çöldə şahzadələr qarovul çəkər. 

Əkinçi əl qatmış ordu işinə 

Əskərlər başlamış əkin-biçinə. 

Hər kəs sənətində olmasa azad, 

Dünya bu gedişlə olurmu abad? 

Çünki bundan əvvəl yatmışdı Dara, 

Dünyanın ulduzu geymişdi qara. 

Bu gün ən bəxtiyar padşahımız var, 

Bu zülüm nə qədər, nə qədər yaşar? 

Bu sözdən həyəcan aldı tacidar, 

Xalqa belə xəbər verdi carçılar: 

"Sənətkar getməsə öz sənətinə, 

Yaxşı iş görsə də suçludur yenə. 

Əkinçi öküzdən kömək istəsən, 

Tarladan, kotandan dilək istəsin. 

Ordu işlərinə qayıtsın əskər, 

Şəhər işlərinə getməli şəhər. 

Yalnız öz işinə getsin hər kişi. 

Bərk tutsun əvvəldən bildiyi işi." 

Çağırdı hər sənət atan kişini, 

Tapşırdı onlara köhnə işini. 

Hər kəsin işini çıxardı üzə, 

Bir dünya parlatdı, gəlməsin gözə! 

---

                                                                                                            

176

Qurtardı dünyanı xərabəlikdən, 

Dövründə bu dünya oldu bir gülşən, 

Onun hökmü ilə dövr etdi cahan, 

Dünyanı saxlayar ağıllı insan. 

İSKƏNDƏRİN 

İRAN ATƏŞKƏDƏLƏRİNİ

DAĞITMASI 

Nəşədən, bu coşğun şənlikdən, saqi, 

Dur, şərbət hazırla aşiqsayağı! 

Füsunlu şərbəti susuza ver sən, 

Susuzlar dönərmi meydən, şərbətdən? 

Şahanə məclisdə, ey sınaqlı pir, 

Odda yandırmağa üzərlik gətir! 

Bəd nəzərlər baxır, işlə məşğulam, 

Yaman gözlərdən də yaman qorxuram. 

Könlüm üzərliktək yanarsa əgər, 

Üstümə düşərmi, söylə, bəd nəzər? 

Yolkəsən qorxusu Həddən ziyada, 

Xoşbəxtdir bilməyən bunu dünyada. 

Bu necə həyatdır, hər yanı qorxu, 

Hər tərəf fəlakət, hər tərəf cadu. 

Ayaq bu pillədən uzaq qoyulsun, 

Bu qanlı qazana qapaq qoyulsun. 

Köhnə dastanları rəvayət edən 

Belə nəql eləyir uzaq keçmişdən: 

Diniylə atəşə çöküncə dehqan, 

Həm atəş söndü, həm ona inanan

166

. 

Irana əmr etdi böyük İskəndər: 

Atəşpərəstlikdən etsinlər həzər, 

Üz çevirsinlər qoy köhnə ayinə, 

Pərəstiş etsinlər Xosrov dininə. 

Muğların paltarı oda qalansın, 

Bu atəşkədələr atəşdə yansın. 

---

                                                                                                            

177

Iranda adətdir keçmişdən bəri: 

Atəşkədə idi alimlər yeri. 

Orda saxlanardı sərvət, xəzinə, 

Düşməsin başqa bir şəxsin əlinə. 

Hər sonsuz varlı da, "savabdır" deyə, 

Malını qoyardı atəşkədəyə. 

Ölkələr düşmüşkən dərmansız dərdə, 

Bir xəzinə idi hər atəşkədə. 

Onları kökündən yıxdı İskəndər. 

Xəzinə axıtdı bir dəniz qədər. 

Hər atəşkədənin keçsə yanından, 

Yıxaraq xəzinə yığırdı ondan. 

Muğlarda belə bir azar da vardı, 

Hər ilin başında bir qız alardı 

Novruz ilə Səddə bayramlarında

167

Ayinlər yenidən olurdu bərpa. 

Ər üzü görməmiş gəlinlər, qızlar 

Evindən sevinclə dişarı çıxar. 

Əllər al xınalı, üzlər bəzəkli 

Hər yandan gəlirdi coşğun ürəkli. 

Önündə al şərab hər üzü lalə

Muğlarla üz-üzə vurar piyalə. 

Atəşdən, möbidin əfsunlarından, 

Tüstüdən don geyər uca asiman. 

Işləri keyə, işrət, şux dilbər idi, 

Ölkə başdan-başa əfsunkər idi. 

Sehirdən başqa bir çıraq yandırmaz, 

Əfsanədən başqa bir bilik qanmaz. 

Hər bir qıvrım saçlı, gəlişi gözəl 

Ayaq yerə döyər, şappıldadar əl. 

Əlində sərv kimi güldən bir dəstə, 

Sərvi də bənzərdi çiçəkpərəstə. 

Hər il qızlar bu gün axır hər yandan, 

Verirlər bu geniş işrətə meydan. 

Hər kəs ayrı-ayrı məclis qururdu, 

Hər məclis olurdu yüz fitnə yurdu. 

Sözündə çox möhkəm durdu İskəndər, 

---

                                                                                                            

178

Dünyadan silindi belə fitnələr. 

Bircə padişahdan taxt alır şövkət, 

Çox olsa pozulur möhkəm bir dövlət. 

Yüz şah olmaqdansa xoşdur bir nəfər, 

Yağış çox yağarsa ziyanlıq verər. 

Ağıllı İskəndər vermişdi fərman: 

Muğların ayini qalxsın ortadan. 

Ismətli, örtülü hər gəlin, hər qız 

Üzünü ərinə göstərsin yalnız. 

Fitnəni, hiyləni qovdu hər yerdən, 

Muğları dağıtdı meyxanələrdən. 

Dünyadan sildi hər bulanıq dini, 

Saxladı ən doğru dini-ayini. 

Iranda əmriylə söndü hər yerdə 

Həm köhnə zərdüştlük, həm atəşkədə. 

Dövlətli məcuslar "adətdir" deyə, 

Xəzinə vermədi atəşkədəyə. 

Üzü nur çiçəyi, hər nazlı gözəl 

Atəş gülşənindən artıq çəkdi əl. 

Atəş ayinini qaldırınca şah, 

Hər atəşpərəstdən göyə çıxdı ah. 

İskəndər əmr etdi: - Bu ölkə - torpaq 

Tanrıya pərəstiş eyləsin ancaq. 

Sığınsın hamısı ulu tanrıya, 

Çevirsin arxa bu günəşə, aya. 

Elə ki, Iranı ovcunda gördü, 

O geniş meydanda atını sürdü. 

Zəfərlə qol-boyun oldu tacidar, 

Nə gözəl söyləmiş incə sənətkar: 

Sən yeni bir qanun hökmüncə məndən 

Başqa rəmz eşitmək arizu etsən, 

Qulağından çıxar köhnə pambığı, 

Aç yeni qumaşla dolu sandığı. 

Ağıllı kəslərdən bilsən nə qədər 

Bu yolda eşitdim dəyərli sözlər. 

Əlimə hər çeşid tarix topladım, 

Gözümdən hərfi də mən buraxmadım. 

---