Microsoft Word s g. temmuz doc
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
142 mantıklı olma ve karşı gerçeklik temaları kullanılarak öne sürülen sav desteklenmeye çalışılmaktadır. Bu temalara baktığımızda bunların bir kanıt niteliğinde sunulduğu ortaya çıkmaktadır. Uzman kişi ve kuruluşların görüşleri konusunda Van Dijk “Bir tartışmadaki, pek çok konuşmacı verdiği örneği desteklemek için bir takım otoritelerden, genellikle kuruluşlar ya da parti politikalarından yıpranmamış insanlardan, ya da genellikle uzman veya ahlaki liderler olarak tanınan insanlardan söz etme yanılgısını bir yardım aracı olarak kullanırlar. Uluslararası örgütler, bilim adamları, kitle iletişim araçları, kilise ya da mahkemeler çoğunlukla bu role sahiptir.” 269 demektedir. Kanıtsallık temasında ise; konuşmacıların bir tartışmada bilgi ve düşünceleriyle ilgili bir kaç delil ya da kanıt sunduğu durumlarda dünya görüşleri ya da iddialar daha akla yatkın görünür. Bu, ya otorite olmuş şahsiyetlere veya kurumlara gönderme yaparak ya da kanıtsallığın çeşitli biçimleriyle yapılabilir: Bilgiyi nasıl ve nereden aldıkları gibi. Böylece insanlar bir şeyleri gazetede okumuş, güvenilir sözcülerden duymuş, ya da kendi gözleriyle görmüş olabilirler. 270 Kanı birliği temasında basın savunulan görüşü desteklemek için ulusun da aynı kanıyı paylaştığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. “Kanı birliği ulusal önem üzerine yapılan tartışmalarda sık sık kullanılan politik stratejilerden biridir. Kanı birliğinde ulusun birliğinin ve çıkarlarının her şeyin üstünde olduğu ifade edilmektedir.” 271 Kanıtlarla ispatlamada başvurulan temalardan biri de açıklama temasıdır. Van Dijk açıklama temasını ş öyle ifade etmektedir. “Toplumsal ruhbilim “Nihai snat Hatası” kavramını 269 Van Dijk, Söylem ve deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Söylem ve deoloji, Der: Barış Çoban, Zeynep Özarslan, Su Yayınları, Birinci Basım, stanbul, 2003.s. 80. 270 Van Dijk, Söylem ve deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Söylem ve deoloji, Der: Barış Çoban, Zeynep Özarslan, Su Yayınları, Birinci Basım, stanbul, 2003. s. 87. 271 A.g.e. s. 83. 143 kullanıyor. Bu kavrama göre iç grup üyeleri olumsuz eylemleri nedeniyle suçlanmaktan kurtulmak için bir mazeret bulmaya eğilimli iken, dış grup üyelerinin olumsuz eylemleri ise bu tür aktörlerin (örneğin, güvenilmez ve suçlu oldukları için) içkin özellikleri bakımından açıklanma eğilimindedir.” 272 Bu kategoride kullanılan temalardan biri olan sayı oyunlarına başvurma teması da öne sürülen savı kuvvetlendirmek için kullanılan kanıtlardan bir diğerini oluşturmaktadır. “Birçok sav güvenilirliği artırmak için tarafsızlığı vurgulayan girişimler tarafından yönlendirilir. Kültürümüzde rakamlar ve statistikler tarafsızlığı ikna edici bir biçimde göstermenin birincil aracıdır. Bu nedenle, kitle iletişim araçlarında rakamların sık kullanıldığı bilinmektedir.” 273 Basın bu süreçte hedef kitlesi üzerinde etkide bulunmak, haklılığını ortaya koymak amacıyla sayı oyunlarına başvurmayı bir ikna aracı olarak kullanmıştır. Kanıtlarla ispatlama kategorisinin bir diğer temasını mantıklı olma teması oluşturmaktadır. Van Dijk’a göre “Tartışmaya açık stratejilerin bilinen bir girişimi de hem savların hem de konuşmacının akılcı ya da mantıklı anlamında ‘sağlam’ olduğunu göstermektir.” 274 Basın mantıklı olma temasını kullanarak Türkiye’nin ulusal çıkarlarının nerelerde ve neler olduğunu, mantıki bir muhasebeye dayanarak kendi politikası çerçevesinde değerlendirmiştir. Karşı gerçekliklerin kurulması kanıtlarla ispatlama kategorisinin son temasını oluşturmaktadır. “Diyelim ki oldu, o zaman ne olacak?” sorusu karşıt-gerçekliği tanımlayan standart bir formüldür. 275 Basında kararın alınması durumunda bu kararın olası sonuçlarının neler olabileceği üzerinden karşı gerçeklikler kurulmuştur. 272 A.g.e. s. 89. 273 A.g.e. s. 100. 274 A.g.e. s. 105. 275 A.g.e. s. 83. 144 Basının dilsel özelliklerinin ortaya konulması amacıyla oluşturulan üçüncü kategori ise karşılaştırma kategorisi olmuştur. Karşılaştırma kategorisinde ders olarak tarih ve örneklerle açıklama temaları kullanılmıştır. Ders olarak tarih temasını Van Dijk ş öyle açıklamaktadır: Bir savda bugünkü durumun tarihte daha önce meydana gelmiş olaylarla karşılaştırılabilir olduğunu göstermek çoğu kez yararlıdır. Bu tür karşılaştırmalar tartışmalı zorlamaların adeta bir tarih yasası gibi kabul edildiği “tarihten alınan dersler”in daha genel teması olarak görülebilir. 276 Karşılaştırma kategorisinde kullanılan temalardan bir diğeri olan örneklerle açıklama teması basının en sık başvurduğu temalardan biri olmuştur. Van Dijk’a göre: “Uslamlamada etkili bir girişim çoğunlukla konuşmacı tarafından savunulan genel bir konuya örnekler veren veya daha akla uygun hale getiren kısa hikaye ya da anlatı biçiminde somut örnekler vermektir. Genel ‘gerçekler’den çok somut örnekler vermek hem kolayca hayal edilebilme ve daha iyi hatırlanabilme hem de zorlayıcı deneysel kanıt biçimlerini akla getirme gücüne sahiptir. Somut örnekler aynı zamanda konuşmaları da daha ‘canlı’ hale getirir.” 277 Ötekileştirme kategorisi basının dilsel özelliklerinin ortaya çıkarılması amacıyla oluşturulan dördüncü kategori olmuştur. “Haberler, kontrol sahibi olanlar tarafından benimsenen dış politikaları değerlendirirken, bu kararları örtük olarak okuyucular için haklılaştırır biçimde dünyayı “biz” ve “onlar” arasında ikiye böler. Atıfta bulunulacak alternatif çerçeveler olmadığı sürece okuyucular için olayları farklı 276 A.g.e. s. 92. 277 A.g.e. s.88. Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|