Microsoft Word muxtar naz m docx
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
85
- mənfəətə vergiqoymanın güzəştli rejimi resursların bir yerə toplanmasına (akkumulyasiyasına) və təsisçinin məqsəd və vəzifələrinə uyğun olaraq böluşdürülməsinə imkan yaradır; -
olan ölkələrdə vergiqoymanın minimumlaşdırılması üçün fəal istifadə olunur; -
ofşor zonalarda qeydiyyatdan keçmiş banklarda depozitlər üzrə hesablanan və ödənilən faizlər ödəmə mənbəyindən vergiqoymadan azaddırlar; -
qeydiyyata alınmış ölkələrin sərhədlərindən kənarda həyata keçirilən zaman aid edilmir;
-
bu cür bankın təsis edilməsi və cari fəaliyyətinin dəstəklənməsi zamanı vəsaitlərə xeyli qənaət imkanı əldə edilir.
Tədqiqat zamanı müəyyən olunmuşdur ki, ofşor mərkəzlərdə sığorta ş irkətlərinin təsis edilməsinin başlıca səbəblərindən birini inkişaf etmiş ölkələrdə fəaliyyətin sərt tənzimlənməsindən uzaqlaşmaq üzrə imkanları hesab etmək lazımdır. Sığorta ofşor mərkəzləri potensial təsisçilərə adətən aşağıda göstərilənləri təklif edirlər: -
ş irkətlərin qeydiyyatdan keçirilməsinin və lisenziyalaş- dırılmasının sürətləndirilmiş prosedurları; -
minimal nizamnamə kapitalına endirilmiş tələblər; -
minimal nizamnamə kapitalının tam olmayan ödənişləri üzrə imkanlar; -
nizamnamə kapitalının bir hissəsinə nağd pulun keçirilməsinin əvəzinə qarantiya verilməsi imkanı; -
-
məcburi normativlərin sayının məhdudlaşdırılması; -
məcburi hesabata tələblərin sadələşdirilməsi; -
bir qayda olaraq, ofşor sığorta mərkəzlərində hesabatların auditor tərəfindən təsdiqlənməsi vacid hesab edilir, lakin bu maddə üzrə sığortaçıların xərcləri adətən endirilmiş dərəcələr və məcburi hesabatın həcminin azaldılması hesabına aşağı olur;
86
- yeni məhsulların işlənməsi və tətbiqi üzrə böyük sərbəstlik dərəcəsi; -
proseduru;
- valyuta nəzarətindən və valyuta məhdudiyyətlərindən azad edilməsi.
Beynəlxalq gəmiçilik sahəsində ofşor biznesin inkişafı yük daşıyanların gəlirlərinə yüksək vergiqoyma ilə, həmçinin əmlaka vergilərin qüvvədə olan dərəcələrinin tətbiqi ilə şərtləndirilir (əlaqədardır). Əsas fondların - gəmilərin və avadanlığın dəyərinin bu sahədə yüksək olduğu üçün əmlaka vergi ödənişi əmlaka yüksək vergiqoyma səviyyəsi olan ölkələrdə qeydiyyatdan keçmiş şirkətlərin rəqabət qabiliyyətini aşağı salan amilə çevrilir. Ofşor zonalarda gəmi şirkətlərinin və ayrı-ayrı gəmilərin qeydiyyatının daha bir, heç də az əhəmiyyəti olmayan amillərindən biri kimi valyuta tənzimlənməsi çıxış edir. Valyutanın dönərliliyinə, köçürülməsinə olan müxtəlif növ məhdudiyyətlər, məcburi prosedurların yerinə yetirilməsi zərurəti bir çox hallarda müəssisənin beynəlxalq yük daşınmalar sahəsində təmir işləri xərclərinin vaxtında ödənilməsini, müxtəlif növ yığımları, yanacaqla doldurmanı çatdırmayaraq sərfəli sifarişlərin itirilməsinə səbəb olur. Tədqiqat zamanı müəyyən olunmuşdur ki, ofşor biznesin ölkələrin iqtisadiyyatına təsirləri ziddiyyətli xarakter daşıyır. Belə ki, ofşor zonaların yerləşdiyi ölkələr üçün bu əhəmiyyətli və bir çox hallarda əsas gəlir mənbəyi olsa da vəsaitləri bu zonalara çıxarılan ölkələr üçün müsbət cəhətləri ilə yanaşı mənfi nəticələrə də səbəb olur. Dünya təcrübəsi göstərir ki, ofşor zonaların ölkə iqtisadiyyatı üçün əhəmiyyəti həm ənənəvi, həm də yeni, indiyə qədər rast gəlinməmiş sosial-iqtisadi vəzifələrin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədardır. Ofşor zonaların yaradılmasının ölkəyə müsbət təsirlərinə aşağıdakıları göstərmək mümkündür: -
