Microsoft Word muasir idar?Etm? N?Z?Riyy?L?Ri magistr Dissertasiyas? docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
68 Dolayı təsir amillər: mükafatlandırmanın həcminin çoxaldılması; fəhlənin peşə- ixtisas hazırlığı; tarif sisteminin və vəzifə maaşlarının dəyişilməsi; müxtəlif əmək şə raitində olan sahələrin və istehsalatın xüsusi çəkisinin dəyişilməsi; Fəaliyyət sahəsinə görə isə amilləri 8 növbəti təsnifatda birləşdirirlər: xalq təsərrüfatı miqyasında fəaliyyət göstərərən və bütün xalq təsərrüfatı üçün eyni olan; sahə və sahələrarası amillər; istehsaldaxili amillər; bilavasitə iş yerlərində fəaliyyət göstərən amillər. Ə mək məhsuldarlığı amillərinə fikir versək onların əmək məhsuldarlığı yüksəldilməsinə müxtəlif yönlərdə təsir göstərdiyini görmüş olarıq. Bu amillər maddi-texniki baza sferasından tutmuş insan amili sferasına qədər genişdir. Amilləri istiqamət cəhətdən aşağıdakı üç qrupa 9 bölmək olar: 1. Maddi – texniki amillər: a) istehsalın və əməyin mexanikləşdirilməsi; b) istehsal prosesinin avtomatlaşdırılması; c) kimyalaşdırılma və elektrikləşdirmə, qabaqcıl texnologiyanın tətbiqi; d) mövcud avadanlıqların təkmilləşdirilməsi; e) istehsalın ixtisaslaşması və kooperasiyalaşması; f) məhsulun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması;. 2. ctimai – iqtisadi və təşkilati amillər: a) işçilərin mədəni texniki və təhsil səviyyələrinin yüksəldilməsi; b) qabaqcıl istehsalat təcrübəsinin tətbiqi; c) ə mək intizamının möhkəmlənməsi; d) iş vaxtından istifadənin yaxşılaşdırılması; e) əməyin elmi təşkili; f) operativ rəhbərlik və idarəetmənin təşkili; 3. Sair amillər: a) istehsalın quruluşunun dəyişilməsi; b) təbii şərait; c) əmək şə raiti; Ə mək məhsuldarlığının səviyyəsinə təsir baxımından amilləri təsnifləşdirsək aşağıdakı müvafiq təsnifatı əldə etmiş olarıq: 8 stinad olunan mənbə: Quliyev T. “ nsan resurslarının idarə edilməsi”. Bakı, 2013, səh. 388 9 stinad olunan mənbə: Quliyev T. “ nsan resurslarının idarə edilməsi”. Bakı, 2013, səh. 388-389. 69 Ə mək məhsuldarlığının səviyyəsini aşağı salan amillər: enerji ehtiyatlarının qiymətinin yüksəkliyi; norma və qaydaların tətbiqində rəhbərliyin ədalətsiz tənzimləmə həyata keçirməsi; ümumi iqtisadi vəziyyət. Məsələn: iqtisadi böhran, inflyasiya; vergi siyasəti - vergilərin yüksəldilməsi qiymətlərin yüksəlməsinə və nəticə etibariylə məhsuldarlığa mənfi təsir edir; xidmət sahəsinin inkişafı; ictimai amillər. Məsələn: alkoqolizm, narkomaniya və s. Ə mək məhsuldarlığını yüksəldən amillər: - Əmək məhsuldarlığının inkişafı üçün şərait yaradan amillər – elmi inkişafın səviyyəsi, ə mək intizamının möhkəmləndirilməsi, kadr axıcılığının məhdudlaşdırılması və s. - Əmək məhsuldarlığının inkişafına imkan yaradan – maddi və mənəvi stimullaşdırma, əməyin ödənilməsi, elmi-texniki nəaliyyətlərin, mütərəqqi texnologiyanın tətbiqi və s. - Əmək məhsuldarlığının səviyyəsini müəyyən edən amillər – proseslərin mexanikləşdirilməsi və avtomatlaşdırılması, əmək keyfiyyətinin yüksəldilməsi, müəssisələrin və idarəetmə üsullarının təkmilləşdirilməsi və s. Müasir dövrdə əmək məhsuldarlığının inkişaf amilləri 3 qrupda