65
payları haqqında məlumat verilmir, direktorlar və menecerlərə təqdim olunan
mükafatlar haqqında məcmu məlumat təqdim olunur.Yaponiyada informasiyanın nəşr
olunması prosesi dünyada ən sərt hesab olunan amerikan modelindən əhəmiyyətli
dərəcədə fərqlənir. Yaponiyada maliyyə informasiyası hər yarımil üzrə, ABŞ - da isə
hər rüb üzrə təqdim olunur; Yaponiyada idarəedici və direktorlara ödənilən
mükafatların məcmu məbləği təqdim olunur, ABŞ - da isə hər şəxs üzrə ayrılıqda
birləşdirilir. Bu həm də iri sahibkarların siyahısına aid edilir: səhm paketinə malik
olan səhmdarların - 5%- dən çoxunu təşkil etdiyi ABŞ - dan fərqli olaraq,
Yaponiyada bu - 10 iri səhmdardan ibarətdir. Bundan başqa amerikan və yapon
mühasibat standartları arasında nəzərə çarpan fərqlər mövcuddur.Həmçinin alman və
amerikan maliyyə hesabatları standartları arasında da fərqlər mövcuddur. Alman
modelinin maliyyə hesabatının başlıca fərqi ondadır ki, alman korporasiyalarına
ə
həmiyyətli dərəcədə böyük bölüşdürülməmiş mənfəət əldə etməyə icazə verilmir, bu
isə korporasiyaya öz dəyərini ucuzlaşdırmağa imkan verir.
Yapon modeli səhmdarların tərkibində müxtəlif korporasiyaların və bankların
yüksək faizi ilə xarakterizə olunur. Bank sistemi korporasiyalarla sıx əlaqələrin
mövcudluğu ilə fərqlənir. Xarici investorların yapon korporasiyalarındakı payı
minimaldır, baxmayaraq ki, digər ölkələrdən olan səhmdarların kiçik sayı yapon
sistemi və xarici səhmdarlar üçün daha rahat bir vəziyyətə gətirib çıxarardı.Yapon
modelinin iştirakçıları arasındakı qarşılıqlı təsir Anqlo - amerikan modelindəki kimi
güc balansının yaradılmasına deyil, işguzar əlaqələrin qurulmasına yönəldilmişdir.
Yuxarıda qeyd olunan korporativ idarəetmə modelləri arasında əsas model kimi
ingilis-amerikan və alman modelləri fərqləndirilir. Dünyada gedən qloballaşma
prosesləri korporativ münasibətlərin Amerika sxeminin təzahürüdür. Korporativ
idarəetmənin və korporativ münasibətlərin inkişafı korporativ idarəetmə modellərinin
də inkişafı və təkmilləşdirilməsini şərtləndirir.
66
III FƏS L: POST NDUSTR AL CƏM YYƏTDƏ DARƏETMƏ
NƏZƏR YYƏLƏR N N NK ŞAFI.
§
3.1. Əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi nəzəriyyəsi
Müxtəlif təsərrüfat formalarının inkişafı, əmtəə – bazar münasibətlərinin
formalaşması və istehsalın iqtisadi səmərəliliyi ilk növbədə əmək məhsuldarlığının
yüksəldilməsindən asılıdır. Azad sahibkarlığa əsaslanan bazar iqtisadiyyatı şəraitində
hər bir müəssisənin, firmanın başlıca məqsədi rəqabət qabiliyyətli, yüksək keyfiyyətli
məhsullar istehsal edib sataraq daha çox mənfəət götürməkdən ibarətdir. Mənfəətin
artırılmasının əsas yolu isə əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi sayılır. Xüsusən də
XXI əsrdə məhsuldarlıq səviyyəsi rəqabətdə müvəffəqiyyətin əsas göstəricisidir.
Ə
mək məhsuldarlığı əmək sərfi ilə istehsal olunmuş məhsulun miqdarı
arasındakı istehsal və kəmiyyət əlaqələrini ifadə edir. nsanın məqsədəuyğun
fəaliyyətinin səmərəlilik dərəcəsi və ya nəticəsi vaxt vahidi ərzində yaradılmış
müəyyən miqdar istehlak dəyərlərinin miqdarında, yaxud məhsul vahidinə sərf
olunmuş vaxtda ifadə olunur. O, iş vaxtı vahidi ərzində istehsal olunmuş məhsulun
miqdarı və ya məhsul vahidinin hazırlanmasına sərf olunan iş vaxtı ilə ölçülür. Əmək
məhsuldarlığı insanın məqsədli fəaliyyətinin göstəricisidir. O, əmək sərfinin
səmərəlilik dərəcəsi, məhsul istehsalında əmək xərclərinin effektliliyi kimi də
xarakterizə olunur.
ctimai istehsalın artımının əsas hissəsi əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi
hesabına başa gəlir. Əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi məhsulun maya dəyərinə
təsir göstərir. O həmçinin məhsulun istehlak dəyərinə də təsirsiz ötüşmür. Beləliklə,
ə
mək məhsuldarlığı kəmiyyət dəyişikliklərini əks etdirərək keyfiyyət dəyişikliklərinə
səbəb olur, istehsal münasibətlərini təkmilləşdirir. Əmək məhsuldarlığı həmçinin
ictimai tərəqqiyə də gətirib çıxarır.
67
Ə
mək məhsuldarlığının yüksəldilməsi bir sıra sosial-iqtisadi proseslərə birbaşa
və ya dolayı təsir göstərir. Belə bir neçə əks təsirə malik olan nəticələri nəzərdən
keçirək:
-
ctimai məhsulun artım tempinə;
-
Müəssisə, təşkilatların və milli iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyətliliyinə;
-
Məhsulun maya dəyərinə, onun keyfiyyət parametrlərinə, istehsalın
mənfəətlilik səviyyəsinə
-
Həyat səviyyəsi göstəricisinə;
-
ş vaxtının azaldılması və asudə vaxtın artmasına
Ə
mək məhsuldarlığının yüksəldilməsi bir çox amillərin təsiri altında
formalaşır. Bu amillərin düzgün təsnifatı əmək məhsuldarlığının tənzimlənməsində
və öyrənilməsində xüsusi rol oynayır.
Ə
mək məhsuldarlığının amilləri nəticəsində məhsul istehsalına sərf edilən
ictimai-zəruri iş vaxtının miqdarı azalır və nəticədə az miqdar əməklə çox miqdar
məhsul istehsal etmək olur. Bütün amillər bir-biri ilə sıx əlaqədə olub, vahid sistem
ə
mələ gətirirlər. Onların hər birinin əmək məhsuldarlığının səviyyəsinə təsiri
müxtəlifdir.
Ə
mək məhsuldarlığına təsir baxımından amillər birbaşa və dolayı təsir edən
amillərə bölünür.
Birbaşa təsir edən amillər: idarəetmənin təkmilləşdirilməsi; iş vaxtı itkilərinin
azaldılması; zay məhsul buraxılışı itkilərinin azaldılması; mexanikləşdirmə və
avtomatlaşdırma; yeni növ avadanlıqların və texnikanın tətbiqi, avadanlıqların
modernləşdirilməsi; istehsalın ixtisaslaşdırılması; xammal, material və enerjidən
istifadənin yaxşılaşdırılması; məhsul keyfiyyətinin yüksəldilməsi.
Dostları ilə paylaş: |