Microsoft Word MemmedzadeN2916. doc
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
77
onun bazardakı rəqabətində müvəffəqiyyətlə mübarizə aparmağın vacib şərtidir. Otel əsasən, ədalətli rəqabət strategiyası irəli sürür. Ədalətli rəqabətin əsas metodlarına aşağıdkılar aiddir: - Qiymətin aşağı salınması; - Məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi; - Reklam; - Satışdanqabaq və satışdansonrakı xidmətin inkişaf etdirilməsi; - Elmi - texniki tərəqqi nailiyyətlərindən istifadə etməklə yeni xidmətlərin yaradılması; və s. Qiymət rəqabətindən əsasən daha zəif rəqibləri bazaradan çıxarmaq məqsədilə istifadə olunur. Müəssisə bazarda yüksək paya malik olmaqla həm istehsal xərclərini aşağı salmağa, həm də uzun müddətli mənfəət əldə etməyə nail olur. Tələbin qiymətə görə elastik olduğu sahədə firma məhsul vahidinə düşən gəliri azaltmaqla satışın həcmini artıraraq məcmu mənfəətin səviyyəsini artıra bilər. Bu zaman reallaşdırma həcminin artırılması istehsal və satış xərclərini nisbətən azaltmağa imkan verir. Bu məqsədlə otel satışın genişləndirilməsi və bazarda daha da böyük payı əldə etmək üçün qiymətləri azaldır. Otel bu məqsədi aşağıdakı hallarda seçir: 1. stehlakçıların tələbi qiymətə görə elastikdir; 2. Xidmətin qiymətini azaltmaqla satışın həcmini artırmaq və bununla da ümumi mənfəəti artırmaq mümkündür; 3. Satış həcminin atırılması məhsul vahidinə düşən istehsal və satış xərclərinin nisbətən azalmasına səbəb olur; 4. Qiymətlərin aşağı salınması müəssisənin bazardakı payına rəqibləri tərəfindən olan təhlükəni aradan qaldırır; 5. Kütləvi istehlak bazarı mövcuddur. Otelin reqabet strategiyası seçimi iki başlıca amilden – otelin fealiyyet gösterdiyi sahenin quruluşu ve onun hemin sahede tutduğu mövqeden asılıdır. Otelin rəqabətqabiliyyətliliyini fəaliyyətin bütün kriteriya və istiqamətləri üzrə dəqiq və kompleks şəklində qiymətləndirmək lazımdır. Otelin rəqabətqabiliyyətinin qiymətləndirilməsinn əsas vəzifələri aşağıdakılardır:
78
• Araşdırma zamanı rəqabətqabiliyyəti vəziyyətini müəyyən etmək; • Araşdırılan periodda rəqabətqabiliyyətin yüksəldilməsinin yeni tendensiyalarının öyrənilməsi; • Rəqabətqabiliyyətinə təsir edən zəif nöqtələrin müəyyən edilməsi; • Otelin rəqabətqabiliyyətinin artırılması zamanı faydalana biləcək rezervlərin aşkar edilməsi. Otelin rəqabətqabiliyyətliliyinin uğurlu olmasının əsas amilləri aşağıdakı kimi təsnif edilir: a) texnologiya ilə bağlı amillər; b) istehsal ilə bağlı amillər; c) məhsulun satışı ilə bağlı amillər; d) marketinqlə bağlı amillər; e) peşəkarlıqla bağlı amillər; f) təşkilati imkanlarla bağlı amillər; g) digər amillər Rəqabətdə uğurun vacib elementlərindən biri də işçi heyətinin professionallığı ilə bağlı amillərdir. Belə ki, oteldə qonaqlara göstərilən xidmətin keyfiyyəti işçi heyətinin bilik və bacarığından, müvafiq sahədə i təcrübəsinin kifayət qədər olmasından, dil bilmə bacarığından və s. kimi faktorlardan asılıdır. Buna görə də, otel menecerləri müntəzəm olaraq işçilərin təlim və inkişaf ehtiyaclarını müəyyənləşdirilməli, onların bilik və bacarıqlarını, işgüzarlıq və icraçılıq fəaliyyətlərini gücləndirilməlidir. Bu menecerlərə yüksək məhsuldarlığa nail olmağa, əməkdaşlarınızın inkişaf perspektivlərini və rəqabətqabiliyyətliliyini artırmağa imkan verəcəkdir.
stirahət etmək üçün pul xərcləyən hər bir turistin istirahəti müddətində qaldığı hoteldən, yaxud hansısa məkandan razı, ya da narazı getməsi göstərilən xidmətin səviyyəsindən asılıdır. Məhz dünya üzrə brendə çevrilən hotellər, hər şeydən əvvəl, xidmət personalının yüksək səviyyəli olmasını təmin edir. Buna görə də otel personalının rəqabətqabiliyyətliliyinin yüksəldilməsi problemi turizm sənayesində olduqca aktual mövzulardan biridir.
