Microsoft Word lisonut-tayr ziyouz com doc

www.ziyouz.com
кутубхонаси
88
gung, kar va behush bo'lishdan o'zga narsa yo'qdir. Chunki bu chuqur dengiz to'fon 
girdobida bo'lib, unda yuz tuman olam g'arq bo'ladi. Kuchli bo'ron o'zining yuksak 
to'lqinlari bilan ming xil naqshlar paydo qiladi. Dam-badam bu naqshlar yo'qolib, yana 
ming xil turli yangi mavjlar paydo bo’ladi. 
Agar sen bu hodisaga yaxshi nazar solsang, mavjda vujud yo'q ekanligini ko'rasan, 
chunki dengizdan o'zga barchasi nobud bo'luvchidir. 
Haq vujudi ana shu cheksiz dengizdir, uning yuzidagi mavjlar esa bu olamdagi turli-
tuman narsalardir. Ma'no ahllari e'tibor qiluvchi ushbu o'n sakkiz ming olam ichida 
nimaiki narsa bo'lsa, ular shakl jihatidangina mavjud bo'lib, shaklda ko'rinuvchanlik 
xususiyatiga egadir. 
Yer sathi uzra yuzlab ajoyib shakllar mavjud, har bir shaklning o'zi yana rang-barang 
tovlanishlarga ega. Faraz qil: tevarak-atrofda dengizlar yoki ma'danh konlar, yoki dasht-
sahrolar, yoki gulshanlar, yoki to'rg'ay va bulbullafni o'ziga rom etib, ularni halok qila 
oladigan darajadagi rango-rang nafis gul va lolalar, turli iqlimlar va mamlakatlar, 
daryolar, buloqlar va tog'lar hamda ularni o'rab olgan o't va havo, balki o't va havodan 
boshqa yana bir qancha narsalar mavjud. 
Bular atrofida yana to'qqiz qavatli osmon, sobitu sayyora va malaklar to'dasi bor. Ular 
son-sanoqsiz, balki miqdor ichra cheksiz ko'pdir. Undagi ko'zga ko'rinmas darajadagi 
e'tiborsiz yulduzlar yer jismiga o'xshab ketadi. 
To'rt unsur, yetti ko'k va olti tomon - bular koinotning nodir va eng oliy asosini tashkil 
etadi. Koinotdagi barcha narsalar ichida hammadan eng ulug'i Inson bo'lib, uning 
kamoloti oldida aql hayron qoladi. 
Bunda sen xayol qilib turgan vaqtingda yoxud avom deb gumon qil yoki u oliy 
tabaqaga mansub boisin, yoki qudrat sohibi bo'lgan sultonlar, yoki ixtiyor egalari bo'lgan 
xoqonlar, agar faylasuflar, olimlar, yoki diniy qoidalarni o'zgartirib, yangi mazhablar 
tuzuvchi kishilar boisin, yoki uyushmagan qavm, yoki ittifoqli jamoa boisin, xalq orasida 
yetuk sanalgan valilar, yoki faraz qilki, Allohdan elchi bo'lib kelgan payg'ambar boisin - 
bularning barchasini haq zoti dengizining mayji deb bil hamda o'sha vujudning mavji 
deb anglagil! Ammo ularning barchasi vaqtinchalikka naqsh etilgan bo'lib, o'tkinchilik 
xislatiga ega, boqiylik ular uchun xos sifat emas. 
Dengizning chayqalishi ana shu xil turli mavjlarni hosil qilgan va har yoqda turli-
tuman naqshlarni vujudga keltirgan. Bu to'lqinli dengiz bir zum taskin topsa, u 
mavjlardan asar ham qolmaydi. 
Agar har bir kishida aql mavjud bo'lsa, shuni bilgilki, azaldan to abad bu olamdagi 
mavjud barcha narsalar borliqqa ega emas, faqat shakl ko'rinishiga ega. Qudratli haqdan 
boshqa hamma narsa foniy - o'tkinchidir, faqat yolg'iz ugina mutlaq boqiydir. Unga 
vujud tartibi mahkamlangan bo'lib, borliq rasmi inkor etilmasdan ma'qullangandir. 
Haqdan o'zga har qanday zot, faraz qilaylik, obi hayot ichgan bo'lsa ham, bu olamda 
mutlaq o'tkinchi hisoblanadi. Agar sen boqiylik istamoqchi bo'lsang, o'zingni foniy 
qilmog'ing zarur. 
CLXII 
Hikoyat 
Shayx Abul Abbos Qassob Omiliy (Shayx Ahmad bin Muhammad bin Abdulkarim, 
921-v.e.) qassoblikka mansub bo'lib, o'z zamonasining zabardast peshvolaridan biri edi. 
U fano vodiysiga qadam qo'yib, o'z vujudini unda yo'qotdi. 
Bii kun u xonaqohda o'tirar, tevaragida esa suhbatdoshlari yig'ilgan edilar. Bu 
mahalda bir g'alati devona beadablik bilan xonaqoh sahniga kirib keldi. Kirgan 

---

Lisonut-tayr. Alisher Navoiy