yüksəlməsi;
87
- Ölkə iqtisadiyyatına xarici investisiyaların cəlb edilməsi effektivliyinin artması;
- Qəbul edən ölkənin ixrac potensialının artırılması; - Yerli şirkətləri tədricən nəzarət olunan rəqabət mühitinə cəlb etməklə onları texniki və texnoloji səviyyələrini yüksəltməyə sövq etmək; - Məşğulluğun səviyyəsinin yüksəldilməsi; - Əvvəlcə ayrılıqda götürülmüş regionda, sonra isə bütün ölkə miqyasında ə halinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi; - Ofşor zonaların müxtəlif bazar yeniliklərinin sınaqdan keçirilməsi üçün poliqon, tədqiqat laboratoriyası funksiyasını yerinə yetirmək imkanı; - Ofşor zonanın ölkədə struktur yenidənqurmalarının mənbəyi olmaq imkanı. Bu zonalar nümayiş və tədris effekti vasitəsi ilə qəbul edən ölkənin iqtisadiyyatına modernləşdirici təsir göstərir; -
-
Ölkənin innovasiya potensialının yüksəldilməsi.
Yuxarıda göstərilən müsbət effektlərlə bərabər ofşor biznesin həm ayrı-ayrı ölkələrə, həm də ümumiyyətlə dünya iqtisadiyyatına mənfi təsirləri də mövcuddur. Bir çox xarici şirkətlər xarici iqtisadi sövdələşmələr bağlayarkən ofşor firmalarla iş görməkdəm qaçırlar, belə ki bu firmalar haqda informasiyə əld etmək olduqca çətindir.Bu fakt istehsalın faktiki həyata keçirildiyi ölkənin beynəlxalq arenada nüfuzunun aşağı düşməsinə səbəb olur. Azad iqtisadi zonaların bir növü olan ofşor zonaların yaradılması Azərbaycan üçün də əhəmiyyətli olardı. Ümumiyyətlə Azərbaycanda azad iqtisadi zonaların yaradılması üzrə iş 1994-cü ildə BMT-nin inkişaf proqramı ilə başlanmış, lakin 1999- cu ildə bir sıra səbəblər üzündən dayandırılmışdır. Həmin illərdə Sumqayıt şəhərində Azad
iqtisadi zonaların yaradılması layihəsinə BMT-nin Azərbaycan Respublikasındakı nümayəndəsi Pablo Lembo başçılıq etmişdir. Sumqayıt şəhərində yaradılması nəzərdə tutulan iqtisadi zona mühüm spesifik xüsusiyyət daşıdığından və respublikamızda Azad qtisadi Zona quruculuğunun mərkəzi obyektinə çevrildikdən onun səciyyəvi cəhətlərinin araşdırılması məqsədəuyğun olardı. 88
Azərbaycan Respublikasında da müvafiq zonaların yaradılması zəruriliyini ə saslandırmaq olar. Bu əsaslandırma aşağıdakıları əhatə edir: - Azad iqtisadi zonanın təşkili inzibati nöqteyi-nəzərdə zəhmətli iş olduğundan onların istismarı ilə ya xüsusi olaraq hökumət tərəfindən yaradılmış inzibati strukturlar, yaxud dövlət şirkətləri məşğul olmalıdırlar. - inkişaf etməkdə olan ölkələrin ixrac istehsal zonalarının yaradılması təcrübəsi, həmin ölkələrin inkişafında mühüm rol oynayır və bu meyl respublikamız üçün də məqbul sayılır. - Azad iqtisadi zonanın müvəffəqiyyəti dövlətin dəstəyindən və ən yüksək səviyyəli idarəetmədən asılıdır və işdə dövlət resursları kifayətedicidir. - daha yaxşı idarəetmə məqsədilə ölkənin müəyyən zonaların inkişafı üzrə səhmdar cəmiyyətlərin yaradılmasında Azad iqtisadi zonalar əhəmiyyətli olacaqdır. - ölkənin daxili bazarını yüksək keyfiyyətli mallar, ilk növbədə idxalı əvəz edən mallarla zənginləşdirməkdə azad iqtisadi zonaların yaradılması müvəffəq nəticələr verəcəkdir.
