82
4.3. Deniz Yapılarında Bakım ve Koruma
Şekil 4.1 - Bakımın Tanımı, (JICA, 1994).
Su üstünde ve altında değişik bakım işlemleri mümkündür. Bunlar:
• Kum püskürtme veya çakıl püskürtme (su üstünde),
• Yüksek
basınçlı jet püskürtme (su üstünde ve altında),
• Basınçlı hava aletlerinin kullanılması (su üstünde ve altında ),
• El ile temizleme.
İzin Verilebilir Maksimum Deformasyon
Deniz yapıları, çevresel koşullardan dolayı sürekli olarak çeşitli darbelere maruz kalmakta ve
bu nedenle fonksiyonlarında yetersizlikler görülmektedir. Eğer yapılar
üzerindeki
deformasyonları kayıp olarak adlandırılırsa, bakımın ekonomik olabilmesi için, yapıların ne
zaman tamir edileceğine karar vermek oldukça önemlidir. Zamanlama kararı konusunda
birçok görüş mevcuttur. Bunlar :
Yıkıcı zarar görmüş ya da yıkılma tehlikesi bulunan yapıların tamiri (yapının stabilitesi),
Bir yapının kullanımında birtakım yetersizlikler oluşmasından sonra tamiri (birim fonksiyonu),
Görünüm veya tesis açısından tamir (yapının görünümü),
Yapının en az masrafla tamiri (birimin tamir ekonomisi).
Yapıların deformasyonlarının artmasıyla tamir masrafları da çoğalmaktadır. Bu, yıkım
durumundan sonra daha da artabilmektedir. Bakım ve tamir harcamalarının en düşük
seviyede tutulması görüşünden yola çıkıldığında; yapının kullanım
ömrü boyunca toplam
yenilenmesi)
Bakım Araştırma
(Periyodik ve Periyodik olmayan araştırma
Değerlendirme
Bakım ve Tamir
Bakım
(Eskime ve bozulmanın yavaşlatılması
veya önlenmesi)
Onarım
(Kısmi yenileme ve bozulmuş kısımların
tamir edilmesi)
Doğal afetler sonucu oluşan hasarların
tamiri
(Doğal afetler gibi beklenmedik olaylar
sonucu hasar gören bölümlerin kısmen
tamiri
verilmesi
(Yapının durumunun değerlendirilmesi ve onarım gerekliliğine karar
83
bakım ve tamir masraflarının en alt düzeyde tutulabileceği
bir deformasyon düzeyi
belirlenmelidir. Bu düzeye “izin verilebilir maksimum deformasyon” denir.
Tasarım Ömrü
Her ne kadar “bakım” kavramını düşündüğümüzde birimlerin kullanım ömrünü tanımlamamız
gerekse de, liman birimleri için belirli bir kullanım ömrü yoktur. Genellikle tasarım ömrü;
yapıların inşa edildikten ya da geliştirildikten sonra sorunsuz şekilde fonksiyonlarını
sürdürebildikleri yıl sayısı olarak tanımlanmaktadır.
Deniz Yapısı Bakım Sistemi
Temel Araştırma
Hem periyodik hem de ekstra araştırmalar “temel araştırma” ile başlar. Bu araştırma yapıların
görünüşlerinin gözlenmesi ile yapılır.
Detaylı Araştırma
İleri düzeyde bir deformasyon gözlendiğinde ve değerlendirme sadece temel araştırma ile
yapılamadığında “detaylı araştırma” yapılmalıdır.
Sebep Tanımlanması (Sorun Tespiti)
Eğer değerlendirme sonucunda deformasyonun tamir edilebileceğine karar verilirse fakat
sebep belirlenemiyorsa detaylı bir araştırma yapılır.
Karşı önlemin uygulanması
Deformasyonun nedeni detaylıca analiz edilir ve tamir ve/veya güçlendirme olasılığı
değerlendirilir. Eğer mümkünse metodlara ve uygulama süresine karar verilir.
Sonuç olarak
tamir ve / veya güçlendirme yapılır.
İleri seviyede bozulma tehlikesindeki deforme olmuş bir bölüme yakın bakış
İnceleme sonucunda deformasyonların tamir ya da güçlendirmeye ihtiyaç duymamasına
rağmen, bazı deforme olmuş elemanlar ileri düzeyde bozulma tehlikesinde olabilir. Bunlara
yakın inceleme yapılmalıdır.
84
4.4. Liman Yapıları İçin Bakım Yöntemleri
JICA (1994) tablolarda tanımlanan yapılar için bakım yöntemlerini tanımlamıştır;
Tablo 4.1 Keson kompozit tip dalgakıran için periyodik kontrol için etkenler (JICA,
1994).
Deformasyon
Kontrol
Konumu Etkenler Periyot
Kesonun kayması,
oturması ve dönmesi
Yerdeğiştirme
Oturma
Dönme
Keson kronmanının
çatlaması ve soyulması
Keson kronmanı
Çatlak derinliği ve
uzunluğu,
Çeliğin patlaması,
Betonun
mukavemeti
Çatlama, soyulma
Keson
Yukarıdaki ile aynı
Topuk koruması
Oturma
Yerdeğiştirme
Koruma Yukarıdaki ile aynı
Dolgunun oturması
Dolgu Yukarıdaki ile aynı
Dalga sönümlendirici
beton blokların
oturması yada
dağılması
Dalgakıran
Yukarıdaki ile aynı
Deniz tabanı oyulması
Dolgu
topuk önündeki
deniz tabanı
Oyulma
İki yılda bir
Tablo 4.2. Keson kompozit tip dalgakıran için periyodik olmayan kontrol için etkenler
(JICA, 1994)
Zamanlama Kontrol
Konumu
Etkenler
Keson kronmanı
Yerdeğiştirme
Oturma
Dönme
Koruma
(omuz)
Oturma
Yerdeğiştirme
Koruma
(topuk)
Yukarıdaki ile
aynı
Topuk Koruma
Yukarıdaki ile
aynı
Dalgakıran
Yukarıdaki ile
aynı
Büyük bir fırtına
gözlendikten hemen
sonra (Tasarım dalga yüksekliğinin
%75’ inden fazla)
Topuk Önünde Deniz
Tabanı