Microsoft Word s g. temmuz doc
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
15 gündemini oluşturmaktadır. Devletler arası ilişkilere halen anarşinin egemen olduğunu ileri süren realist yaklaşıma göre, uluslararası sistemde bütün devletler tarafından kabul edilen merkezi bir otorite bulunmamaktadır. Bununla beraber uluslararası alanda otorite bakımından bir hiyerarşiden söz edilemese de güç bakımından bir hiyerarşiden söz etmek mümkündür. Çünkü uluslararası ilişkilerde bazı devletler diğerlerine göre daha güçlüdür. Realistlere göre, her bir devlet kendi güvenliğini kendisi sağlamak zorundadır. Ancak her devletin kendi güvenliğini sağlamak amacıyla yaptığı silahlanma gibi girişimler ya da aldığı başka tür önlemler diğer devletler tarafından kendilerine yönelikmiş gibi algılanarak onları benzer bir tutuma (silahlanmaya) sevk eder ki bu duruma “güvenlik ikilemi” (security dilemma) denmektedir. Anarşi ve güvenlik ikilemi kısır döngüsünün geçerli olduğu uluslararası bir ortamda, barış ve işbirliğinin geliştirilmesi ise oldukça zordur. Uluslararası alanda eğer bir göreli istikrardan, yani bir devleti diğerine saldırmaktan alıkoyan bir şey varsa o da devletlerin güç dengesini koruma endişeleridir. Her bir devlet, elde edeceği faydanın, katlanacağı zarardan fazla olduğunu düşündüğü sürece, uluslararası sistemi kendi lehine değiştirmeye çalışacaktır. Diğer devletler ise, ya aleyhlerine olan bu durumu önlemek için ya da onlar da aynı amaçla hareket edeceği için güç dengesi korunacak ve devam edecektir. 34 Bununla birlikte realistler, uluslararası ilişkileri bir anarşi durumu olarak görürken bu anarşi durumunun hiçbir üst otorite kabul etmeyen çoğul egemen devletlerin varlığından kaynaklandığını ileri sürerler. Buna göre, çoğul egemen devletlerin ilişkileri çatışma ile düzenlenir ve bunda belirleyici faktör güçtür. Bu durumda, uluslararası ilişkiler sadece üstün ortak bir otoritenin bulunmaması 34 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler ve Dış Politika, Alfa yayınları, 6. Baskı, stanbul, 2006, s. 110. 16 anlamında anarşik değil, aynı zamanda ilişkilerin sürekli rekabet ve çatışma şeklinde olması anlamında da anarşiktir. Uluslararası ilişkiler bir savaş halidir. 35 Realistler, doğa durumunun devam ettiği kabul edilen uluslararası sistem ile az çok istikrarın hüküm sürdüğü iç politikayı birbirinden ayırmaktadır. ç politikada üzerinde anlaşılan bir ulusal hukuk ve halkı tarafından üst otorite olarak kabul edilen bir devlet bulunmaktadır. Oysa uluslararası alanda bütün devletler tarafından üzerinde konsensüs sağlanan her konuyu düzenleyen bir uluslararası hukuk bulunmadığı gibi her devlet tarafından yetkisi tanınan bir üst otorite de bulunmamaktadır. 36 Ulusal çıkarlarına göre biçimlenen devletlerin politikaları hayatta kalma, güvenlik, güç ve nispi kapasite gibi kavramlarla ifade edilmektedir. Örneğin Morgenthau'ya göre rasyonel bir dış politika riskin minimize edilmesi, kazancın ise maksimum kılınmasıdır. Özel durumlara göre ulusal çıkar değişebilmekle beraber, ulusal çıkar peşinde olan liderleri yönlendiren ana motifler büyük ölçüde benzerlik göstermektedir. Realist paradigmaya göre devlet adamını yönlendiren unsurlar korku, kuşku, güvensizlik, güvenlik ikilemi, üne kavuşma, prestij ve çıkardır. Özellikle bunlar arasından korku ve bunun yol açtığı güvenlik ikilemi devletleri savaşa zorlayan nedenlerin başında gelmektedir. Kaldı ki realistler, diğer bir devletin, eğer bu aynı zamanda potansiyel bir düşman ise, güçlenmesine seyirci kalmaktansa onu önlemek için savaşa başvurmayı meşru görmektedir. Bundan dolayı realistler tarafından savaş ve güvenlik konuları yüksek düzeyde politika olarak değerlendirilmektedir. 35 Atila Eralp, Devlet, Sistem ve Kimlik, letişim Yayınları, 1. Baskı, stanbul, 1996. s. 43. 36 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler ve Dış Politika, Alfa yayınları, 6. Baskı, stanbul, 2006, s. 111. 17 Uluslararası ilişkileri egemen devletler arasında bir güç mücadelesi olarak tanımlaması ve bunu insan doğası ile açıklamaya çalışması realist paradigmanın eleştirilmesine neden olmaktadır. “Klasik realizm, insan doğasına olumsuz yaklaşmasından dolayı kötümser olduğu, bencillik ve kendi çıkarını düşünmenin sadece bazı politikacılara özgü bir özellik olmayıp politikanın temelini oluşturan genel bir durum olarak gördüğü için eleştirilmektedir.” 37 nsan doğası, sadece savaş ve çatışmayı açıklamaktaysa barış ve işbirliğinin nasıl açıklanacağı yanıtsız kalmaktadır. Ayrıca, kapasite dağılımı (güç dağılımı) gibi bazı sistemik özellikler devletler arasındaki çatışmayı açıklasa da tüm ilişkileri açıklamada yetersiz kalmaktadır. II. Dünya Savaşı esnasındaki çatışmaları kapasite dağılımı ile açıklamak mümkün olsa bile, ABD ve SSCB arasındaki diğer ilişkileri bu kavramdan yola çıkarak açıklamak olanaklı değildir. şte böyle durumlarda ister istemez iç siyasal ve toplumsal özellikleri göz önünde bulundurmak gerekecektir. Diğer taraftan genel olarak realistler “yüksek düzeyde politika”, “düşük düzeyde politika” ayırımına giderler ve uluslararası politikanın esas gündemini, ekonomik, toplumsal ve kültürel ilişkileri ifade eden düşük düzeydeki politikadan ziyade savaş ve güvenlik konularını kapsayan yüksek düzeydeki politikanın oluşturduğunu iddia ederler. Ancak, son otuz- kırk yıllık döneme bakıldığında 1973 petrol krizi, uluslararası para ve ödemeler sisteminin (Bretton Woods sistemi) çökmesi ve uluslararası ticaretten kaynaklanan ve halen çözülemeyen sorunların uluslararası politikanın esas gündemini oluşturan konular haline geldiği görülecektir. Özellikle Soğuk Savaş sonrasında, uluslararası ilişkilerin marjinal konuları olarak görülerek düşük düzeyde politika olarak nitelenen konuların, yüksek düzeyde politika olarak görülen askeri ve güvenlik konuları kadar 37 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler Teorileri, Alfa yayınları, 4. Baskı, stanbul, 2004, s. 205. Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|