- Ofşor mərkəzlər Marşal planından sonra meydana gəlmişdir. Tədqiqatlar göstərir ki, ölkəmizdə mövcud imkanların gerçəkləşməsi bir sıra zəruri tədbirlərin həyata keçirilməsini tələb edir:
- ilk növbədə azad iqtisadi zonaların yaradılması və fəaliyyəti üçün zəruri olan hüquqi normativ aktlar hazırlanıb qəbul olunmalı və bununla əlaqədar mövcud olan digər hüquqi-normativ aktlarda müvafiq dəyişikliklər aparılmalıdır;
- lazımi təşkilati-idarəetmə məsələləri həll olunmalıdır; - yaradılacaq zonaların sosial-iqtisadi və texniki-iqtisadi əsaslandırılması aparılmalıdır;
- azad iqtisadi zona yaradılması nəzərdə tutulan bölgələrdə və bütövlükdə ilkin hazırlıq işləri görülməlidir (istehsal və sosil infrastruktur inkişaf etdirilməli, müasir idarəetmə təcrübəsi toplanmalı, xarici kapitalın cəlb olunmasını sürətləndirmək üçün müvafiq tədbirlər görülməli və s.). Mütəxəssislərin müşahidələrinə görə, bir çox hallarda azad iqtisadi zonaların ə ksəriyyəti öz inkişaf yollarında anbar və tranzit zonaları formasında yaranmaqla ilk 89
öncə ixrac-istehsal, daha sonra isə kompleks zonalar formasına keçmişlər. Dünya təcrübəsi göstərir ki, ixrac zonaları olmadan ölkədən mal və xidmətlərin ixracının orta illik artımı 7% olursa, bu zonaların mövcudluğu zamanı isə artım 20%-dək təşkil edir. nkişaf prosesində müvafiq qanunvericiliyə dəyişikliklər etməklə xüsusi iqtisadi zonaların statusunu dəyişərək ofşor zonaya çevirmək mümkündür və bir sıra ölkələrdə bu praktika tətbiq olunur.
90
ЯДЯБИЙЙАТ СИЙАЩЫСЫ 1.
Киреев А. Международная экономика М,МО, 2000 2.
В.М. Мировая экономика, М,Бек, 1999 3.
Ломакин В.К. Мировая экономика, М,Финансы, 1999 4.
Ш.Г. Азербайджан на пути к мировому сообществу: стратегия внешнеэкономического развития, Киев, Експрес-об’ява, 2000 5.
Байрамов Я.И. Реэионал игтисади интеграсийа: нязяриййя вя практика, Бакы, Азярняшр,1997 6.
2006. 7.
Владимир Дергачев Оффшорная геополитика. Цикл статей. — Интернет- портал «Институт геополитики». — http://dergachev.ru/geop_events/211211- 01.html
. 8.
Офшоры в глобальной экономике: мировой опыт и российские реалии. Документ Центра ситуационного анализа РАН (научный руководитель академик Евгений Примаков), 2012.
9.
Александр Кокшаров (собственный корреспондент журнала "Эксперт" в Лондоне ) «Плохие» и «хорошие» офшоры. — Эксперт, 2013, № 4 10.
James R. Hines Jr., “Beynəlxalq maliyyə mərkəzləri və dünya iqtisadiyyatı”, 2009. 11.
Qlobal Maliyyə Mərkəzləri indeksi, 2013. 12.
13.
Фомичев В.И. Международная торговля, М-Инфра-м, 1998 14.
Наговицын А.Г. Внешняя торговля, М, Юристь, 1999 15.
Черенков
В.И. Международный маркетинг, СПб, О-во Знание 1998 16.
Балабанов И.Т., Балабанова А.И. Внешнеэкономические связи, М, Финансы
и статистика 1998 91
17. Международные валютно-кредитные и финансовые отношения,под ред
. Л.Н.Красавиной, М, Финансы и статистика, 2000 18.
Дж . Д. Дэниелс, Ли Х. Радеба Международный бизнес, Москва, Дело лтд , 1994
19.
Долгов С.И. Глобализация экономики, Новое слово или новое явление, М ., Экономика 1998 20.