Bu sahədəki kollektivin iş spesifikası ondan ibarətdir ki, işin nəticəsini hazırlanmış məhsul yox, məhz göstərilən xidmət təşkil edir. Fəaliyyət göstərdikləri 79
müddətdə turizm müəssisəsi işçiləri müştərilərinə müxtəlif cür xidmət növləri təklif edirlər. Ümumiyyətlə, turizm xidməti dedikdə, turistlərin səyahət zamanı və daimi yaşadığı yerdən kənarda xidmət və mal alarkən və istehlak edərkən, onları müxtəlif rahatlıqla təminetmə fəaliyyəti toplumu nəzərdə tutulur. Təcrübədə turist xidməti - mürəkkəb, kompleks, uzunmüddətli, vaxt və yeri müxtəlif olan turist xidməti və məhsulların təklifi və satışının istehsalat prosesidir. Turizmdə xidmət prosesi xüsusi dəqiqlik və işin yüksək səviyyədə təşkilini tələb edir. Belə ki, turizmdə yüksək xidmət keyfiyyəti, əhalinin səyahətlərdə, turizm mərkəzlərində olmaları, əyləncələrdə, müxtəlif kurort tədbirlərində iştirak etməsi onların xərclərinin artmasına səbəb olur. Bundan ə lavə, yüksək xidmət keyfiyyəti, yüksək maddi imkanları olan müştərilərin cəlb olunması üçün mühüm zəmin yaradır, bu da öz növbəsində ölkəyə valyuta daxilolmalarının artmasında böyük rol oynayır, bir sıra malları ixrac etməsinin zəruriliyini azaldır və əhalinin istehlak etdiyi əşyalarla təchiz olunmasının yaxşılaşdırılması üçün şərait yaradır. Turizm müəssisəsinin işçi heyətinə bir sıra şəxsi və peşəkar tələblər qoyulur. Birinci qrup tələblərə, dəyişikliklərə az meylli olan şəxsi xarakteristikalar aid edilir. Bunlara gülərüzlülük, işə yaradıcı yanaşma, cəld reaksiya, yaxşı yaddaş, səliqəlilik və s. misal göstərmək olar. kinci qrupa əmək stajı və təhsil prosesi müddətində əldə edilmiş peşəkar bilik və bacarıqlar aid edilir, bunlara daxildir: ixtisaslaşma səviyyəsi, ünsiyyət bacarığı, xarici dil bilmə səviyyəsi, əmək intizamı, iş keyfiyyəti.
