Microsoft Word mulki huquq doc

 

491

müqaviləsi malların çox miqdarda, iri partiyalarla verilməsini yox, malların ayrı-ayrı nümunələrlə tək halda, 

çox olmayan, az sayda və miqdarda satışını nəzərdə tutur. Təsadüfi deyildir ki, pərakəndə satış malların tək 

halda nümunələrlə, az miqdarda satışını ifadə edir. Malların böyük və iri partiyalarla satışı topdansatış üçün xa-

rakterikdir. Buna görə də qanun pərakəndə alqı-satqı müqaviləsində miqdar və say anlayışına xüsusi olaraq to-

xunmur. 

Satıcı alıcıya lazım olan çeşiddə mal verməlidir. Satıcı alıcını ona lazım olmayan çeşiddə mal almağa məj-

bur  edə  bilməz.  Satıcının  belə  hərəkətlərə  yol  verməsi  qanunla  qadağan  edilir  (« stehlakçıların  hüquqlarının 

müdafiəsi haqqında» AR Qanununun 14-cü maddəsinin 2-ci bəndi). Əksinə o, lazım olan çeşiddə mal seçməkdə 

alıcıya hər cür kömək göstərməlidir. 

Mal  çeşidi  müxtəlif  əlamətlərə  -  növünə,  tipinə,  ölçüsünə,  markasına,  rənginə  və  s.  əlamətlərinə  görə  bir 

qrupda birləşdirilən müxtəlif mallar qarışığıdır, onların cürbəcür növləridir. Bu onu göstərir ki, çeşid anlayışı 

pərakəndə satış üçün yox, topdansatış üçün əhəmiyyətə malikdir. Bundan əlavə, adətən pərakəndə ticarət müəs-

sisəsinin fəaliyyət predmeti pərakəndə ticarət sahəsində çeşid barədə şərti xarakterizə edir. Malın özü çeşid haq-

qında şərti xarakterizə etmir. Belə təsəvvür yaranır ki, miqdar anlayışı kimi çeşid anlayışı da pərakəndə alqı-

satqı müqaviləsi üçün spesifik deyildir. Ona görə də çeşid anlayışı ilə əlaqədar yaranan münasibətlər qanunla 

xüsusi olaraq tənzimlənmir. 

Satıcı pərakəndə alqı-satqı müqaviləsinin komplektlik haqqında şərtlərinə uyğun gələn mal verməlidir. Əgər 

müqavilədə nəzərdə tutularsa, o, malı dəst şəklində komplektə daxil olan bütün mallarla birlikdə alıcının mül-

kiyyətinə verməyə borcludur. Belə hallarda alqı-satqı müqaviləsi barədə ümumi müddəalar tətbiq edilir. Malın 

komplektliyi və komplekti də qanunla xüsusi qaydada nizama salınmır. Lakin « stehlakçıların hüquqlarının mü-

dafiəsi haqqında» qanunda (13-cü maddə) bu məsələlərə ötəri də olsa toxunulur. Belə ki, qanuna görə, istehlak-

çı (alıcı) malların komplektliyini yoxlamaq hüququna malikdir. Qanun satıcının mallardan süni surətdə komlekt 

(dəst) yaratmaq vəzifəsini, alıcının isə bu mal komplektindən özünə lazım olan malı almaq hüququna malik ol-

masını müəyyən edir. 

Satıcı  alıcıya  lazımi  keyfiyyəti  olan  mal  verməyə  borcludur.  Keyfiyyət  malın  təyinatına  müvafiq  olaraq 

müəyyən tələbatı ödəmək qabiliyyətini şərtləndirən xassələrin məjmusudur. Satıcı alıcıya elə bir mal verməlidir 

ki, bu malın keyfiyyəti normativ sənədlərə (məcburi tələblər müəyyənləşdirən dövlət standartlarına), müqavilə 

şə

rtlərinə, həmçinin mal haqqında istehsalçının təqdim etdiyi məlumata uyğun olsun. 

Malın keyfiyyəti ilə əlaqədar məsələlərə « stehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında» qanunda xüsusi 

olaraq toxunulur. Qanunda malın keyfiyyəti ilə bağlı olaraq onun xidməti, yararlılıq və zəmanət müddəti müəy-

yən edilir. 

Nümunə  üsulu  malın  keyfiyyətini  müəyyən  etmək  üçün  tətbiq  edilən  əsas  vasitələrdən  biridir  (MM-in 

581.3-cü maddəsi). Pərakəndə alqı-satqı müqaviləsinin növlərindən biri malların nümunələr üzrə satılmasını nə-

zərdə tutur (MM-in 619-cu maddəsi). Lakin bu o demək deyildir ki, malın keyfiyyətini təyin etmək üçün tətbiq 

edilən nümunə üsulu anlayışı ilə pərakəndə alqı-satqı müqaviləsinin bağlanmasını şərtləndirən satıcının təklif 

etdiyi və alıcının tanış olduğu mal nümunəsi anlayışı eyni anlayışlardır. Bu anlayışları bir-biri ilə qarışdırmaq 

olmaz. Belə ki, müqavilənin bağlanmasını şərtləndirən satıcının təklif etdiyi və alıcının tanış olduğu mal nümu-

nəsi malın keyfiyyətini təyin etmək üçün tətbiq edilən üsul deyildir. Bu cür mal nümunəsi, hər şeydən əvvəl, 

müqavilənin predmetini müəyyən etmək üçün istifadə edilən vasitədir. Belə halda alıcının mal nümunəsi (onun 

təsviri, malların kataloqu və s.) ilə tanış olması əsasında müqavilə bağlanılır. 

Pərakəndə alqı-satqı müqaviləsində satıcı malı alıcıya üçüncü şəxslərin hüquqlarından azad şəkildə ver-

məlidir. Bu onu ifadə edir ki, satıcının alıcıya üçüncü şəxslərin hüquqları ilə yüklü olan (alıcının bu cür malı 

qəbul etməyə razılıq verdiyi hal istisna olmaqla) mal verməyə ixtiyarı yoxdur. Satıcının üçüncü şəxslərin hü-

quqlarından azad mal vermək vəzifəsini icra etməməsinin hüquqi nəticələri alqı-satqı haqqında ümumi müddəa-

larla müəyyən edilir (MM-in 29-cu fəslinin 1-ci paraqrafı, 572-ci maddəsi). 

Pərakəndə alqı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda 

irəli  gəlmirsə,  satıcı  alıcıya  malı  tarada  və  (və  ya)  qabda  verməlidir.  Pərakəndə  alqı-satqı  müqaviləsinin 

predmeti olan malın tarası və qabı ilə əlaqədar olan məsələlər alqı-satqı haqqında ümumi müddəalarla (MM-in 

593-594-cü maddələri) tənzimlənir. Ayrı-ayrı növ malların qablaşdırılması və taralaşdırılması qaydaları xüsusi 

normativ aktlarda nəzərdə tutula bilər. 

2. Satıcının mal haqqında informasiya vermək vəzifəsi 

Pərakəndə alqı-satqı müqaviləsində satıcının əsas vəzifələrindən biri mal haqqında informasiya verməkdən 

ibarətdir. Satıcının mal haqqında informasiya vermək vəzifəsi MM-in 617-ci maddəsində, « stehlakçıların hüquq-

larının müdafiəsi haqqında» AR Qanununun 13-cü maddəsində nəzərdə tutulmuşdur. 

Satıcı pərakəndə alqı-satqı müqaviləsi bağlanana kimi alıcıya mal barədə informasiya vermək vəzifəsini ye-

---