Microsoft Word M. Suleymanov doc

80  
 
82 
 
Kəndlərdə evlər tikilir? YERDƏN  SƏSLƏR: Bəli, var. Evlər 
tikilir, hər şey yaxşıdır.  
Əhliman TAGIYEV (rayon icra hakimiyyətinin başçısı): 
Cənab prezident, icazənizlə  məlumat vermək istəyirəm.  İsmayıllı 
rayonunda 200 min başdan çox davar, 70 min başa yaxın qaramal 
var.  Əhalimizin sayı 76 minə yaxındır. Adambaşına təxminən bir 
qaramal düşür.  
Heydər ƏLİYEV: Əhaliniz 70 mindir?  
Əhliman TAGIYEV: Cənab prezident, 76 min nəfərə yaxındır. 
Sizin apardığınız uğurlu aqrar islahatlar nəticəsində bu il 66 min 
tondan çox taxıl götürüblər. Gələn il bundan da çox məhsul 
gözlənilir. Çünki aparılan işlər uğurlu nəticə əldə etməyə əsas verir. 
Keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə bu il əlavə 5 min hektar 
sahədə  səpin aparılıbdır. 4 min hektardan çox sahədə  də  şum 
aparmışıq. 
Cənab prezident, aqrar islahatlar sayəsində çox uğurlu nəticələr 
əldə olunur. Amma kənd təsərrüfatından  əldə edilən məhsulları 
satmaq üçün rayonda geniş yerlər lazımdır. 
Heydər ƏLİYEV: Bəs nə üçün bunu etmirsiniz? 
Əhliman TAGIYEV: Cənab prezident, sosial-iqtisadi inkişafla 
bağlı müvafiq proqram hazırlanıbdır. 
Heydər  ƏLİYEV:  Bu işdə sizə bir kömək lazımdırmı, yoxsa 
özünüz görməlisiniz? 
Əhliman TAGIYEV: Proqram təqdim olunubdur, işlər artıq 
gedir. Sizin tapşırığınız və tövsiyələrinizlə rayonumuzda xeyli 
abadlıq və  təmizlik işləri aparılıbdır. Camaat buradadır, yəqin ki, 
onlar özləri də deyərlər. Bu işlər davam etdirilir. Yeni layihələrimiz 
var.  Şəhərimizdə bir balaca su problemi də var. Mütəxəssislər 
gəldilər, birlikdə  işlədik, təkliflərimizi təqdim etmişik. 1 milyard 
manatadək vəsait lazımdır ki, təxminən 6,5 kilometrlik məsafədən 
yeni su xətti çəkilsin. 

---

80  
 
83 
 
 
 
Heydər  ƏLİYEV: Rayon mərkəzinə su xətti çəkmək 
istəyirsiniz? 
Əhliman TAGIYEV:  Şəhərin üst hissəsində  təzə evlər inşa 
olunubdur. Əvvəlki su xətti tələbatı tam təmin etmir. 
Heydər ƏLİYEV: Şəhərin üst hissəsi bu gördüyümüz yerdir? 
Əhliman TAGIYEV: Bəli. Orada yaşayanların su təchizatında 
bir az problem var. İstəyirik ki, yeni su kəməri çəkək və onu 
şəhərin həmin hissəsi ilə birləşdirək. Bununla da problem tamamilə 
aradan qaldırılar. 
Cənab prezident, sosial problemlərin həllində də xeyli irəliləyiş 
var.  Şəhərin mərkəzinə qaz verilibdir, elektrik enerjisi ilə  təchizat 
son vaxtlar yaxşılaşıbdır. Əhalimiz də bilir ki, şəhərə qaz verilməsi 
İlham müəllimin təşəbbüsü ilə olubdur. Onun göstərdiyi bu qayğını 
yerlərdə çox yüksək qiymətləndirirlər. Rayonun qazla təmin 
olunması çox böyük nailiyyətdir. 
Heydər  ƏLİYEV: Keçmişdə sizin üzümünüz çox idi. İndi 
baxıram ki, üzüm bağları yoxdur, ya azalıbdır. 
Əhliman TAGIYEV: Demək olar ki, yoxdur. Kimlərsə, 
həyətyanı sahələrində  fərdi qaydada saxlayıbsa, onlarda var. 
İvanovkada isə, onlar... 
Heydər  ƏLİYEV:  İvanovka öz yerində. Onlar hər  şeyi 
saxlayıblar. Üzümçülüyü də, taxılçılığı da, kolxozu da saxlayıblar. 
Mən onlara icazə vermişəm, onlarla işiniz olmasın. Onlar orada hər 
şeyi yaxşı edirlər, yaxşı yaşayırlar. Kənddə camaat yaxşı yaşayır. 
İşiniz olmasın, kömək edin. 
Demək, taxıl əkirsiniz, ondan başqa bitki yoxdur? 
Əhliman TAGIYEV: Cənab prezident, bizdə meyvə də var. Bu 
il rayonumuzda 8 min tondan çox meyvə yığılıbdır. 
Heydər ƏLİYEV: Almadır, nədir? 
Əhliman TAĞIYEV: Təkcə alma deyil, müxtəlif meyvələrdir. 