Ümumiyyətlə, ölkəmizdə fəaliyyət göstərən otellərdəki personalında olan problemləri iki qismə bölmək olar. Birincisi, xidmət, işçi heyəti müvafiq təhsil almadıqlarına görə, davranış qaydalarına əməl etmir. Buna, masaya xidmət edərkən sağdan ya soldan yanaşmağı bilməmək, gigiyenik normalara əməl etməmək və s. kimi nüansları göstərmək olar. kincisi, işçi heyətinin dil biliklərinin səviyyəsidir. Belə ki, gələn insanların əcnəbi olması dil bilməyi vacib edən amillərdəndir. Elə müştəri var ki, Azərbaycan dilini, yaxud beynəlxalq dilləri bilmir, yalnız öz dilində danışır. Belə insanları daimi müştəriyə çevirmək üçün onların öz dillərində danışmaq lazımdır. Turizm müəssisəsinin idarəetmə heyətinə olan tələblər daha spesifik xarakter daşıyır: idarəetmənin təbiətinin və menecment prosesinin dərk edilməsi, menecerin vəzifələrinə bələd olma, qoyulmuş məqsədlərə çatma yolları və müəssisənin işinin 80
effektivliyinin artırılması, müasir informasiya texnologiyalarından və kommunikasiya sistemlərindən istifadə etmə bacarığı, özünü qiymətləndirmə qabiliyyəti, insan resurslarının idarə olunması, düzgün planları qura bilmək və müntəzəm olaraq ixtisasın artırılması. Otelin işçi heyətinin rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsinin son məqsədi aşağıdakılar sayılır: • il ərzində işçi heyətinin peşəkar bacarıqlarının yüksəldilməsi; • iş yerlərinin qabaqcıl texniki avadanlıqlarla təminatı; • nternet texnologiyasından istifadə; • personalın fəaliyyətinin stimullaşdırılması. ş çi heyətinin rəqabətqabiliyyətlilik anlayışını izah etdikdən sonra, otelin işçi heyətinin rəqabətqabiliyyətlilik səviyyəsinin yüksəldilməsinin aşağıdakı istiqamətlərini təqdim etmək olar: 1. şə qəbul zamanı işçiyə olan tələblərinin artırılması; 2. Kadrların ixtisasının yüksəldilməsi: • otelin iş fəaliyyət məsələlərinə və iş spesifikasına uyğun ilk təhsil; • peşə tələbləri və şəxsi keyfiyyətlər arasındakı balanslılığı təmin etmək üçün təhsil; • ümumi ixtisaslaşmanın artırılması üçün təhsil; • müəssisənin yeni inkişaf istiqamətlərinin müəyyən edildiyi zaman təhsil; • əmək əməliyyatlarının həyata keçirilməsi zamanı yeni üsul və metodların mənimsənilməsi üçün təhsil. 3. Turistlərə xidmət zamanı yeni texnologiyaların tətbiq edilməsi; 4. “0” qüsur metodunun tətbiqi; 5. Əmək intizamının pozulması hallarının azaldılması; 6. şçi heyətinin xidmət zamanı görülən işlərə çəkilən xərclərin azaldılması; 7. Elmi-təşkilati işlərin görülməsi: kadrların ixtisas, təhsil, yaş və temperament səviyyələrinə uyğun bölüşdürülməsi.
Turizm müəssisəsinin rəqabətqabiliyyətliliyinin artırılması onların peşəkar hazırlığını tələb edir.
Azərbaycan otelçiləri müştərilərinə yüksək səviyyədə xidmət göstərmək 81
imkanındadırlar. Amma hələlik müəyyən çatışmazlıqlar, qüsurlar da çoxdur. Xüsusən də peşəkar kadr hazırlığı sahəsində Azərbaycanda müəyyən problemlərin olduğu həqiqətdir. Bu baxımdan hər bir oteldə çalışan işçilərin maarifləndirilməsinə, onların xüsusi treninq keçməsinə, yüksək iş təcrübəsi qazanmasına ciddi yanaşmaq lazımdır. Ə ks təqdirdə, otelin rəqabət qabiliyyətlilik səviyyəsi aşağı düşə bilər. ş çi heyətinin rəqabət qabiliyyətliliyinin təmin edilməsi üçün cari məsələlərin həlli zamanı yaradıcı fəallıq elementlərindən istifadə etmək lazımdır. Hər bir məsələ spesifik məzmuna, struktura və həyata keçirilmə üsuluna malikdir, və yaradıcı fəallıqdan istifadə etmə səviyyəsindən asılı olaraq son nəticəyə nail olunacaq. Son olaraq qeyd etmək lazımdır ki, yuxarıda göstərilən tələblərin düzgün yerinə yetirilməsi zamanı işçi heyətinin yüksək rəqabət qabiliyyətliliyinə nail olmaq olar. Bu zaman mövcud situasiyaları cəld analiz etmək, optimal qərarlar qəbul etmək və funksional öhdəliklərin effektiv həyata keçirmək, həmçinin də, bazarda effektiv fəaliyyət göstərmək və rəqabət aparmaq mümkün olacaq. Beləliklə, buraxılış işinin sonuncu fəslində aşağıdakı məsələlər araşdırıldı: • otelin rəqabət strategiyası; • bazardakı mövqeyi; • rəqiblərlə mübarizədə istifadə etdiyi vasitələr; • rəqiblərinin analizi; • rəqabət qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi; • işçi heyəti və onun rəqabətqabiliyyətliliyinin artırlması istiqamətində görülən tədbirlər və s. Üçüncü fəsildən belə nəticə çıxarmaq olar ki, otelin rəqabətqabiliyyətliliyi və bazarda tutacağı uzunmüddətli mövqe satış şərtinin necə olmasından, bazar tələblərinə uyğunlaşmasından, ehtiyatların yerləşdirilməsindən, insan resurslarının idarə olunmasından, mübarizə strategiyalarından əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. 82
