337
YARAŞMAX - yaraşmaq
YARĞU – məhkəmə
YARĞU ETMƏG – mühakimə etmək
YARĞU YARMAX (bax: yarğu etməg)
YARĞULAMAĞ – mühakimə etmək (bax həmçinin: yarlıxamax)
YARĞUÇİ – hakim
YARGUÇU (bax: yarğuçi)
YARIMDIX – yarımçıq, q
eyri-kamil,
təkmil olmayan
YARIMKEÇƏ – gecə yarısı
YARIMKÜN – günorta, gün ortası
YARIX – işıq, nur
YARINQ - sabah
YARLIĞAMAX – mühakimə etmək (bax həmçinin: yarğulamağ)
YARLI – kasıb, yoxsul
YARLIĞAP – etiraf, boynuna almaq
YART – tərəf (şəxs mənasında)
YAS - yas
YAS SAXLAMAX – yas saxlamaq
YAŞAR – yaşlı (3 yaşar – 3 yaşlı, 10 yaşar – 10 yaşlı)
YAZĞAN – yazıLı, yazılmış, yazılı mətn
YAZIYIRBİZ – yazırıq
YAZIYIRMEN – yazıram
YAZIYIRSƏN - yazırsan
YAZIYIRSİZ – yazırsınız
YAZIX – günah
YAZIXLI – günahkar
YAZMAX – yazmaq
YAZOV – hərf,
fonetik işarə
YEBERDMƏX – göndərmək
YEDİ - yeddi
YEDİNÇİ - yeddinci
YEKİBDOS (bax: Mısır)
YEL – yel, külək, hava
YELLİ – yelli, küləkli, havalı
YEMİŞ – meyvə
YENQİL - yüngül
338
YENQİL ESLİ – ağıldan kəm, geri zəkalı, yüngül xasiyyət
YENQMƏX – yenmək, qalib gəlmək
YER – yer
YETKİNÇƏ – yetərincə, kifayət qədər
YEVA – Həvva, ilk qadın, Həzrət Adəmin (ə) arvadı
YƏNƏ – yenə
YƏNQİ – yeni
YƏNQİ TÖRƏ – yeni qanunlar, Əhdi – Cədid
YƏŞİL – yaşıl (rəng)
YIXMAX – yıxmaq, qalib gəlmək
YIL – il
YILAN (bax: yilan)
YILAN YIL (bax: yilan yıl)
YIRIXLANMAQ – bərabər tutmaq,
nümunə götürmək
YIĞMAX – yığmaq, toplamaq
YIXKÜN – bazar günü
YIXPAŞKÜN – bazar ertəsi
YIXÖV – kilsə
YİMAX – yemək
YİSUS – İsa (Həzrət İsanın (ə) yunanca adı)
YİSUS KRİSDOS – İsa Məsih (ə)
YOQARI - yuxarı
YOQURT - yoğurt
YOLDIZ – ulduz, bax həmçinin: yultuz
YOX – yox
YOXTUR - yoxdur
YÖPMƏX – öpmək
YÖPSÜNMƏX – hesab etmək, lazım bilmək, qəbul etmək
YOHANNES AVEDARANÇİ – Yəhya. 4 “İncil”dən birinin yazarı.
Mənbələrdə adı sadəcə Yohannes, Ohannes kimi də çəkilir.
