Microsoft Word s g. temmuz doc
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
24 kolay olmadığını söylemektedir. 52 Moravcsik, liberal paradigmanın üç temel varsayımı üzerinde durmaktadır. Birincisi, liberal paradigmada uluslararası ilişkilerin temel aktörleri yalnız devletler değildir; aynı zamanda bireyler ve sivil toplum kuruluşlarıdır. kincisi, tüm hükümetler toplumun belli bir kesiminin temsilcisidirler; hangi kesimin çıkarlarının yansıtıldığı veya temsil edildiği önemlidir. Üçüncüsü, uluslararası çatışma ve işbirliği ile uluslar aşırı ekonomik etkileşimler devletlerin davranışlarının yansımaları ve tercihlerinin sonuçlarıdır. 53 Liberal paradigma, uluslararası çatışma ve işbirliğini ve uluslararası politikayı birim düzeyinde analiz etmektedir. Dolayısıyla liberal uluslararası ilişkiler teorisi birim (aktör) düzeyindeki nedenlerden yola çıkarak sistem düzeyindeki sonuçlara ulaşmaktadır. 54 Uluslararası çatışmalar analiz edilirken ve nedenleri araştırılırken, bunun ülke içindeki toplumsal gruplar arasındaki çatışmalardan da kaynaklanabileceği üzerinde durulmaktadır. 55 Bu noktada liberal paradigmaya göre devletin temel özelliği çeşitli sınıf ya da gruplar karşısında tarafsız olmasıdır. Devlet, sınıf ya da grupların herhangi birisinin aracı olmayıp, onlar arasında uzlaştırıcı ve hakem işlevi görür. Devlet, toplumun her kesimine yayılmakla birlikte baskıcı değildir ve demokratik bir nitelik taşımaktadır. Bunun yanında, devletin klasik bazı işlevleri de vardır. Örneğin, kapitalizmin işleyiş koşullarının sağlanması için gerekli altyapının oluşturulması bunların başında gelmektedir. Ancak, bunu sermaye sınıfının yararına değil, genel çıkara uygun olduğu için yapar. 52 Baskın Oran, Türk Dış Politikası, letişim Yayınları, 8. Baskı, stanbul, 2003. s. 34. 53 Alec Stone, “What Is a Supranational Constitution? An Essay in International Relatins Theory”, The Review of Politics Vol. 56 No. 3, 1994, s. 460. Akt: Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler Teorileri, Alfa Yayınları, 4. Baskı, stanbul, 2004, s. 367. 54 A.g.e., s. 367. 55 A.g.e., s. 368. 25 Dolayısıyla, liberal düşüncede ulusal çıkar ile kapitalizmin çıkarı özdeşleşmektedir ve bu sınıf için iyi olanın toplumun diğer kesimleri için de iyi olacağı öngörülmektedir. Bu durumda ulusal çıkarın bir meşrulaştırma aracı olmadığı ve belli bir gerçekliği ifade ettiği varsayılmaktadır. 56 Liberalizmin devlet sınıf ilişkilerine bakış açısının bir diğer özelliği, devletin sınıflar üstü bir nitelik taşımasıdır. Bu, çeşitli grup ya da sınıfların devletin aldığı kararlara etki etmediği anlamına gelmemekle birlikte, bu etkileme süreci yalnızca belli sınıflar lehine işlememektedir. Devletin karar verme mekanizması güçlü sermaye kesimine olduğu kadar işçi ve diğer kesimlerin etkisine de açıktır. Aradaki fark yalnızca derece farkıdır. 57 Liberalizme göre, devletin genel ya da ortak çıkarı temsil etmesinin en belirgin göstergesi, halkın seçimler yoluyla yöneticilerini seçmesi ve böylece hem var olan sistemi onaylaması hem de siyasal iktidarın izlediği politikaların çıkarına uygunluğunu denetleyebilmesidir. 58 Klasik liberal anlayış uluslararası ilişkileri, tıpkı iç politikada olduğu gibi karşılıklı çıkarların ortak çıkara hizmet ettiği bir alan olarak görmektedir. Diğer bir deyişle, devletler arasında bir çıkar uyumu vardır. Serbest ticaretin sağlayacağı avantajlar tüm ülkelerin çıkarına olacağı için savaşa gerek olmayacaktır. nsanların çıkarı savaşta değil, barıştadır. Başka toprakları ele geçirmek gereksizdir ve daha masraflıdır. Bundan sağlanacak ekonomik çıkar, serbest ticaret politikasıyla fazlasıyla elde edilebilir. 59 Liberal düşünceye göre, demokratikleşme ve özgürlüklerin genişletilmesi bireylerin zenginleşmesini teşvik eder. Ticaret, insanlığın birbirine 56 lhan Uzgel, Ulusal Çıkar ve Dış Politika, mge Kitabevi, 1.Baskı, Ankara, Mayıs 2004, s. 78. 57 A.g.e., s. 81. 58 A.g.e., s. 81. 59 A.g.e., s. 82. 26 bağımlı hale gelmesiyle savaş ve çatışmanın maliyetinin artmasına yol açtığı gibi barış, refah ve adaletin sağlanmasına yönelik uluslararası işbirliğinin ortaya çıkmasını da kolaylaştırır. 60 Liberalizmin temelini oluşturan özgürlüğün geliştirilmesi de uluslararası işbirliğini gerektirmektedir. şbirliği, uluslararası etkileşimin ve karşılıklı bağımlılığın doğuracağı olası zararları azaltmak ve kazançları artırmak için gerekli olduğu gibi barış, refah ve adaletin sağlanması için de zorunludur. 61 Liberal uluslararası paradigmanın öncü düşünürlerinden biri olarak kabul edilen Immanuel Kant'ın (1724–1804) “Ebedi Barış”ı (1795) onun toplumsal ve politik felsefesini açıkça ortaya koymaktadır. Kant, bir devletler federasyonunun, federatif bir özgür devletler cumhuriyetinin kurulmasını savunmuştur. Ulusal politik örgütlere üyeliklerine bakılmaksızın, tüm bireyler kozmopolitan hak ve ayrıcalıkları olan yurttaşlar olarak devletler federasyonuna katılacaklardı. Kant'a göre çeşitli devletler arasındaki ilişkileri yönetmek için hazırlanacak bir uluslararası yasanın şu ön maddeleri kapsaması gerekmektedir: 1- çinde gizlenmiş yeni bir harp vesilesi bulunan hiçbir andlaşma bir barış andlaşması sayılamaz. Bir barış andlaşması, ileride doğması muhtemel bütün harp sebeplerini ortadan kaldırır. 2- ster küçük olsun ister büyük olsun, hiçbir bağımsız devlet, diğer herhangi bir devletin hâkimiyeti altına tevarüs, müdahale, alım-satım veya hibe yollarıyla asla geçmemelidir. 3- Daimi ordular zamanla ortadan tamamıyla kalkmalıdır. Daimi ordular her an harekete hazır görünerek, diğer devletlerin durmadan gözünü korkutur ve onları, askerlerinin sayısını arttırmakta birbirlerini geçmeğe teşvik eder. Sınır tanımayan bu rekabet, barışı kısa bir harpten daha külfetli yapan bir gider kaynağıdır; aynı zamanda, bu ağır yükten kurtulmak için devletleri harbe sürükler. 4-Devlet, dış menfaatlerini desteklemek için borçlanmalara 60 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler Teorileri, Alfa Yayınları, 4. Baskı, stanbul, 2004, s. 362. 61 A.g.e. s. 365. Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|