Son illər Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafına xüsusi diqqət yetirilir. Bu baxımdan xidmət sahələrinin dinamik artımı öz təzahürünü turizm sektorunun, xüsusilə də, otel biznesinin inkişafında göstərilir. Buna təkan verən amillərdən ən əsası «Eurovision-2012» mahnı müsabiqəsinin və 2015-ci ildə I Avropa oyunlarının ölkəmizdə keçirilməsidir. Ölkəmizdə yeni otellərin sayı artdıqca onlar arasında gedən rəqabət mübarizəsində də bir sıra problemlər yaranır. Otellər bazarda öz mövqelərini qorumaq üçün müxtəlif rəqabət vasitələrindən istifadə edirlər. Bunlara yeni avadanlıqlardan istifadə, yüksək xidmət, təcrübəli kollektiv, maliyyə mənbələrinin mövcudluğu, müştəri portfeli, qiymət siyasəti və s. amilləri nümunə göstərmək olar. Buna görə də otellər öz aralarında rəqabət mübarizəsi yolu ilə istehsalda, satışda-alışda ə lverişli şəraitə nail olmağa çalışırlar. Bu mübarizə isə həmişə onları istehsalı təkmilləşdirməkdə, inkişaf etdirməkdə maraqlı edir, çünki rəqabət mübarizəsinə dözməməkdə həmişə iflasa uğramaq təhlükəsi var. Turizm məhsulu aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir: • bu mürəkkəb sistemə malik məhsul və xidmətlər kompleksidir (maddi və qeyri- maddi komponentlər); • turizm məhsulunu anbarlaşdırmaq və ya saxlamaq olmur; • müştəri turizm məhsulundan istifadə edənə kimi onu görə bilmir; • turizm məhsulu zaman və məkandan asılıdır. Bu zaman mövsümilik faktoru daha böyük əhəmiyyət kəsb edir. Müəssisə nöqteyi-nəzərindən, məqsəd müştəri tələblərini düzgün və vaxtında ödəməklə gəliri maksimallaşdırmaqdır. Rəqabət qabiliyyətlilik analizinin əsas vəzifələri sayılır: • məhsul və ya xidmətin rəqabətqabiliyyətinin qiymətləndirilməsi və proqnozlaşdırılması; • rəqabətqabiliyyətliliyə təsir edən faktorların öyrənilməsi; • rəqabətqabiliyyətliliyin artırılması üçün tədbirlər planının işlənib hazırlanması. Rəqabət qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi müştəri istəklərinin və bazar tələbinin
83
araşdırılmasına əsaslanır. Buraxılış işinin praktik hissəsində «Four Seasons Hotel Baku» otelinin rəqabətqabiliyyətinin analizi aparılmışdır. «Four Seasons Hotel Baku»nun işinin nəticələrinə görə - otelin fəaliyyətinin effektivliyini artırmaq məqsədilə aşağıdakı tədbirlərin görülməsini məsləhət görmək olar: • turizm məhsul və xidmətlərinin həcmini artırmaq; • turizm məhsulu və xidmətlərinin maya dəyərini optimal surətdə azaltmaq; • otel əməkdaşlarının məhsuldarlığını yüksəltmək. Qeyd edilən bu tədbirlər otelin müvafiq bazar seqmentində rəqabətqabiliyyətinin yüksəldilməsinə yönəlmişdir. Qiymətqoyma metodunun əsas rəqiblərin qiymət metoduna və müştəri təklifinin səviyyəsinə istiqamətlənən kompleks sistemindən, turist tələbinə yönəldilmiş gəlirin stimullaşdırılması sistemindən istifadə etmək və turizmə aid olan reklam saytlarının imkanlarından istifafə edərək nternetdə müəssisə haqqında reklamlar yerləşdirmək lazımdır. Yuxarıda qeyd edilən bütün tədbirlər «Four Seasons Hotel Baku» otelin rəqabət qabiliyyətinin daha da yüksəldilməsinə şərait yaradacaqdır. Aparılan araşdırma və mövcud materialların təhlili belə bir nəticə çıxarmağa imkan
potensialından istifadə etməklə onun rəqabətqabiliyyətliyinin yüksəldilməsi və ixrac gəlirlərinin artırılması mümkündür. Lakin bunun əldə olunması üçün sahədə dövlət tənzimləməsi, bazar münasibətlərinin mükəmməl inkişafı, həmçinin diversifikasiya və dünya bazarına çıxan turizm məhsullarının keyfiyyətinin yüksəldilməsi şərtlərinin reallaşdırılması vacibdir. Sektorun inkişafında maraqlı olan bütün biznes strukturlarının ölkənin turizm sektorunun inkişafına böyük dinamika qazandıracaq səylərdə ümumi bir fikrə gəlmələri vacibdir. Həmçinin bu proseslərə turizm sektorunun bütün iştirakçıları, sahənin mütəxəssisləri və dəyərli təcrübəyə malik xarici ekspertlər, beynəlxalq təşkilatların fəal surətdə qoşulmaları zəruridir.