---

80  
 
84 
 
Emal müəssisəmiz olsa, meyvə bundan da çox olar. Məsələn, bizim 
meşələrdə də çoxlu meyvə var. 
Heydər  ƏLİYEV: Elə onu soruşmaq istəyirdim. Sizin 
meşələrdə çoxlu meyvə var. 
Əhliman TAGIYEV: Camaat onu yığa bilmir. Elə rayonun 
özündə emal müəssisəsi yaradılsa... 
Heydər  ƏLİYEV: Daha sizə emal müəssisəsini dövlət 
yaratmayacaqdır.  İndi sizdə bu qədər adamlar var, taxıl  əkirsiniz, 
hər nəfərə bir qaramal düşür. Bunun özü böyük bir şeydir. 
Keçmişdə, sovet dövründə belə bir şey olmayıbdır. Bilmirəm, sovet 
dövründə burada nə qədər iribuynuzlu mal-qara olubdur. 
Əhliman TAGIYEV: Cənab prezident, 25-30 min başa yaxın 
idi. 
Heydər  ƏLİYEV:  25-30 min baş, amma indi 70 min başdır. 
Davar  əvvəllər 100 min baş olubdur, indi 200 min başa yaxındır. 
Amma bunun keyfiyyəti başqa cürdür. O vaxt kolxoz-sovxozda 
olanda inəyin çəkisi də elə deyildi. Bu qədər süd, bala da vermirdi. 
Bir tərəfdən, yaxşı baxmırdılar. Mən özüm o illər respublikaya 
rəhbərlik etmişəm, nailiyyətimiz olub, amma o dövrün qüsurlarını 
da bilirəm, İkinci tərəfdən isə, belə də olmalı idi. O vaxt adamlar 
kolxozda işləyirdilər, amma işləməyənlər də vardı. Hesabdardı, nə 
bilim, onun köməkçisi idi, kolxoz sədri idi, onun müavini idi, 
briqadir idi və sair - bunların hamısı da gərək o adi kolxozçudan 
çox yeyəydi. Elədirmi? Burada belələri var, bilirlər ki, keçmişdə 
necə olubdur. Ona görə  də, məsələn, biz çalışdıq ki, qaramalın 
çəkisi, nə bilim, filan qədər olsun, bunu edə bilmirdiniz. Nəzərdə 
tuturduq ki, hər inəkdən filan qədər bala alınsın, ala bilmirdiniz. O 
vaxt çobanlar var idi, biz onları irəli çəkmişdik. Yüz qoyundan 
130, nə bilim 140 bala almaq böyük nailiyyət idi.  
Amma indi mal-qaraya özü baxır, balasını da özü alır, onun 
 

---

80  
 
85 
 
inəyi də  ətli olur, sonra danası da ətli olur, qoyunu da, keçisi də, 
hamısı... Çünki hamısı özünündür. Torpaqda da canla-başla işləyir. 
Çünki özü üçün işləyir, başqa adam üçün işləmir. Biz kənd 
əhalisini bütün vergilərdən azad etmişik. Torpaq vergisindən 
savayı, heç bir vergi vermirsiniz. Mən 3-4 il bundan qabaq fərman 
verdim, vergidən azad etdim. Ona görə  də indi, əlbəttə ki, gəlir 
əvvəlkindən qat-qat artıqdır. Sən burada çox gözəl dedin, biz bu 
islahatları, torpaq islahatını ondan ötrü keçirmişik. 
İndi sən deyirsən, müəssisə lazımdır ki, meyvəni emal etsin, 
Meşədə çoxlu meyvələr var, onlar toplansın, emal olunsun. 
Müəssisəni artıq dövlət yaratmayacaqdır. Müəssisəni sizin bax, bu 
sahibkarlar ki, var-kiçik və orta sahibkarlar, bunların biri, yaxud 
ikisi-üçü bir yerə  yığışıb, pul qoyub o müəssisəni tikib yaratsın, 
işlətsin, məhsulu emal etsin, həmin emaldan gəlirini, pulunu 
götürsün. Bunun yolu budur. Bunu da etmək çətin deyildir. Amma 
mən bilirəm, sizin insanların çoxu hələ bu sahibkarlıq keyfiyyətini 
əldə edə bilməyibdir. Bunu öyrənə bilməyiblər. 
Yadımdadır, mən bir müddət Naxçıvanda işləyəndə, 1991-1992-
ci illərdə, 1993-cü ildə  mən özüm, qanun-zad olmadan, bəzi dağ 
kəndlərində kolxozları  ləğv etmək istəyirdim. Bir-iki dağ  kəndinə 
getmişdim. Görürdüm ki, orada kolxoz heç nə vermir. Camaatı 
yığdım və dedim ki, kolxozu ləğv etmək istəyirəm. Mənə dedilər 
ki, yox, ləğv etmə. Soruşurdum, niyə? Mənə dedilər ki, bu, 
kolxozun gözətçisidir, heç olmasa, filan qədər maaş alır. Amma o, 
başa düşmürdü ki, kolxozu ləğv edəndə qazancı ondan çox olacaq. 
Daha gəlib gözətçi durmayacaq, gedib torpaqda işləməlidir, mal-
heyvan saxlamalıdır. Keçmişin bu psixologiyası  hələ insanlarda 
yaşayır. Amma daha bundan ayrılmaq lazımdır. Gərək hər kəs 
çalışsın ki, öz həyatını yaxşı qurmaq üçün şəxsi mülkiyyəti ilə, 
şəxsi zəhməti ilə zənginləşsin. Özünə daha da yaxşı şə-                                   
  

---