Microsoft Word muasir idar?Etm? N?Z?Riyy?L?Ri magistr Dissertasiyas? docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
10 - 1975-ci ildə Uilyam Ouçi tərəfindən Firma nəzəriyyəsinin inkişafı, bazarın qeyri təkmilliyinin müəyyən olunması; - 1980-cı ildə Maykl Porter tərəfindən nisbi rəqabət strategiyasının yaradılması, rəqabət qabiliyyəti haqında yeni ideyaların irəli sürülməsi; 1982-ci ildə Terens Dill və Alan Kennedi tərəfindən “Təşkilati davranış” və korporativ mədəniyyət konsepsiyasının yaradılması; Qeyd olunan fərd və kollektivlərin idarəetməyə verdikləri tövhələri idarəetmənin darəetmənin tarixini dörd dövrə bölmək olar: 1.Qədim və orta əsrlər dövrü. darəetmənin tarixi qədimdir. Ibtidai icma quruluşunda tayfalar və qəbilələr rəhbərlər tərəfindən idarə olunurdu. Misir ehramlarının, Babilistanın asma bağlarının, Çin səddinin inşaası onu göstərir ki, həmin dövrdə idarəetmə mövcud olmuşdur. Əks halda, həmin tikinti abidələri və nümunələri inşa oluna bilməzdi. Lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, qədim dövrdə idarəetmə çox primitiv qaydada həyata keçirilirdi. ctimai formasiyalar bir-birini əvəz etdikcə, idarəetmə də müəyyən qədər təkmilləşirdi. Məsələn quldarlıq dövründə, daha sonra feodalizm dövründə təsərrüfat sahələrinin inkişafı idarəetmənin nisbətən təkmilləşməsinə səbəb olurdu. Bu nöqteyi nəzərdən, orta əsrlər dövründə idarəetmə nisbətən inkişaf etməyə başladı. Ticarət mü- nasibətlərinin inkişafı, torpaqların ayrı-ayrı adamların əlində cəmləşməsi, yeni tə- sərrüfat sahələrinin yaranması və inkişafı idarəetmə əməyinin təkmilləşməsini tələb edirdi. 2. Sənayeləşmə dövrü. Sənayeləşmə dövrü sənaye sahələrinin yaranması, xırda müəssisələrin iri müəssisələrdə təmərküzləşməsi, kiçik əmək kollektivlərinin böyük heyətlərdə birləşməsi ilə əlaqədar idi. Bu dövr XVIII əsrin axırlarından XIX əsrin axırlarınadək olan dövrü əhatə edirdi. Sənayeləşmə dövründə idarəetmə sahəsində ye- ni prinsiplər və metodlara ehtiyac yaranırdı. Bu cür prinsip və metodlar mürəkkəb idarəetmə formalarını asanlaşdırmaq məqsədini güdürdü. Yaranan sənaye sahələri ar- tıq köhnə idarəetmə texnologiyası ilə idarə oluna bilmirdi. Sənayeləşmə dövründə idarəetmə fəaliyyəti özünün inkişafının yeni mərhələsinə 11 qədəm qoyurdu. ri zavod və fabriklərin rəhbərləri idarəetmə təcrübəsinə sahib ol- maqla fəaliyyətə yeniliklər gətirirdilər. Belə ki, rəhbərlər idarəetməni asanlaşdırmaq üçün idarəetmə strukturunu genişləndirir, aşağı rəhbərlərin nəzarət fəaliyyətindən yararlanmağa çalışırdılar. 3. Sistemləşmə dövrü. Bu dövr elmi idarəetmə dövrünün yaranması ilə əlaqədar olmuşdur. Sistemləşmə dövründə idarəetmə bir elm kim sistemləşdi və onun funksi- yaları, metodları, prinsipləri tədqiq olunmağa başladı. darəetməyə elmi yanaşma ilk dəfə 1911-ci ildə Fredrik Teylor tərəfindən həyata keçirilmişdir. F.Teylor “ darəetmə- nin prinsipləri” kitabını yazmış və həmin vaxtdan idarəetmə bir elm kimi tanınmışdır. 