74
olmasına dikkat edilmelidir. Depolama sırasında
çimentoda bozulma görülürse, bozulan
paketler kullanılmayacaktır.
3.1.3.Beton Kontrol ve Kabülü
Yapılarda kullanılacak betonun üretimi :
-
Bütün malzemenin ve suyun tartımını ve kontrolu,
-
Şartnamelerde öngörülen karışım şeklini, hızını, süresini,
hassas ve doğru olarak sağlayan tesislerde yapılacaktır. 30 dakikadan daha fazla süre
kullanılmayan tesis, yeni bir karışımdan önce tamamen temizlenecektir. Çimento tipinin
değişmesi
durumunda da tesis, aynı şekilde tamamen temizlenecektir.
Su sıcaklığının 30 °C’ı, çimento sıcaklığının 40 °C’ı geçmesi durumunda kesinlikle üretim
yapılmayacaktır.
Katkı kullanılması durumunda malzeme, su ile birlikte karışıma katılacaktır. Hangi biçimde
olursa olsun kalsiyum klorür kullanılmayacaktır.
Yüklenici’nin hazır beton kullanmak istemesi durumunda, beton için aranan şartların
sağlandığını kanıtlayan her türlü onaylı belge Kontrol Mühendisi’nin onayına sunulacaktır.
Bu belgelerin yanısıra, bahis konusu betondan alınan örnekler üzerinde Kontrol
Mühendisi’nin isteyeceği deneyler yapılacak ve bunların olumlu sonuçlanması şartıyla
Kontrol Mühendisi’nin onayından sonra hazır beton kullanılabilecektir.
Tablo 3.1. Beton Yapım Tekniği ile ilgili Standartlar
TS 1247 20.03.1984
Beton Yapım, Döküm ve Bakım Kuralları -Normal Hava Koşullarında
TS 1248 17.04.1989
Beton Yapım, Döküm ve Bakım Kuralları-Anormal Hava Şartlarında
TS 3440 18.05.1982
Zararlı Kimyasal Etkileri Olan Su, Zemin ve Gazların Etkisinde Kalacak Betonlar İçin
Yapım Kuralları
TS 802 8.1.1985
Beton Karışımı hesap Esasları
TS 4203 14.9.1984
Beton Karıştırma Donanımı Yeterlik
Tayini
TS 10326 30.06.1992
İnşaat Makinaları- Vibratörler (Beton Sıkıştırmak için)
TS 11551 7.2.1995
Beton Pompası
Beton karışımının hazırlanacağı yerde, beton karışım oranlarının detaylı bir şekilde tutulması
gerekmektedir. Agregalar, çimentolar ve mineral katkılar kütlece tartılarak ölçülecektir. Beton
bileşimine giren tüm malzemeler ayrı ayrı tartılacak ve TS EN 206-1 Çizelge 21’deki
toleranslara uygun olacaktır. Karışım suyu, hafif agregalar, kimyasal katkılar ve diğer sıvı
katkılar kütlece tartılarak veya hacimce ölçülerek karışıma konulacaktır.
İş’in ilerlemesine paralel olarak, beton malzeme ve işlemleri ile ilgili test ve kontrollar
yapılacaktır. Olumsuz test sonuçları, işin bununla ilgili kısımlarının reddedilmesine neden
olacaktır.
75
İş’in devamı süresince, hergün yapılan betondan ve farklı kalitedeki her betondan TS 500’e
uygun şekilde alınacak örneklerle deneyler yapılacaktır. Herhangi bir nedenle beton
dayanımından kuşkuya düşülmesi
durumunda Kontrol Mühendisi, karot alınarak test
yapılmasını isteyebilir. Bu durumda karot alınacak yerlerin saptanması ve beton dayanımının
yerinde değerlendirilmesi için darbeli çekiç, sonoskop ya da zarar vermeyen bir başka alet
kullanılacaktır.
3.1.4.Betonarme Demiri Kontrol ve Kabülü
Betonarme demiri döşenmesi sırasında ve öncesinde, malzemenin üretici firmasından
sertifika alınacaktır. Betonarme demiri kullanılmadan önce malzemenin yeterliliğii gösterecek
testler yapılacaktır. Epoksi kaplı olan betonarme demirleri üzerinde, üretici firmanın ismi,
kaplama malzemesinin cinsi ve kalınlığının yazılmış olduğuna dikkat edilecektir.
