alınmaqla Respublika ərazisi zonalara ayrılır. Mülki müdafiə tədbirləri hərbi
komandanlıq orqanları ilə sıx əlaqədə yerinə yetirilir;
-əhalinin mühafizəsi üzrə tədbirlər sülh dövründə əvvəlcədən hazırlanır, iqtisadi və
sosial inkişaf planlarında nəzərdə tutulur və Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuş qaydada yerinə yetirilir;
-əhalinin mühafizəsinə əhalinin müxtəlif mühafizə qurğularında daldalandırılması,
təhlükəli rayonlardan köçürülməsi və eyni zamanda fərdi mühafizə vasitələrindan
istifadə olunmasıdır.
Fövqəladə hadisələr zamanı əhalinin mühafizəsinin əsas üsulları:
-FH-da əhalinin xəbərdar edilməsi;
-əhalinin və ərazinin mühəndis mühafizəsi;
-radioaktiv və kimyəvi mühafizəsi;
-kütləvi mühafizə qurğularında yerləşdirməklə mühafizə etmək;
-fərdi mühafizə vasitələrinin paylanması ilə mühafizə;
-təhlükəli ərazidən əhalinin köçürülməsi ilə mühafizə;
-tibbi mühafizə;
-yanğından mühafizənin təşkili;
-əhalinin MM üzrə hazırlığının təşkil edilməsi.
27. Sülh dövründə əhalinin FH-dan mühafizəsi tədbirləri və təhlükə barədə
xəbərdarlıq zamanı fəaliyyəti.
Sülh dövründə əhalinin fövqəladə hadisələrdən mühafizəsi üçün aşağıdakı tədbirlər
daha vacib əhəmiyyətə malikdir.
-etibarlı xəbərdarlıq sisteminin yaradılması;
-mühafizə qurğuları ehtiyatlarının yaradılması;
-kombinasiya üsulu ilə köçürmə tədbirlərinin planlaşdırılması və vaxtında yerinə
yetirilməsi, köçürülən əhalini qəbul etmək və yerləşdirmək üçün şəhərdənkənar
təhlükəsiz zonanın hazırlanması;
-əhalinin fərdi mühafizə vasitələri ilə təchiz edilməsi;
-mühafizə üsullarınn əhaliyə ümumi və icbari surətdə öyrədilməsi;
-ərzaq və suyun radioaktiv, kimyəvi maddələrdən, güclü təsirli zəhərli
maddələrdən, bakterial vasitələrdən mühafizəsinin təmin edilməsi;
-radiasiya, kimyəvi və bakterioloji müşahidələrin, kəşfiyyat və laboratoriya
nəzarətinin təşkili;
-rejimi tədbirlərin, sanitariya- gigiyena tdbirlərinin və radiasiya əleyhinə tədbirlərin
həyata keçirilməsi.
Daimi radiasiya və kimya müşahidəsi, kəşfiyyat və laboratoriya müşahidəsinin
təşkili – təhlükə barədə əhalini vaxtında xəbərdar etmək üçün vacib şərtlərdən
biridir.
Fövqəladə hadisə təhlükəsi yarandığı barədə xəbərdarlıq edilərkən əhali
təhlükənin xarakterindən asılı olaraq aşağıdakı tərzdə fəaliyyət göstərməlidirlər:
-kütləvi məlumat vasitələrini (radioreproduktoru, qəbuledicini) daimi şəbəkədə
qoşulu saxlamalı;
-şəhərdənkənar zonaya köçürülməyə hazırlaşmalı;
-fövqəladə hadisə ehtimalına görə daldalanacağın (sığınacağın) yerini
dəqiqləşdirməli, kənd yerlərinə radiasiya əleyhinə daldalanacaq düzəltməyə
başlamalı;
-fərdi mühafizə vasitələrini, o cümlədən tibbi mühafizə vasitələrini əldə etməli,
onları istifadə üçün hazırlamalı.
28. Fövqəladə hallarda təhlükəli zonadan köçürülmə tədbirləri. Köçürülmə
zamanı Dövlə
t orqanlarının rolu və
fə
aliyyə
ti.
Zamandan asılı olaraq təhlükəli zonadan köçürülmə tədbirləri 2 cür həyata
keçirilir:
Qabaqcadan köçürülmə- kütləvi qırğın vasitələrinin tətbiq edilməsi, təbii fəlakət
və təhlükəli obyektlərdə qəzaların yaranması ehtimalı barədə etibarlı məhbələrdən
məlumat daxil olduqda yerinə yetirilir.
Təcili köçürülmə-fövqəladə vəziyyət yaranarkən yerinə yetirilir və bu minimal
vaxt ərzində həyata keçirilir.
Miqyasından asılı olaraq təhlükəli zonadan köçürülmə 2 yerə ayrılır.
Lokal köçürülmə-fövqəladə hal baş vermiş və ya baş verəcək ərazi- şəhər
mikrorayonları və ya kiçik tipli yaşayış məntəqələri olarsa bu növ köçürülmə
həyata keçirilir. Belə hallarda köçürülməli əhalinin və obyektlərin personalının
sayı on nəfərdən min nəfərə kimi ola bilər. Onları ən yaxın yaşayış məntəqələrində
və şəhərin fövqəladə haldan zərər çəkməmiş rayonlarında yerləşdirirlər.
Yerli köçürülmə- fövqəladə zona –aralıq şəhərlər, böyük şəhərlərin ətraf
rayonları, şəhərin özlərində olan zaman bu növ köçürülmə həyata keçirilir. Belə
hallarda köçürülməli əhalinin və obyektlərin personalının sayı bir neçə mindən yüz
minə nəfərə qədər ola bilər. Köçürülənlər isə daha uzaq şəhər və ya digər zonalara
yerləşdirilirlər.
Fövqəladə zonaya düşən əhalinin sayından asılı olaraq köçürülməni belə təsnif
etmək olar:
Ümumi köçürülmə- səfərbərlik vəsiqəsi olan şəxslərin (onlar hərbi komissarlığa
getməlidirlər), eləcə də köçürülməsi qeyri-mümkün sayılan xəstələrdən və onlara
xidmət edən tibbi heyətdən başqa əhalinin köçürülməsini nəzərdə tutur.
Qismən köçürülmə - isə ayrı rateqoriya insanların, yaranacaq təsirə daha həssas
olanların, əmək qabiliyyəti olmayan, habelə istehsalat və xidmət sahələrində
işləməyən əhalinin köçürülməsini nəzərdə tutur.
Şəhərlərdən, rayonlardan və ayrı-ayrı yaşayış məntəqələrindən əhalinin
köçürülməsi barədə qərqrları aşağıda göstərilən vəzifəli şəxslər qəbul edirlər:
Müharibə dövründə - Müdafiə Nazirinin, yaxud müvafiq ərazi icra hakimiyyəti
başcısının təklifi üzrə - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və ya Baş Naziri;
Sülh dövründə - ərazisində fövqəladə hallar yaranmış şəhərin (rayonun) icra
hakimiyyəti başcısı. Bu barədə dərhal Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə və
Baş Nazirinə məlumat verilir. Fövqəladə vəziyyətin qüvvədə olduğu müddət
ə
rzində onun tətbiq edildiyi ərazidə əhalinin yaşayışı üçün təhlükəli olan
rayonlardan köçürülməsi Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Fərmanına
ə
sasən həyata keçirilir.