YOL – yol
YOLDUZ – bax: yulduz
YOLUXMAX – baş çəkmək,
baş vurmaq, girmək, daxil olmaq
YOLÇUN – yolçu, səyyah
YOXESƏ – yoxsa
YOXSA (bax: yoxsesə)
339
YOVANNES (surp Yovannes) – Həzrət Yəhya (ə)
YULDUZ - ulduz
YUXU – yuxu, röya
YUMURTQA - yumurta
YUTA (İUDA, YƏHUDA) – İsa Məsihin (ə) 12 həvvarisindən biri,
peyğəmbəri satan şəxs
YÜGÜNMƏX – ibadət etmək (şükr etmək mənasında da işlənir)
YÜRƏG – ürək, qəlb
YÜZ 1 – yüz (say)
YÜZ 2 – üz
YÜZ KÖRMƏX – üzgörənlik etmək,
güzəşt etmək
YÜZMƏX – üzmək
YÜZÜK – üzük
Z
ZADA – zədə
ZAXOTÇA (ZAXOÇÇA) – iddiaçı, məhkəmədə çəkişən tərəf
(alban mühacirlərinin dilinə keçmiş slavyan mənşəli sözlərdəndir)
ZAFRAN – zəfəran
ZAMAN – zaman
ZAMANƏ – zəmanə, dövr
ZERA – zira, çünki
ZARAR – zərər
ZİNDAN – zindan, məhbəs, türmə, qazamat
ZİNCİBİL – zəncəfil
ZORK – zor, qüdrət, güc (orta fars mənşəli sözdür, erməni dilində
də işlənir)
ZRGEL – məhrum
ZRGEL ETMƏX – məhrum etmək
340
SON SÖZ ƏVƏZİ
Ermənilərin xalqımıza və ölkəmizə qarşı apadıqları ideoloji –
informativ müharibədə xristian amilindən gen –
bol istifadə etdik-
ləri, Qərb dövlətlərinin himayəsini qazana bilmək üçün xristian
həmrəyliyi ideyalarını daim qabartdıqları və bu amilin onlara bəzi
üstünlüklər verdiyi məlumdur. Bu təbliğat zamanı mənfur düşmən-
lərimizin guya dünyada xristianlığı ilk qəbul edən xalq olduğu
barədə uydurma iddialar da daim ortaya atlır.
Məlum olduğu kimi, Azərbaycan xalqı da tarixinin müəyyən
dövründə xristian olmuş və həmin dövr tariximizin ayrılmaz bir
parçasını təşkil edir. Maraqlıdır ki,
bu dövrdə baş vermiş elə ma-
raqlı və fenomenal hadisələr olmuşdur ki, onları qabartmaq və təb-
liğat məlzəməsinə çevirməklə həm erməni təbliğatının effektiv-
liyini minimuma endirmək, həm də xristian dünyasının Azərbay-
cana olan marağını artırmaq mümkündür.
Bu hadisələrdən, şüb-
həsiz ki, ən maraqlısı və diqqətçəkicisi Həzrət İsaya (ə) ilk səcdə
edən üç nəfər azərbaycanlı ilə bağlıdır. Bu barədə İncil məlumat
verməkdədir. Belə ki, Matta “İncil”inin II fəslinin 1 və 2–ci
ayələrində deyilir:
“İsa hökmdar Hirodun (hakimiyyəti)
günlərində, Yəhudeya
Beytlehemində anadan olduğu zaman, Şərqdən Yerusəlimə (Qüdsə)
münəccimlər gəlib dedilər:
-Anadan olmuş yəhudi hökmdarı haradadır? Çünki onun ul-
duzunu Şərqdə gördük və ona səcdə qılmağa gəldik”
Məlumat üçün bildirək ki, İncildə və ümumiyyətlə Bibliyada
“Şərq” dedikdə Azərbaycan ərazisi nəzərdə tutulmuşdur ki, bu
barədə bir qədər sonra ətraflı məlumat verəcəyik. Bibliyanın yu-
nanca olan ən əski mətnlərində Azərbaycan türkcəsinə “münəccim”
kimi tərcümə edilmiş söz “maq” kimi yazılmışdır. Bibliyanın
sonrakı dövrə aid mətnlərində isə “maq” kəlməsi “volxv” (sehrbaz
və şah anlamlarına gəlir) kəlməsi ilə əvəz edilmişdir. Halbuki, Bib-
liyada əslində söhbət maqlardan, yəni sehrbaz və münəccimlərdən
deyil, 6 Maday (Midiya) boyundan biri olan maq xalqının nü-