Microsoft Word jurn Kitabshunasliq ve bibilioq 1(40) 17. docx
Yüklə 16,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
78 infrastrukturunun yaranmasını, müasir vəziyyətini və modernləşdirilməsi yollarını tədqiqata cəlb edilərək ümumiləşdirilməsinə ciddi ehtiyac duyulur. Buna görə də Azərbaycan Respublikasının Şəki-Zaqatala iqtisadi regionunun kitabxana-informasiya infrastukturunun təkamülü, mövcud vəziyyəti, başlıca problemləri və prioritetləri, modernləşdirilməsi yollarının kompleks tədqiqatına ilk növbədə regionun sosial-iqtisadi və mədəni infrastrukturunun təhlilindən başlanılması, fikrimizcə, daha məəqsədəuyğun olardı. Regionun kitabxana-informasiya infrastrukturunun qeyd etdiyimiz kompleks xarakterli tədqiqatı və ümumiləşdirilməsi, ilk növbədə, sosial- iqtisadi və mədəni vəziyyətin əsasları fonunda aparılması elmi obyektivlik və nəzəri-metodoloji prinsipiallıq baxımından ciddi vəzifə kimi qarşıda durur. Odur ki, regionun iqtisadi-coğrafi mövqeyi, əhalisi, sosial-mədəni təsisatları, ekoloji-coğrafi xüsusiyyətləri, nəqliyyat-turizm potensialı və s. kimi mühüm komponentlərinin təhlili və ümumiləşdirilməsi başlıca aktuallıq kəsb edir. Beləliklə, qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan Respublikasının zəngin bölgələrindən sayılan Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu Balakən, Qax, Qəbələ, Oğuz, Zaqatala, Şəki inzibati rayonlarının ərazisini əhatə etməklə Azərbaycanın şimal-qərbində - Böyük Qafqaz dağlarının cənub yamacında yerləşir. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunun ən inkişaf etmiş şəhəri Şəkidir. İqtisadi rayonun ərazisinin ümumi sahəsi 8,96 min kv.km olmaqla ölkə ərazisinin 10,3%-ni təşkil edir. Bölgənin relyefi yüksək dağlıq və dağətəyi hissələrə bölünür. İqtisadi rayon məhdud torpaq ehtiyatına malikdir. Ərazinin yüksəklik fərqinin böyük olması təbii şəraitin müxtəlifliyinə səbəb olmuşdur. Zona mülayim iqlim şəraitinə malikdir. İqtisadi rayonun əhalisinin ümumi sayı 531,9 min nəfər olmaqla, ölkə əhalisinin 6,5%-ni təşkil edir. Əhali əsasən dağətəyi hissədə yaşayır. [10, s.199] Rayon ərazisi faydalı qazıntılarla zəngindir. Azərbaycan Respublikasının mis ehtiyatlarının hamısı, kükürd kolçedanın 90%-i, sinkin 99%-i bu iqtisadi rayonun payına düşür. Qafqaz regionun iri polimetal yataqlarından olan Filizçay yatağı bu rayonun ərazisində yerləşir. Dağlıq və dağ ətəyi yerlərdə çınqıl, qum və digər tikinti materialları mövcuddur. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunun ərazisinin 27%-ni meşə massivləri təşkil edir. Onların əsas hissəsi Balakən və Zaqatala rayonlarının ərazisindədir. İqtisadi rayon bol su ehtiyatlarına malikdir. [11, s.389] Rayon iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatı təşkil edir. Ölkə üzrə kənd təsərrüfatı məhsullarının əmək bölgüsündə rayon tütünçülük, baramaçılıq, çayçılıq, gülçülük, çəltikçilik, meyvəçilik, taxılçılıq, üzümçülük, qoyunçuluqla təmsil olunur. Azərbaycanda istehsal olunan tütünün 75 faizdən çoxu, taxılın 17 faizi, baramanın 35 faizi, yaşıl çay yarpağının 2 faizi bu iqtisadi rayonun payına düşür. