Microsoft Word s g. temmuz doc
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
139 eleştiri noktası da her metne rahatlıkla uygulanabilecek bir çözümleme sistematiğinin olmayışıdır. 262 deolojik dil çözümlemesinde Van Dijk’ın “Söylem ve deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım” 263 adlı makalesinde uyguladığı yöntem farklı ideolojik görüşlere sahip gazetelere uygulanmıştır. Van Dijk’ın çalışması ngiliz parlamentosunda (Avam Kamarası’nda) ngiltere’nin göçmen politikası üzerine yapılan konuşmaların, bu amaçla öne sürülen savların bir söylem çözümlemesi niteliğindedir. Bu çözümlemede farklı ideolojik görüşlere sahip partilerin temsilcileri ngiltere’nin göçmen politikasını ele almışlar ve öne sürdükleri savlarını desteklemek ve hitap edilen kitleyi ikna etmek için çeşitli ikna yollarına başvurmuşlardır. Van Dijk, “söylem, anlamları vurgulamak ya da vurgulamamakta pek çok yönteme sahiptir ve bunlar ideolojik bir temele oturduğunda pek çok söylem düzeyinde ifade edilir.” 264 demektedir. Haber sunmanın ideolojisi yalnızca haber bülteninin tarzı ve içeriği ile sınırlı değildir, aynı zamanda haber toplama, kaynaklarla ilgilenme, diğer gazetecilerle ve haberde rolü olan kimselerle etkileşim ve gazetecilerin profesyonel etkinliklerinin düzenlenmesini de içerir. Gazetecilerin hem profesyonel hem de diğer toplumsal ideolojileri, temel olarak kimin araştırılacağını, gözleneceğini, dinleneceğini, kiminle görüşme yapılacağını ya da kimden söz edileceğini de düzenler. 265 Farklı ideolojik görüşlere sahip medyanın da takip ettiği politika 262 http://www.koolpa.com/medya/31216-liberal-basin-anlayisi/ 263 Van Dijk, Söylem ve deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Söylem ve deoloji, Der: Barış Çoban, Zeynep Özarslan, Su Yayınları, Birinci Basım, stanbul, 2003. 264 Van Dijk, Söylem ve deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Söylem ve deoloji, Der: Barış Çoban, Zeynep Özarslan, Su Yayınları, Birinci Basım, stanbul, 2003.s.59 265 A.g.e .s.47 140 doğrultusunda haber ve yorumlara yer vereceği, söylemini bunun üzerine kuracağı düşünülmektedir. 1 Mart 2003 Tezkeresi sürecinde de farklı ideolojik görüşlere sahip gazeteler, farklı savlar ve akıl yürütmelerle okuyucularına çeşitli ikna biçimlerini sunmuşlardır. Buradaki amacımız farklı ideolojik görüşlere sahip gazetelerin savlarını kurarken başvurduğu söylemlerini incelemektir. Haber ve yorumların dilsel özellikleri incelenirken Van Dijk’ın sınıflandırması esas alınarak bir inceleme yapılmış ve buna uygun bir kategorileştirilmeye gidilmiştir. Çalışmanın dilsel çözümleme kısmında altı kategori oluşturulmuş, bu kategorilere uygun temalar incelenmiştir. Bu amaçla araştırmada, açıklanan kategori ve temalara uygun başlıklar kullanılmıştır. Bu kategoriler ve temalar şunlardan oluşmaktadır: Aktör tanımı, kanıtlarla ispatlama, ötekileştirme, kurbanlaştırma, karşılaştırma ve dil oyunlarına başvurma kategorileri altında uzman kişi ve kuruluşların görüşleri, kanıtsallık, kanı birliği, açıklama, sayı oyunu, mantıklı olma, karşı gerçeklik, kutuplaşma, biz-onlar sınıflandırması, yadsıma, mesafe koyma, empati, olumsuz ötekini sunma, olumlu kendini sunma, ders olarak tarih, örneklerle açıklama, dramatikleştirme, insancıllık, ulusal övünç, metafor, örtmece ve ironi temaları kullanılarak basının 1 Mart tezkeresi sürecindeki haber ve yorumlardaki dilsel özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmada oluşturulan ilk kategori aktör tanımı kategorisidir. Aktör tanımında ön plana çıkarılan aktörler ve bunların hangi bağlamlarda sunulduğu, haber 141 aktörlerinin nasıl ele alındıkları basının taraf olduğu bir tartışmada önemlidir. Haberlerde başvurulan kaynaklar ve ön plana çıkarılan haber aktörleri ideolojik bir seçimin ürünüdür. “Anlatıcının, gazetecinin, yazarın konumu metnin içinde belirginleştikçe veya kaynak açıklamaları anlatıcının dilinde yer aldıkça, egemen söylemlerin inanırlığı haber metinleri içinde kurulmaktadırlar.” 266 “Önermelerin savları çeşitli rollerdeki aktörler, yani failler, eylemden etkilenenler, ya da bir eylemden yararlanan kişilerle ilgili olabilir. deolojik söylem tipik şekilde biz ve onlar ile ilgili olduğundan aktörlerin daha ileri çözümlemesi çok önemlidir. Aktörler ortaklaşa ya da bireysel, iç grup ‘biz’ ya da dış grup ‘onlar’ özel ya da genel olarak, isimleri, grupları, meslekleri ya da işlevleriyle tanımlanan, kişisel ya da kişisel olmayan rollerde, vb. pek çok kılıkta ortaya çıkabilirler. nsanlar ve eylem üzerine olan tüm söylem çeşitli aktör tiplerinin tanımını içerir. Bu nedenle, aktörler grupların üyeleri olarak ya da bireysel olarak, adları ya da soyadlarıyla, işlev, rol ya da grup adıyla, belirli ya da belirsiz olarak, eylemleriyle ya da ‘sözde’ nitelikleriyle, konumları ya da diğer insanlarla ilişkileriyle, vb. düşünülebilirler.” 267 Aktör tanımından sonra oluşturulan ikinci kategori ise kanıtlarla ispatlama kategorisidir. Okuyucu ile sıkı bir diyalogun kurulduğu haber metinlerinde güç/iktidar sahibi kurum ve kuruluşların söylemleri anlatıcının dilinden halkın sesine dönüştürülür. Bu dönüşüm sürecinde kaynaklar, anlatıcı ve halk arasında bir diyalog oluşur. Haberin ikna ediciliği bu diyaloglara dayanır. 268 Bu kategoride uzman kişi ve kuruluşların görüşleri, kanıtsallık, kanı birliği, açıklama, sayı oyunu, 266 M. Ayşe nal, Haberi Okumak, Temuçin Yayınları, stanbul, 1996, s. 112. 267 Van Dijk, Söylem ve deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Söylem ve deoloji, Der: Barış Çoban, Zeynep Özarslan, Su Yayınları, Birinci Basım, stanbul, 2003.s. 80. 268 M. Ayşe nal, Haberi Okumak, Temuçin Yayınları, stanbul, 1996, s. 114–115. Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|