Кочэтов Э.Г. Гэоэкономика, М.,МО, 1999 21.
Политика
глобализации: игры и правило новой эпохи, под. ред. Делягина
М.Г. М, Инфра-М, 2000 22.
Портер
М. Международная конкуренция, СПб-Москва-Киев, 2000 23.
Сорос
Дж. Кризис мирового капитализма , М, Инфра-М , 1999 24.
Аббасов
Ч .М. Основные
направления формирования
внешнеэкономической политики Азербайджана, Баку, “Сабах”, 1994
92
РЕЗЮМЕ Основной
целью
использования
оффшорных центров
является
минимизация налоговых обязательств предприятия как в стране базирования, так
и в стране функционирования. Как
показали проведенные исследования, основными причинами усиления интереса
к оффшорным центрам являются: -применение валютных ограничений и валютного контроля в развитых и развивающихся странах, -применение строгих правил деятельности банков, - применение высоких ставок налогов на прибыл во многих странах. Одним из основных побудительных причин создания страховых компаний в оффшорных зонах является желание избежать строгое регулирование их деятельности в развитых странах. Развитие оффшорного бизнеса в сфере морских перевозок обусловлено высокими налогами на имущество и на прибыль во многих странах. Влияние оффшорного бизнеса на экономику стран носит противоречивый характер . Хотя оффшорный бизнес во многих случаях является одним из основных источников дохода принимающих стран, имеет также отрицательное влияние на экономику стран откуда вывозится капиталь. Для создания оффшорной зоны в нашей стране требуется осуществление некоторых законодательных, институциональных и организационных мер , необходимых для создания таких зон. В первой главе представленной диссертации рассматривается теоретико - концептуальные основы оффшорного бизнеса. Во второй главе исследуется место и роль оффшорных центров в мировой экономике . Третья глава посвящена проблемам создания и развития оффшорного бизнеса
в Азербайджане. 93
The main purpose of using offshore centers is to minimize the tax liabilities of the enterprise in the country and the country of operation. As studies have shown, the main reasons for increasing interest in offshore centers are: -application currency restrictions and currency control in developed and developing countries; -application strict rules of activities of banks, - the use of high tax rates came in many countries. One of the main motivations behind the creation of insurance companies in offshore zones is to avoid the strict regulation of their activities in developed countries. Development of offshore business in the field of maritime transport due to high taxes on property and income in many countries. The impact of offshore business in the economy of the countries is controversial. Although the offshore business in many cases is one of the main sources of income of the host countries, also has a negative impact on the economy from the export of capital. To create an offshore zone in our country requires the implementation of certain legislative, institutional and organizational measures necessary to create such zones. In the first chapter of the dissertation theoretical - conceptual foundations of the offshore business was studied. In the second chapter examines the place and role of offshore centers in the world economy. The third chapter is devoted to the problems of creation and development of offshore business in Azerbaijan. 94