birləşdirilir: I qrup - Əsas kapital faktorları. Onların rolu əsas maddi vəsaitlərin və istifadə olunan investisiyaların inkişafı və keyfiyyəti ilə şərtlənib. Bu amillər əməyin mexanikləşdirilməsi və avtomatlaşdırılması ilə, həmçinin, yeni texnologiyaların tətbiqi, keyfiyyətli və effektli materialların istifadəsi ilə əlaqədardır. II qrup – Sosial-iqtisadi amillər. Bu, işçilərin tərkibi və əmək qabiliyyətliliyi (onların ixtisaslaşma səviyyəsi), əmək şəraiti, işçilərin əməyə münasibəti və s.-ni ə hatə edir. Sosial-iqtisadi amillər qrupunda əsas rolu iş qüvvəsinin tərkibi və onun keyfiyyəti oynayır. Fərdi işçinin əmək məhsuldarlığı işçinin iş qabiliyyətliliyi, biliyi, yaşı, sağlamlığı və s.-dən asılıdır. III qrup- Təşkilati amillər. Onlar əməyin təşkil edilməsi və idarə edilməsi, əmək məhsuldarlığının səviyyəsinə birbaşa təsir göstərən şəxsi menecmenti tam şəkildə 70 ə hatə edir. Qrupda xüsusi yeri kollektivdəki qarşılıqlı münasibət və əmək intizamı tutur. Burada ilk növbədə işçi heyətinin müxtəlif qrupdaxili və eləcə də ümumi kollektivdəki birgə fəaliyyəti, ikinci olaraq işçilərin fəallığı, son olaraq isə idarəçilik qərarlarının yerinə yetirilməsinin idarə olunması və səhvlərin düzəldilməsi və s. durur. Ə mək məhsuldarlığının yüksəldilməsinə təsir edən əsas sosial amilləri izah edək. Ə mək məhsuldarlığının yüksəldilməsi yollarından biri insan amilini fəallaşdırmaq, iş qüvvəsini inkişaf etdirmək, işçinin şəxsi keyfiyyətlərini yüksəltməkdir. nsan fəallığının artırılması üçün isə maddi və mənəvi həvəsləndirmə, hər bir müəssisədə istehsalın ali məqsədinin müəyyənləşdirilməsi, işçilərin bərabər hüquqlu iştirakının təmin edilməsi tələb olunur. nsan fəallığının artırılması isə onun malik olduğu potensial imkanlardan asılıdır. Bu potensial imkanlar sırasında a) ictimai faydalı fəaliyyətdə iştirak imkanları; b) normal sosial əlaqə imkanları; c) yeni ideyaları, metodları, nümunələri yaratmaq bacarığı; d) davranışın səmərəliliyi; e) müəyyən vəzifə və iş növlərinin yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan mövcud bilik və təcrübəsi və s. göstərilə bilər. Bütün bunlarla yanaşı sağlamlıq, ədəb qaydaları, fəallıq, peşəkarlıq, yaradıcı potensial və s. də insan amilinin zənginləşdirilməsi komponentləri kimi çıxış edir. Ə mək məhsuldarlığının yüksəldilməsinə təsir edən əsas amillərdən biri də bilavasitə insan amili ilə əlaqədar olan əməyə yaradıcı münasibət və əmək intizamı amilidir. Əməyə yaradıcı münasibət məsuliyyətdə, intizamlılıqda, istehsalın idarə edilməsində, əməyin ödənilməsi və məhsuldarlığında özünü göstərir. Əməyə yaradıcı münasibət əməyin zehni inkişaf səviyyəsi ilə müəyyənləşdirilir. Əməyin zehni inkişaf səviyyəsi özünü aşağıdakılarda göstərir: əqli əməklə məşğul olan işçilərin artım sürətinin fiziki əməklə məşğul olan işçilərin artım sürəti ilə müqayisədə üstünlüyündə; orta və ali ixtisas təhsilli mütəxəssislərin daha sürətlə artımında; bütün kateqoriyalardan olan işçilərin təhsil səviyyəsinin yüksəldilməsində; işçilərin yaradıcılıq fəallığının artımında; işçilərin peşə quruluşlarındakı dəyişikliklərdə. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|