45
tarihindeki olaylar veya diğer çatışmalardan hangileri ile benzerlikler kurulduğu
araştırılmıştır. Gazetecilerin tarihsel olaylar üzerinden bir savaşı anlatmaları, savaşa
bakış çerçevelerinin çıkış noktalarını oluşturmaktadır. Bu ise yaşanan olayın
tanımlanması açısından önemlidir.
Tarihsel kıyaslamalar hem okuyucu için savaşın
bağlamının iyi ve kolay anlaşılmasını sağlayacak, hem de bu yolla ulusal bakış açıları
oluşturulmaya başlanacaktır. Dolayısıyla bu bölüm basının politikasını yansıtan genel
çerçevelerin belirlenmesi açısından önemli kabul edilmiş ve araştırmanın üçüncü
aşaması olarak belirlenmiştir.
Dördüncü kategoride, bu çatışmada, Türkiye’nin ulusal çıkarlarının neler olduğu,
basının ulusal çıkarları nerelerde gördüğü incelenmiştir. Burada basının ulusal
çıkarları ele alışı ve Türkiye’nin ulusal çıkarlarını nasıl tanımlandığı ortaya konmaya
çalışılmıştır.
Birinci bölümde dilsel anlamda herhangi bir çözümleme yapılmayacaktır. Bunun en
önemli nedeni, çalışmamızın bu bölümünün amacının yalnızca bir tarihsel
değerlendirme ile Türkiye’de basında ulusal çıkara yüklenen anlamların sürekliliğine
dikkat çekilerek ikinci bölümdeki analiz için bir tarihsel bağlam oluşturulmak
istenmesidir. Gazetelerin seçim kriterinde basının sahip olduğu ideolojinin değil de
tirajın dikkate alınmış olması bizi söylemsel bir çözümleme yapmaktan alıkoyan
diğer bir unsurdur. Bu bölümde Tarihsel bir süreç içinde ulusal çıkarın medyada
betimlenmesi ile ilgili bir sürekliliği ortaya koymak suretiyle, ulusal çıkarın basın
tarafından her dönemde yeniden inşa edildiğini göstermek amacıyla basının söz
konusu olaylara yaklaşımı genel bir çerçeveyle ele alınmış ve dönemin en yüksek
46
tirajlı iki gazetesi inceleme alanına alınmıştır. Bu araştırmada amaç, Türkiye’nin taraf
olduğu ve TBMM’den yurt dışına asker gönderme izni aldığı yukarda adı geçen belli
savaşların dönemin basını tarafından ele alınırken ulusal çıkar önceliklerinin neler
olduğu, bu çıkarların nasıl kurulduğunu incelemektir. Türkiye’nin taraf olduğu
savaşlar tarihsel bir süreç içerisinde incelenerek Türkiye’nin ulusal çıkarlarının
medyaya yansıması çıkış noktası olarak alınmıştır. Tarihsel bir sürecin takip
edilmesinin en önemli nedeni basının her dönemde üzerinde uzlaştığı ulusal çıkarları
belirlemek ve dünyada meydana gelen gelişmeler karşısında basının Türkiye’nin
ulusal çıkarlarını tanımlarken ne tür değişiklikler gösterdiğini ortaya çıkarmaktır. Bu
amaçla ele alınan gazetelerin Türkiye’nin yurt dışına asker gönderme kararından
önceki bir aylık zaman diliminde tüm haber ve köşe yazıları incelenmiştir.
kinci bölümde, 1 Mart 2003’te TBMM’de oylanan ve reddedilen “Türk Silahlı
Kuvvetlerinin Yabancı Ülkelere Gönderilmesi ve Yabancı Silahlı Kuvvetlerin
Türkiye’de Bulunması çin Hükümete Yetki Verilmesine lişkin Başbakanlık
Tezkeresi” nin farklı ideolojik görüşlere sahip ulusal basında ulusal çıkarlar açısından
ele alınış biçimleri incelenmiştir. Bu bölümde üç farklı ideolojik görüşü temsil ettiği
varsayılan gazeteler ele alınmıştır. Bu gazeteler şunlardır: Liberal basını temsilen
Hürriyet ve Sabah, muhafazakâr basını temsilen Milli Gazete ve Yeni Şafak ve Sol
Basını temsilen Cumhuriyet gazetesi incelenmiştir. Bu amaçla 25 Şubat–25 Mart
2003 tarihleri arasındaki yukarıda adı geçen gazetelerin haber ve yorumları
taranmıştır. Bu bölümde izlenen yöntemle ilgili ayrıntılı bilgi anılan bölümün başında
verilmiştir.
47
1. BÖLÜM: ULUSAL ÇIKARIN NŞAASI VE MEDYA
Ulusal çıkarların inşası sürecinde medya, daha çok karar alıcılarca çeşitli faktörler
göz önünde bulundurularak alınan kararları benimsemek, onları savunmak ve
meşrulaştırmaya çalışmak işlevini yerine getirir. Ülkenin bu konuda takındığı tavrın
ne kadar haklı olduğu gerekçeleriyle verilmeye çalışılır. Özellikle ulusal ve
uluslararası kriz dönemlerinde ülkenin ulusal çıkarları resmi görüşler çerçevesinde
sorgulanmadan kabul edilir ve savunulur. Demokratik bir sistemde, basın ve hükümet
arasında daima bir ölçüde karşılıklı güvensizlik olacaksa da, kriz zamanlarında
karşılıklı işbirliği ve uygun çalışma yordamları devletin çıkarları ile basının çıkarları
arasında kabul edilebilir bir denge oluşturabilir.
95
Medyanın ulusal çıkarlar
konusunda resmi görüşleri dile getirmesinin ve savunmasının çeşitli nedenleri
bulunmaktadır. Haber kaynakları içerisinde medya gündeminin belirlenmesi
bağlamında en etkili olanlar hükümet yetkilileridir. Yapılan araştırmalar, gazetecilerin
en güvenilir kaynak olarak hükümet yetkililerine (resmi kaynaklara) başvurduklarını
ortaya koymaktadır.
96
V. Lance Bennett, haber kaynağı olarak resmi kaynaklara aşırı
bağımlılığın üç temel nedeni olabileceğini belirtmektedir: Bunlardan ilki, medyanın
sınırlı kaynaklara sahip olduğu düşüncesidir. Medya kuruluşlarında çalışan az sayıda
gazeteci, günlük haber akışını sağlayabilmek için haber olması olası yerlerde (buralar
da genellikle hükümet kurumlarıdır) konuşlandırılırlar. kinci açıklama, gazetecilerle
resmi görevliler arasında ortaya çıkan birlikte yaşama ilişkisinden söz etmektedir. Bu
gündelik etkileşimler resmi görevlilere haberin içeriğini belirlemede bir ayrıcalık
95
Philip Schlesinger Medya Devlet ve Ulus, Siyasal Şiddet ve Kolektif Kimlikler, Ayrıntı Yayınları,
Çev: Mehmet Küçük, stanbul, 1998.
96
Süleyman rvan, Dış Politika ve Basın, Türk Basınındaki Dış Politika Haberlerinin Gündem
Belirleme Yaklaşımı Açısından Çözümlenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi s. 79.
Dostları ilə paylaş: |