msoflios geoekonomikuri transformacia da ekonomikuri geografia
121
xedro-politikuri Zliereba ganapirobebda, dRes Zlierebis
ganmsazRvreli ekonomikuri da finansuri polusebia, romlebic
sul ufro naklebad ukavSirdeba saxelmwifoebs da mZlavri
transnacionaluri aqtorebis saxiT gvevlineba.
jer kidev meore msoflio omis Semdgom, amerikelebma swo-
rad gansajes, rom, Tu miaRwevdnen ekonomikur Zlierebas, Sesaba-
misad, SeZlebdnen msoflio batonobis miRwevas arasamxedro
gziT. am strategiiT gasuli saukunis miwuruls aSS SeZlo civi
omis mogeba da msoflio ekonomikaSi (aramarto) hegemoni gaxda.
Tanamedrove epoqaSi politikuri miznebi upiratesad
grZelvadiani ekonomikuri strategiiT miiRweva. imis miuxeda-
vad, rom yvela sakvanZo gadawyvetilebas politikosebi Rebu-
loben, maTi zemoqmedebis margi qmedebis koeficienti realur
ekonomikur urTierTobebze Zalze dabalia. swored amitom, bev-
ri politikuri gadawyvetileba strategiuli partniorobis Se-
saxeb SeiZleba mxolod qaRaldze darCes, Tu ar Seiqmneba kapi-
talis brunvisa da invisticiebisaTvis realuri pirobebi.
civi omis dasrulebis Semdgom faqtobrivad gaqra politi-
kur-strategiuli warmodgenebi ekonomikuri globalizaciis
gaaqtiurebis kvalobaze. sistema `bazari-saxelmwifo~ Canacvlda
sistemiT: `bevri saxelmwifo-erTi bazari~. Sedegad Seicvala:
a)politikasa da ekonomikas Soris damokidebuleba; b)dairRva Ca-
moyalibebuli kavSirebi saxelmwifos, teritoriasa da simdid-
res Soris; g)waiSala zRvari `saSinaosa~ da `sagareos~ Soris. bi-
polarul msoflioSi ki yvelaferi sxvagvarad iyo. ori zesaxel-
mwifo TavianT konkurenciaSi `nulovani jamiT~ uzrunvelyof-
dnen Status quo s. amJamad, msoflios ekonomikur sivrceSi ukve
aRar arsebobs aseTi gamyofi xazebi. amis miuxedavad faqtia, rom
Tanamedrove msoflios ekonomikuri sivrce kvlav araerTgvaro-
vani rCeba. es garemoeba aixsneba ara mxolod imiT, rom ekonomiku-
ri sivrceebi icvleba moTxovnilebebisa da miwodebis dinebaTa
zemoqmedebiT (am mxriv politikuri sivrceebi ufro stabilure-
bi arian, vinaidan isini SemosazRvrulebi arian saxelmwifoTa te-
ritoriuli sazRvrebiT), aramed imiTac, rom arsebobs mraval-
ricxovani gansxvavebebi im samuSao Zalis Rirebulebebs Soris,
giorgi kvinikaZe
122
romelTac iyeneben mewarmeebi da saxelmwifoebi, romlebic am Za-
liT manipulireben sakuTari sargeblis misaRebad.
bipolarulobis periodis geopolitikuri konkurencia, ro-
melic struqturirdeboda aRmosavleT-dasavleTis RerZze, uk-
ve aRar arsebobs. swored amitom, bevri mecnieri miiCnevs, rom
samxedro xelisufleba darCa orpolaruli, xolo ekonomikuri
gaxda mravalpolaruli. am mocemulobaSi, erTi mxriv, gaqra is
pirobebi, romlebic gansazRvravdnen ekonomikur metoqeobas
aSS-s, evropasa da iaponias Soris (am pirobebs gansazRvravda is,
rom, sabWoTa safrTxidan gamomdinare, evropa da iaponia aSS-is
strategiul garantiebs saWiroebda), rac imas niSnavs, rom
msoflio gadavida saerTaSoriso ekonomikuri urTierTobebis
axal reJimSi. meore mxriv, gaqra is pirobebic, romelic xels
uwyobda konfliqturi situaciis Seqmnas mesame samyaroSi, rom-
lis inicirebasac orpolusiani msoflio axdenda.