4. Müasir dövr. Bu dövr idarəetmənin tarixi dövrləri arasında ən mütərəqqi səciyyə daşıyır. Müasir dövr idarəetmədə riyazi- iqtisadi modellər və üsulların tətbiqi ilə xarakterizə olunur. darəetmənin müasir dövründə yeni texnologiyaların idarəet- məyə gətirilməsinə üstünlük verilir. Yeni rabitə texnologiyalarının köməyi ilə informasiyaların ötürülməsi, kompüter texnologiyası vasitəsilə riyazi hesablamaların aparılması, məlumatların uçota alınması, saxlanılması, işlənməsi və ötürülməsi, tex- niki vasitələrlə hadisələrin gedişatını izləmək və müşahidələr aparmaq idarəetmənin müasir dövrünün xarakterik xüsusiyyətlərindəndir. Bu hallar idarəetmə sahəsində vaxta, əl əməyinə xeyli qənaət olunmasına, işin səmərəliliyinin, sürətinin və keyfiy- yətinin yüksəldilməsinə səbəb olur. darəetmənin tarixi dövrləri idarəetmə elminin formalaşması və inkişafında mühüm rol oynamışdır. Çünki idarəetmənin bu tarixi dövrlərində idarəetmə elminin müxtəlif tərəfləri öyrənilmiş, bu sahədə tədqiqatlar aparılmış və problemlər araşdırıl- mışdır. darəetmə elminin hazırki duruma gəlib çıxmasına idarəetmənin tarixi dövrləri ciddi təsir göstərmişdir. 12 §1.2. Müxtəlif idarəetmə məktəbləri və onların inkişaf xüsusiyyətləri dаrəеtmə bütün tаrix bоyu mövcud оlmuşdur. Аmmа оnun təsirеtmə xüsusiyyətləri və icrа mеxаnizmi bаşqа cür оlmuşdur. darəetmənin inkişаfınа əsаs təkаn vеrən qüvvə, ngiltərədə bаş vеrmiş sənаyе inqilаbı оlmuşdur. Аmmа idаrəеtmənin inkişаfındа və uğurlаrındа əhəmiyyətli sıçrаyış ilk dəfə Аmеrikаdа yаrаnmışdır. XIX əsrin əvvəllərində АBŞ yеgаnə ölkə idi ki, оrаdа insаn özünün milliyyəti və mənşəyi ilə bаğlı prоblеmləri unudаrаq öz pеşəsi üzrə iş tаpа bilirdi. АBŞ dövləti yаrаndığı gündən təhsil аlmаq istəyənləri ciddi dəstəkləmişdir. Təhsil, insаnlаr а rаsındа intеllеktuаl səviyyənin yüksəlməsi, müxtəlif sаhələrdə, еləcə də biznеs sаhəsində və idаrəеtmədə üstünlük yаrаdırdı. Bu və yа digər аmillər iri istеhsаl sаhələrinin mеydаnа gəlməsinə səbəb оldu ki, bu dа оnlаrın еlmi yоllа təkmilləşdirilməsini və yеni idаrəеtmə üsullаrının tətbiqini tələb еdirdi. darəetmənin bir elm kimi formalaşıb inkişaf etməsində idarəetmə məktəblərinin böyük rolu olmuşdur. darəetmə məktəbləri bu sahədə nəzəri biliklərin formalaş- masında, elmi məqalələrin və əsərlərin yazılmasında, elmi təklif və tövsiyələrin veril- məsində xüsusi rol oynamışdır. Aşağıdakı idarəetmə məktəblərinin yaranıb, müəyyən tarixi dövrləri keçməsi idarəetmənin tarixində əlamətdar hadisə kimi qiymətləndirilir: 1. Elmi idarəetmə məktəbi ( 1886–1920) 2. Klassik və ya inzibati idarəetmə məktəbi ( 1920 – 1950) 3. nsani münasibətlər məktəbi ( 1930 – 1950) 4. Davranış qaydaları haqqında elmi məktəb 5. Müasir idarəetmə (kəmiyyət) məktəbi (1950 – indiyədək). Elmi idarəetmə məktəbi idarəetmə elminin yaradıcısı hesab edilir. Onun nümayəndələrindən Fredrik Uinslou Teylor, Henri Hant, Frenk Cilbert, Lillian Cilbert və başqalarını göstərmək olar. Bu məktəbin banisi Fredrik Uinslou Teylor olmuşdur. Qərb alimlərinin fikrincə 1911-ci ildə Fredrik Uinslou Teylor (1856 – 1915) “Elmi idarəetmənin prinsipləri” kitabını dərc etdirməklə ilk dəfə idarəetməyə elmi yanaşmanın əsasını qoymuşdur. O, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|