Ofşor mərkəzlərindən istifadənin başlıca məqsədi müəssisənin həm fəaliyyət göstərdiyi, həm də yerləşdiyi ölkədə vergi öhdəliklərinin minimumlaşdırılmasıdır. Bu məqsədə yüksək vergiqoyma səviyyəsi olan ölkələrdən qanuni yolla gəlirlərinin dövriyyələrinin əmlakının ya bütün hamısını və ya bir hissəsini başqa ölkəyə çıxartmaq vasitəsi ilə nail olunur. Ofşor şirkətlərin başlıca vəzifələri çoxsaylıdır. Güzəştli vergi rejimi olan ofşor mərkəzində və ya zonasında qeydiyyatdan keçmiş müəssisələr praktiki olaraq bir (və ya bir neçə) şəkildə çıxış edə bilər: idxal üzrə tədarükçü; ixrac üzrə alıcı; barter ə məliyyatları iştirakçısı; vasitəçi - müstəqil agent; podratçı; əmlak sahibi; əmtəə nişanı, müəllif hüquqları sahibi və alıcısı; əmtəə nişanı, müəllif hüquqları lisenziyaları; daşınmaz əmlakın və avadanlığın lizinq təqdim edəni; investor; səhm (holdinq) saxlayıcısı; bank hesabı saxlayıcısı; borc saxlayan; öhdəliklər üzrə qarant; işəgötürən; kreditor; borc alan (ssuda götürən); gəmi sahibi; beynəlxalq ticarət sferasında daşıyıcı; sığortaçı; etibarlı rəhbər. Ə gər ofşor şirkət malların idxalında istifadə olunursa, onda, bir qayda olaraq, qaldırılmış qiymətlər tətbiq olunur ki, bu da ölkə daxilində malını satan müəssisənin vergi qoyulan gəlirini aşağı salmağa imkan verir. Bu modelin öz nöqsanları vardır. dxal olunan malın qiyməti qaldırılan zaman vergiqoyma obyekti, malın gömrük dəyəri olduğu zaman vergi və yığımlar üzrə də ödənişlər artır. Bu vergilərə aiddir: gömrük rüsumları və yığımları, satış üçün ölkə ərazisinə idxal olunan zaman çıxılan ə lavə dəyər vergisi. Aparılmış tədqiqatdan aydın olmuşdur ki, ofşor ərazilərdə bankların təsisi təcrübəsi kinci dünya müharibəsindən sonra geniş şəkildə yayılmışdır. Ofşor bank mərkəzlərinə marağın artmasının başlıca səbəbləri kimi inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə valyuta məhdudiyyətlərinin həyata keçirilməsi və valyuta nəzarətinin tətbiqini, bank fəaliyyəti qaydalarının sərtləşməsi və onların gəlirlərinə olan vergilərin yüksək dərəcələrini hesab etmək olar. Tədqiqat zamanı müəyyən olunmuşdur ki, ofşor mərkəzlərdə sığorta ş irkətlərinin təsis edilməsinin başlıca səbəblərindən birini inkişaf etmiş ölkələrdə 95
fəaliyyətin sərt tənzimlənməsindən uzaqlaşmaq üzrə imkanları hesab etmək lazımdır. Beynəlxalq gəmiçilik sahəsində ofşor biznesin inkişafı yük daşıyanların gəlirlərinə yüksək vergiqoyma ilə, həmçinin əmlaka vergilərin qüvvədə olan dərəcələrinin tətbiqi ilə şərtləndirilir (əlaqədardır). Əsas fondların - gəmilərin və avadanlığın dəyərinin bu sahədə yüksək olduğu üçün əmlaka vergi ödənişi əmlaka yüksək vergiqoyma səviyyəsi olan ölkələrdə qeydiyyatdan keçmiş şirkətlərin rəqabət qabiliyyətini aşağı salan amilə çevrilir. Tədqiqat zamanı müəyyən olunmuşdur ki, ofşor biznesin ölkələrin iqtisadiyyatına təsirləri ziddiyyətli xarakter daşıyır. Belə ki, ofşor zonaların yerləşdiyi ölkələr üçün bu əhəmiyyətli və bir çox hallarda əsas gəlir mənbəyi olsa da vəsaitləri bu zonalara çıxarılan ölkələr üçün müsbət cəhətləri ilə yanaşı mənfi nəticələrə də səbəb olur. Tədqiqatlar göstərir ki, ölkəmizdə mövcud imkanların gerçəkləşməsi bir sıra zəruri tədbirlərin həyata keçirilməsini tələb edir ki, bunun nəticəsində belə biznesin formalaşması baş verə bilər. Təqdim edilən magistr dissertasiya işi giriş, üç fəsil, nəticə və təkliflər və ə dəbiyyat siyahısından ibarətdir. Dissertasiya işinin birinci fəslində ofşor biznes fəaliyyətinin əsas xüsusiyyətləri və ofşor mərkəzlərində şirkətlərin fəaliyyət mexanizmləri geniş şəkildə araşdırılmışdır. Magistr dissertasiya işinin ikinci fəslində isə bir sıra ofşor biznes mərkəzlərində bankların fəaliyyət xüsusiyyətləri və dünya iqtisadiyyatına təsiri, dünya iqtisadiyyatında sığorta fəaliyyəti üzrə ixtisaslaşmış ofşor mərkəzlərin əsas özəllikləri və ofşor biznes zonalarında gəmi sahibkarlığı və beynəlxalq dəniz yük daşımaları tədqiq edilmişdir. Magistr dissertasiya işinin sonuncu üçüncü fəslində isə Azərbaycanda ofşor biznesin formalaşması və inkişaf problemləri öyrənilməklə, ölkənin iqtisadi inkişafında ofşor biznesin yeri və Azərbaycanda ofşor biznesin yaradılması və inkişaf perspektivləri təhlil edilmişdir. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|