84
1. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası. Bakı, 1995 2. «Azərbaycan Respublikasında 2010-2014-cü illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı». 6 aprel 2010-cu il 3. Azərbaycan rəqəmlərdə, 2014-cü il. Statistik məcmuə 4. Tofiq Mirzəyev. qtisadiyyatın idarə edilməsi, Dərslik, Çaşıoğlu 2006 5. X.Kərimov. Strateji idarəetmə: Metodlar və praktika, 2006 6. Xarici iqtisadi əlaqələr terminlər lüğəti. Bakı, 1991 7. Баева Д.А. Управление конкурентоспособностью промышленного предприятия : автореферат дисс...... канд. экон. наук: 08.00.05. / Южно.- Уральск . гос. ун-т, 2009 8. Дурович А. Маркетинг в туризме. Учеб. пособие. – Минск: Экономпресс, 2003 9.
- М.: Финансы и статистика, 2004 10.
Костин И.М., Фасхиев Х.А. Измерение конкурентоспособности предприятий // Менеджмент организации XXI века: Тезисы докл. Междунар науч
.-практ. конф. Наб. Челны: КамПИ, 2001 11.
Москвина И.А., Моисеева Н.К. Репутация и имидж предприятия как объекта
управления в системе маркетинга (теоретические аспекты) // Маркетинг услуг. 2007, №2(10) 12.
Новаторов Э.В., Новицкая В.Д. Модификация и эмпирическая проверка методики
измерения качества услуг SERVQUAL применительно к банковским услугам // Маркетинг в сфере финансовых и страховых услуг. 2012
13. Портер М. Международная конкуренция. Пер. с англ.(под редакцией и с предисловием В.Д.Щетинина). Москва, Международные отношения, 1993 14. Скульмовская Л.Г., Кудинова О.С. Исследование инновационной активности персонала как одной из составляющих кадрового потенциала сферы гостеприимства // Фундаментальные исследования. 2013, №10 85
15. Смирнов А.М. Международные валютные и кредитные отношения. Москва
, 1992 16.
Спиридонов И.А. Международная конкуренция и пути повышения конкурентоспособности экономики России. Москва, 1997 17.
Фасхиев Х.А., Попова Е.В. Как измерить конкурентоспособность предприятия ? // Маркетинг в России и за рубежом. 2003, № 4(36). с. 53–68 18.
Фомичев В.И. Международная торговля. Москва, 1998 19.
Харрод Р. К теории экономической динамики. Москва, 1960 20.
Черенков В. Международная маркетинг. Учебное пособие. СПб., 1999 21.
Шумпетер И. Теория экономического развития. Москва, “Прогресс”, 1982 22.
Шмиттгорф К. Экспорт: право и практика международной торговли. Москва
, 1993 23.
Эванс Д., Берман Б. Маркетинг. Москва, 1990 24.
Юданов А.Ю. Конкуренция: теория и практика. Москва, изд.-во «Акалис», 1996
25. Len Berri, ValarieZeyrhalm, 'Parsu' Parazurman. Механизм качества обслуживания : балансировка, восприятие и ожидание клиента. "Свободна пресса ", 1990
nternet mənbələri: 26.
www.stat.gov. az 27.
www.bookinq.com
28.
© The Economist Intelligence Unit Limited 2014 BER rankings Score 2009-13a Global ranking 2009-13 Score 2014-18b Global ranking 2014-18
Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|