orpolusianobis dros aseTi situacia ar gadioda garkveul
sazRvrebs gareT. sxva SemTxvevaSi mas SeeZlo gamoewvia ori ze-
saxelmwifos Careva, romlebic, Tavis mxriv, ufrTxodnen pirda-
pir dapirispirebas, romelic SeiZleboda birTvul dapirispi-
rebaSi gadazrdiliyo. amJamad, mesame samyaro sul ufro Zlie-
rad ixliCeba dapirispirebul jgufebad. es jgufebi erTmaneT-
Tan metoqeoben, raTa miiRon ekonomikuri daxmarebis rac SeiZ-
leba meti kvotebi dasavleTis saxelmwifoebidan. magaliTad,
CrdiloeTi afrikis da axlo aRmosavleTis qveynebs Soris ur-
TierTobebi praqtikulad nulzea dayvanili. samagierod, regi-
onis calkeuli qveynebi gacilebiT did mniSvnelobas aniWeben
urTierTobebs ganviTarebul CrdiloeTTan.
keTildReoba da usafrTxoeba arasamxedro muqaris piro-
bebSic mWidrodaa erTmaneTTan dakavSirebuli. Tu bipolarul
msoflioSi ekonomika `emsaxureboda~ SeiaraRebul Zalebs, dRes
mdgomareoba sapirispirod Seicvala. dRes SeiaraRebuli Zale-
bis funqciaa Seamciros is politikuri riskebi, romelic dakav-
Sirebulia investiciebTan da savaWro urTierTobebTan.
aseT pirobebSi sul ufro sustdeba saxelmwifos roli eko-
nomikur procesebSi. didi albaTobiT moxdeba saxelmwifos
funqciis gadafaseba, vinaidan saxelmwifom, rogorc institut-
msoflios geoekonomikuri transformacia da ekonomikuri geografia
123
ma, seriozuli erozia ganicada Semdegi mimarTulebiT: zemodan
— zenacionaluri institutebisa da mZlavri transnacionaluri
Zalebis zegavleniT; qvemodan — regionalizmis tendenciebis
zemoqmedebiT. es Zalebi, xels uwyoben ra saxelmwifos Zalisa
da rolis dasustebas, bunebrivad miiswrafvian erTmaneTTan ga-
erTianebisaken. amis miuxedavad, roca saqme exeba saxelmwifos,
rogorc institutis, stabilurobas, ar SeiZleba angariSi ar ga-
vuwioT mis Zalas, romelic warmoadgens demokratiis dasay-
rdens da socialuri samarTlianobis garantebs. amasTan, kvlav
didia saxelmwifos roli kulturul memkvidreobaze dafuZne-
buli eris TviTmyofadobis SenarCunebis saqmeSi. amis miuxeda-
vad, msoflios momavali geopolitikuri mowyoba mainc moeqceva
ekonomikis gavlenis qveS. swored amitom, saxelmwifoebs mou-
wevT gare faqtorebis mzardi mniSvnelobis gaTvaliswineba eris
keTildReobisaTvis da, imavdroulad, iseTi politikis gatare-
ba, romelic uzrunvelyofs erovnuli ekonomikis maqsimalu-
rad xelsayreli geoekonomikuri mdgomareobis Seqmnas (ro-
gorc amas akeTebs iaponia eqsportisa da investiciebis stimu-
lirebisaTvis ucxoeTSi). aseTi midgoma yvelaferTan erTad
warmoadgens sakuTar qveyanaSi kvalificiuri samuSao adgile-
bis Seqmnis efeqtur saSualebas.
amdenad, teritoriuli geopolitikuri logika ukan ixevs
da adgils uTmobs dinebebis logikas, romelic cdilobs im te-
ritoriebTan kavSiris gawyvetas, romlebic sazRvrebis meSveo-
biT saxelmwifos tyveobaSi imyofebian. am situaciis Seswavla-
ze akeTebs aqcents geoekonomika.
geoekonomikis aqcentebi. geoekonomika didi xani ar aris
rac damkvidrda da am cnebaSi igulisxmeba rogorc globalize-
buli msoflios mowyobis axali paradigma, ise am rTuli da mra-
valmxrivi movlenis Semswavleli mecniereba. kerZod. geoekono-
mika swavlobs:
geografiul imperativs, romelic gamoixateba
ekonomikisa da sivrcis organul kavSirSi; msoflios Zalismie-
ri konfliqtebis gadatanas samxedro-politikuridan ekonomi-
kur sibrtyeSi, romlis drosac adgili aqvs konfliqtebis axali
tipis aRmocenebas (geoekonomikuri koliziebi); saxelmwifos
konkurentunarianobis strategias da politikas ekonomikis
Dostları ilə paylaş: |