Kaplamaların performansı ile ilgili olarak test ve deney sonuçları istenecektir.
Yukarıda belirtilenler dışında kalan esaslar için Liman ve Deniz İnşaatı işlerine
ait Genel
Teknik Şartnamesi kullanılacaktır.
3.2. Yapım Kontrolü
Yapım İşleri Genel Şartnamesi doğrultusunda uygulama yapılacaktır.
79
4. Bakım-Onarım Teknik Esasları
4.1. Deniz Yapılarında Malzemenin Bozulmasına Neden Olan Etkenler
Liman yapılarının servis ömürleri genellikle 30 ile 50 yıl arasında olmaktadır. Bir liman, birçok
değişik malzemeden oluşan ve farklı proje ömürlerine sahip değişik tipte yapılar içermektedir.
Örneğin, bir taş dolgu dalgakıran çok az bir bakımla 50 yıl ya da daha uzun süre amacına
hizmet edebilirken, bakım eksikliğinden dolayı, bir çelik palplanş rıhtım 20 yıldan
az sürede
önerilenden daha çabuk deformasyona uğrayabilmektedir. Liman yapıları tasırım yüklerinin
etkisi altında yıpranabildikleri gibi ilave olarak çevresel etkenler, planlanandan fazla kullanım,
malzemelerin eskimesi ve genel yıpranma yapılarda hasara sebep olan faktörlerdir. Deniz
yapılarında kullanılan değişik malzemeler farklı şekillerde bozulabilmektedirler. En önemli
etkiler arasında metallerin korozyonu, betonun bozulması, deniz canlılarının etkisi ve
kirlenme sayılabilmektedir. Ayrıca, zaman içinde gemilerin boyutlarında ve işlevlerinde
meydana gelebilecek değişiklikler sonucunda farklı hasarlarda söz konusu olabilecektir.
Liman yapılarında kullanılan başlıca
malzemeler; ahşap, taş, beton ve çeliktir
Ahşap
Deniz içinde ahşabın bozulmasına birçok faktör sebep olabilir ve hasar oranı ilk olarak
hizmet şartlarına bağlıdır. En genel anlatımla, ahşabın bozulması biyolojik, fiziksel ve
kimyasal faktörlere bağlı olabilir.
Biyolojik Faktörler; Mantarsal çürüme, Böceklenme, Deniz canlılarının etikisi ve Bakteriler dir.
Fiziksel
faktörler; Çevresel etkenler, Operasyon aktiviteleri dir.
Kimyasal Faktörler; Endüstriyel etkenler, Bağlantı elemanlarının etkileri dir.
Taş
Doğal taşlar veya tuğladan oluşan bir taş yapıda, yapının kalitesi, kullanılan harçtan
etkilenmektedir. Harçla karşılaştırıldığında doğal taşların ya da tuğlaların dayanımı çok daha
iyidir.
Taştaki hasar genellikle aşınma veya blokların rölatif hareketine bağlıdır. Aşınmaya kum
parçacıkları içeren doğal dalgalar veya yüksek hızlı su jetleri sebep olur. Bununla beraber,
taş genellikle sert ve dayanıklıdır. Bu yüzden bu tip hasar taş üzerinde küçükken,
harca daha
büyük zarar verebilir. Bu yapılardaki rölatif deplasman zaman zaman aşırı taramaya bağlı
olarak yapının oturmasıyla ortaya çıkmaktadır. Blok oturmasının bir işareti açılan bağlantılar
veya ayrılan bloklar arasındaki dolgunun yıkanması sonucu oturan kaplama alanlarıdır.
Beton
Betonu doğrudan bozan ve elektro kimyasal etkiyi olası kılan birçok madde vardır. Donatılı
ve ön-gerilmeli betonlarda kimyasal etkilerin en ciddi şekli olan klorür saldırısı alçak su
seviyesi altında engellenebilir. En çok, su ve oksijen bileşenlerinin korozyon için en uygun
olduğu gel-git bölgesi ve sıçrama bölgesinde meydana gelir.
Yine beton üzerinde Kimyasal, Biyolojik ve Fiziksel etkiler bozulmalara yol açmaktadır.
Özellikle fiziksel olarak aşırı yüklemeler, çarpma etkileri, aşınma, donma ve çözülme etkileri,
yapım hataları, donatı korozyonu, tasarım hataları, yapının oturması bozulmalara neden
olmaktadır.