Microsoft Word s g. temmuz doc
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
145 perspektiflerden görmek oldukça zordur.” 278 Bu kategoride kutuplaşma, biz-onlar sınıflandırması, yadsıma, mesafe koyma, empati, olumsuz ötekini sunma, olumlu kendini sunma temaları kullanılmıştır. Van Dijk kutuplaşma ve biz-onlar sınıflandırmasını ötekileştirme bağlamında şöyle ifade etmektedir. “Ötekilerle ilgili tartışmalarda, pek az sayıda anlambilimsel strateji iç grup (biz) ve dış gruptaki (onlar) insanların sınıfsal bölünmesinin ifade edildiği kadar yaygındır. Kutuplaşma, dostlar ve müttefiklerin bir yanda, düşmanların öte yanda olduğu durumlara uygulandığı gibi; dış grupların ‘iyi’ ve ‘kötü’ alt-sınıflarına da uygulanabilir. Kutuplaşma açık bir zıtlık olarak, yani birbirlerinin anlamsal olarak zıttı olan biz ve onların özelliklerini birbirine bağlayarak ifade edilirse, retorik bakımından geliştirilebilir.” 279 Yadsıma teması da bir tartışmada başvurulan ötekileştirme temalarından birini oluşturur. Van Dijk’e göre yadsıma: “Olumlu kendini-sunma ve olumsuz ötekini-sunma ideolojisine dayalı stratejinin herkesçe bilinen bir birleşimini oluşturur. Onun yerine kısaca bizim olumlu özelliklerimizden söz ederek saygınlığını korur, ancak daha sonra daha açık bir şekilde de onların olumsuz özellikleri üzerine yoğunlaşır. Sözde reddetmeler, kabul etmeler, empati.” 280 Yadsıma teması kullanılarak karşı olunan taraf ötekileştirilmekte, ötekine karşı olma gerekliliği ön plana çıkarılmaktadır. Ötekileştirmede en çok kullanılan temalardan biri de olumsuz ötekini sunma temasıdır. Ülkeler, gruplar veya kişiler ülke veya bizim için bir tehdit olarak tanımlandığı zaman, bunlar asıl öteki olarak tanımlanırlar. Olumsuz ötekini sunma ile bağlantılı olarak olumlu 278 Fang, Y., “Riots And Demonstrations n The Chinese Pres; A Case Study Of Language And Ideology” Discourse And Society. Akt: M. Ayşe nal, Haberi Okumak, Temuçin Yayınları, stanbul, 1996, s. 132. 279 Van Dijk, Söylem ve deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Söylem ve deoloji, Der: Barış Çoban, Zeynep Özarslan, Su Yayınları, Birinci Basım, stanbul, 2003, s. 102. 280 A.g.e. s. 84. 146 kendini sunma teması da ötekileştirme stratejisinde en sık başvurulan temalardan birini oluşturur. “Dış grupların aşağılanmasıyla bağlantısı olsun ya da olmasın grup- söylemi çoğunlukla başka bir genel strateji, yani iç grup kayırmacılığı ya da “olumsal kendini-sunma” tarafından tanımlanır. Bu, bildik yadsıma ifadelerinden (“ırkçı biri değilim ama...”) ya da konuşmacının kendi partisi veya kendi ülkesi gibi kendi grubunun olumlu özelliklerini vurguladığı daha kollektif bir biçimden tanıdığımız gibi, saygınlığını koruma ya da izlenim oluşturmanın daha bireysel ş ekline dönüşebilir. 281 Böylece olumlanan biz, olumsuzlanan ötekine karşı iyi, haklı konumunda yer alacaktır. Basının dilsel özelliklerinin ortaya konulması amacıyla oluşturulan beşinci kategori ise kurbanlaştırma kategorisi olmuştur. Bir olayda “zalim-mazlum”, “haklı-haksız” ayrımına gitmek klasik bir kurbanlaştırma yöntemidir. Böylelikle desteklenen sav haklılaştırılmaktadır. Kurbanlaştırma kategorisinde dramatikleştirme ve insancıllık teması kullanılarak öne sürülen sav desteklenmeye çalışılmaktadır. Van Dijk dramatikleştirmeyi “gerçekleri abartılarla birlikte bir kişinin yararına olarak abartmanın bilindik bir yöntemi” 282 olarak tanımlamakta, insancıllık temasını ise, “insan haklarını savunma, bu hakları ihlal veya göz ardı edenlerin eleştirisi” 283 ş eklinde ifade etmektedir. 281 A.g.e. s. 102. 282 A.g.e. s. 85. 283 A.g.e. s. 92. 147 Basının dilsel özelliklerinin ortaya konulması amacıyla oluşturulan son kategori ise dil oyunlarına başvurma kategorisidir. Basın; metafor, alegori, ironi ve örtmece gibi dil oyunlarına başvurarak ikna yeteneğini arttırmaya çalışmıştır. Dil oyunlarında kullanılan metafor; bilinmeyen bir şeyin bilinen bir şey açısından ifade edilmesi, bunu yaparken benzerlik ve farklılıktan eşanlı olarak yararlanılmasını sağlamak için ya da bildik terimler içinden bilinmeyeni açıklamaktır. 284 Pek az sayıda anlamsal- retorik değişmeceleri metaforlar kadar ikna edicidir. Soyut, karmaşık, bilinmedik, yeni ya da duygusal anlamlar böylelikle daha bilinen ve somut hale getirilebilir. 285 Anlamı yumuşatma girişimi olan örtmece ise olumsal kendini sunma stratejisinin ve özellikle de onunla bağlantılı olan olumsuz izlenim bırakmaktan kaçınmanın geniş çerçevesi içerisinde olumsuz düşüncelerin yumuşatılması ş eklinde değerlendirilebilir. Dil oyunlarına başvurmada kullanılan bir diğer teknik ise ironidir. Kendi görüşüne muhalif veya öteki olarak tanımlananlar konusunda konuşurken çok fazla eleştiri ve saldırı söz konusu olmakta ve burada çok fazla ironi de kullanılmaktadır. roni ötekini aşağılama görevini de yerine getirir. 286 ronide küçümseme, alay etme, alaylı bir anlatım söz konusudur. 284 Fiske, J., Introduction to Mass Communication Studies, Routledge Londra ve New York, 1990. Akt: Çiler Dursun, TV Haberlerinde deoloji, mge Kitabevi, Birinci Baskı, Ankara, 2001, s. 66. 285 Van Dijk, Söylem ve deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Söylem ve deoloji, Der: Barış Çoban, Zeynep Özarslan, Su Yayınları, Birinci Basım, stanbul, 2003, s. 97. 286 A.g.e. s. 96. Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|