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunda heyvandarlıq məhsullarının tədakürü ölkə üzrə həmin məhsulların tədakürünün 10 faizdən çoxunu təşkil edir. [8, s.38] 79 Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunun sənayesi nisbətən zəif və birtərəfli inkişaf etmişdir. Ölkə üzrə sənaye məhsulunun 3%-dən bir az çoxu bu rayonun payına düşür. İqtisadi rayonun sənayesi əsas etibarilə kənd təsərrüfatı məhsullarını emal edən yüngül və yeyinti sənaye sahələri üzrə ixtisaslaşmışdır. Bu sahələr iqtisadi rayonun sənaye məhsulunun 95%-dən çoxunu verir. Yeyinti sənayesi bağçılıq, tütünçülük və heyvandarlıq məhsullarının emalına əsaslanır. Şəki yeyinti kombinatı və şərab zavodları, Qəbələ, Qax, Balakən, Nic meyvə-tərəvəz konserv zavodları, Zaqatala fındıq və qızıl gül yağı zavodu, çay fabriki, Şəki ət kombinatı yeyinti sənayesinin əsas müəssisələridir. Bundan başqa, yerli tələbatı ödəyən çörəkbişirmə, şərq şirniyyatı, spirtsiz içkilər istehsal edən kiçik müəssisələr də fəaliyyət göstərir. Yüngül sənayenin əsasını ipəkçilik təşkil edir. Bütün rayon mərkəzlərində müxtəlif ölçülü tikiş sənayesi müəssisələri fəaliyyət göstərir. Şəkidə kustar üsulla bəzəkli toxumaları olan ipək parçalar, pərdələr, kəlağayılar, yaylıqlar toxunur. Tütünçülüyün inkişafı ilə əlaqədar Şəki, Qəbələ, Balakən və Zaqatala tütün fermentasiya zavodları fəaliyyət göstərir. Sənayenin digər sahələrinə yerli xammal bazasına əsaslanan Zaqatala mebel fabrikini, kərpic zavodunu, Balakən tarla müəssisəsini aid etmək olar. [4, s.339]. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunun gözəl təbiəti, onu Azərbaycanın mühüm istirahət-turizm regionuna çevirmişdir. Qəbələdə, Şəkidə, Zaqatalada istirahət-turizm müəssisələri fəaliyyət göstərir. Ərazidən Gürcüstana beynəlxalq turizm marşrutu keçir. İqtisadi rayon inkişaf etmiş nəqliyyat şəbəkəsinə malikdir. Avtomobil nəqliyyatı inkişaf etmişdir. Əsas yol Yevlax-Balakən şossesi və 80-ci illərin ikinci yarısında istifadəyə verilən dəmir yoludur. Balakənin Bakı ilə hava nəqliyyatı əlaqəsi var. [3, s.98] İqtisadi rayonun sosial infrastrukturuna ümumtəhsil və orta ixtisas məktəbləri, ali məktəblərin filialları, mədəni-maarif və səhiyyə ocaqları, muzey və teatrlar daxildir. [4, s.499] 2004-2008-ci, həmçinin 2009-2013-cü illəri əhatə edən “Regionların sosial-iqtisadi inkişafı üzrə” iki Dövlət Proqramında Şəki-Zaqatala İqtisadi rayonunda sosial-iqtisadi inkişafla bağlı kompleks tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur. Bu tədbirlər uğurla həyata keçirilir. Nəzərdə tutulmuş tədbirlərin məqsədyönlü həyata keçirilməsi nəticəsində 2004-2011-ci illər ərzində Şəki- Zaqatala iqtisadi rayonunda təxminən 54 min yeni iş yeri, həmçinin 1,4 mindən artıq yeni müəssisə yaradılmışdır. İqtisadi rayonda 12158 kiçik biznes subyekti fəaliyyət göstərir. Bu təqribən Azərbaycanda olan kiçik biznes subyektlərinin ümumi sayının 6%-dir. Onların əksəriyyəti üç inzibati rayonda: 2837 kiçik biznes subyekti fəaliyyət göstərən Şəkidə, Zaqatalada (2734) və Qəbələdə (2226) cəmlənmişlər. [9, s.80] İpəkçiliyə (Balakən, Qax və Şəki rayonları üçün aktualdır) və güllərin yetişdirilməsinə (Zaqatala rayonu üçün aktualdır) yatırımlar ağıllı sərmayə ola bilər, çünki bu sahələr məqsədyonlü inkişaf proqramına düşür. Yüklə 16,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|