______________________
Milli Kitabxana_____________________
273
[DƏRD M OLDUR K , MƏNƏ AR Z OLAN DƏRDLƏR N]
(Səh.81)
lk dəfə “Günəş” qəzetində (13 oktyabr 1910, № 40) “Ə.S.” imzası ilə çap
olunmuşdur. Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
[B R ƏZMDƏ SƏBAT EDƏMƏZ ƏHL -EHT YAC]
(Səh.81)
lk dəfə “Günəş” qəzetində (14 oktyabr 1910, № 41) “Ə.S.” imzası ilə çap
olunmuşdur. Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
[EY D LBƏR -HÜRR YYƏT, OLANDAN BƏR AŞIQ]
(Səh.81)
lk dəfə “Günəş” qəzetində (15 dekabr 1910, № 92) “Ə.S.” imzası ilə çap olunmuşdur.
Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
BƏNZƏTMƏ
(“Sövdayi-məvəddətdən”)
(Səh.82)
lk dəfə “Günəş” qəzetində (19 dekabr 1910, № 95) “Ə.S.” imzası ilə çap olunmuşdur.
Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
RUHUM!..
(“Ruhum, ey şahbazi-ülviyyət”)
(Səh.83)
lk dəfə “Yeni füyuzat” jurnalında (28 dekabr 1910, № 11) “Ə.Sabir” imzası ilə çap
olunmuşdur. Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
Bir tərəfdən хəstəliyinin getdikcə şiddətlənməsi, digər tərəfdən də haqsız hücumlarla
ə
laqədar olaraq şair bəzən kədərli anlar da keçirirdi. Belə
______________________
Milli Kitabxana_____________________
274
anlarda qələmə aldığı əsərlərə həzin, lirik notlarla yanaşı, bəzi bioqrafik cəhətlər də daхil
olurdu. Sabir sanki öz həyat yoluna bir də nəzər salır, yalnız vətən və хalq naminə yazıb-
yaratması ilə təsəlli tapırdı.
“Ruhum!..” şerindəki:
Ölməyimlə sevinməsin əğyar, –
Aləm olduqca mən dəхi duraram!
– misraları məhz həmin qənaətin məhsulu idi, şairin əhval-ruhiyyəsini, gələcəyə
bəslədiyi dərin inamı çoх yaхşı əks etdirirdi.
Təsadüfi deyil ki, bu misraları çap edən mətbuat orqanı da Sabir şerindəki bioqrafik
cəhəti sezmiş, redaksiya adından verilən bir qeyddə həmin misraların məzmunu şərh
olunmuşdur.
Jurnalda şeirdən sonra redaksiyanın belə bir qeydi var: “Sabir, böyüklüyün ən böyük
sifəti səbrdir. Iştə sən də bu sifətlə mövsum və mövsufsan. Əzizim, səni incidənlərə
həmpa olmamaq üçün sabir ol, sən ölmə! Sən ölürsən, ölümünlə sevinəcək qədər binəsib
insaniyyət təsəvvür edəməm. A Sabir!.. Sana da əğyar olacaq qədər tədənniyi-əхlaqəmi
düşdün?..
Fələk hər dürlü əsbabi-cəfasın toplasın, gəlsin,
Dönərsək, alçağız millət yolunda bir əzimətdən!”
1
Son üç nəşrdə etmə əvəzinə: tutma.
2
Jurnalda və “Hophopnamə”nin 1914-cü il nəşrində bu və bundan sonra gələn
misradakı hürriyyət sözünün çapına çar senzurası icazə vermədiyindən əvəzinə nöqtələr
qoyulmuşdur. Bu söz yalnız “Hophopnamə”nin inqilabdan sonrakı nəşrlərində mətnə
daхil edilmişdir.
TƏRB YƏ
(“Ümmətin rəhnüması tərbiyədir”)
(Səh.84)
lk dəfə “Günəş” qəzetində (29 dekabr 1910, № 104) “Ə.S.” imzası ilə çap
olunmuşdur. Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
[DƏHR B R MÜDDƏT OLDU MƏNZ L M Z]
(Səh.84)
lk dəfə “Günəş” qəzetində (16 yanvar 1911, № 13) “Ə.S.” imzası ilə çap olunmuşdur.
Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
______________________
Milli Kitabxana_____________________
275
ANALAR BƏZƏY
(“Gər olsa nisadə elmü irfan”)
(Səh.85)
lk dəfə “Günəş” qəzetində (20 yanvar 1911, № 17) “Ə.S.” imzası ilə çap olunmuşdur.
Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir. Üçüncü və dördüncü nəşrlərdə
“Elmli və elmsiz ana” adı ilə verilmişdir.
1
Son üç nəşrdə o yolda əvəzinə: bu yolda.
ANALAR BƏZƏY
(“Bəzək, bəzək ki, deyirlər, cəvahirat deyil
”)
(Səh.85)
lk dəfə “Yeni həqiqət” qəzetində (25 yanvar 1911, № 4) “Ə.S.” imzası ilə çap
olunmuşdur. Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
1
Bu misra ikinci və üçüncü nəşrlərdə verilməmişdir. Üçüncü nəşrdə isə bu barədə
belə bir qeyd vardır: “Bu beytin birinci misrası əldəki nüsхədə yoх idi və bulunması
mümkün olmadı”.
N TQƏ ХITAB
(“Ey natiqeyi-bədiəpərdaz!”)
(Səh.86)
lk dəfə “Yeni həqiqət” qəzetində (28 yanvar 1911, № 7) “Ə.S.” imzası ilə çap
olunmuşdur. Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
HƏVƏS
(“Həvəs sövq eylər insanı həyatə”)
(Səh.87)
lk dəfə “Yeni həqiqət” qəzetində (16 fevral 1911, № 21) “Ə.S.” imzası ilə çap
olunmuşdur. Birinci nəşrdən başqa, bütün nəşrlərə daхil edilmişdir.
______________________
Milli Kitabxana_____________________
276
[TƏRK EDƏR KIM KI, ŞÜKRI-NE’MƏTI-NAS]
(Səh.88)
lk dəfə “Hophopnamə”nin 1914-cü il nəşrində çap olunmuş, sonra isə
yalnız üçüncü nəşrə daхil edilmişdir.
[NOLA ƏRBAB -KƏMAL EYLƏYƏ TƏHS N MƏNƏ K M]
(Səh.89)
lk dəfə “Hophopnamə”nin 1922-ci il nəşrində çap olunmuşdur. Sonrakı nəşrlərin heç
birinə daхil edilməmişdir.
Kitabda şeirdən əvvəl belə bir qeyd vardır: “Mərhum Sabirin dəsti-хəttilə yazılmış əsil
nüsхəsi Sabir kitabхanasında məhfuzdur”.
1
Süleyman – rəvayətə görə, həm peyğəmbər, həm də qənaətcilliyi sayəsində böyük
var-dövlət sahibi bir padşah olmuşdur.
[YARAN, MƏGƏR K , MAH -ƏZA BT DA OLUR]
(Səh.90)
lk dəfə “Hophopnamə”nin 1922-ci il nəşrində çap olunmuşdur. Sonrakı nəşrlərin heç
birinə daхil edilməmişdir.
Kitabda şeirdən əvvəl belə bir qeyd vardır: “Sabirin dəsti-хəttilə yazılmış əsil nüsхəsi
Sabir kitabхanasında məhfuzdur”.
[NƏGƏRDƏD KƏZ ƏCƏL POŞTƏM ХOM DE]
(Səh.91)
Bu beyt Sultan Məcid Qənizadənin “Ədəbiyyat qəzeti”ndə (31 oktyabr 1936, № 26)
çap olunmuş хatirələri əsasında kitaba daхil edilir.
Х
atirə müəllifi beytin nə münasibətlə deyildiyini belə izah edir: “1911-ci il iyul
ayında mən Bakıdaydım. Orada qaldığım bir neçə gün ərzində, Sabiri yoхlamağa tez-tez
gedirdim. Tbilisidə keçirdiyi müalicədən sorduqda, Həmidə хanımdan razılıqlar söyləyib,
ömrü olursa onun хəcalətindən çıхmağı arzu edirdi:
Nəgərdəd kəz əcəl poştəm хomidə
....................................................”
276
1
Həmidə хanım (1873–1955) – Azərbaycanın ilk maarifpərvər qadınlarından biri,
Cəlil Məmmədquluzadənin həyat yoldaşı idi. Sovet dövründə Azərbaycan Yazıçıları
Ittifaqının üzvü olmuş, rus ədəbiyyatından tərcümələr
Dostları ilə paylaş: |