73
-
elmi-tədqiqat işlərinə rəhbərlik;
-
istehsal və ixraca nəzarət;
-
fəaliyyət kursunun, proqram və üsulların hazırlanması (kompaniyanın
qlobal məsələlərinin həlli üçün);
-
kadr siyasətini həyata keçirmək;
-
firmanın maliyyə vəziyyətinə nəzarət;
-
idarəetmənin təşkilati formaları barəsində qərarın qəbul edilməsi;
-
gəlir əməliyyatlarına nəzarət;
-
illik və rüblük büdcənin təsdiqi;
-
fırmadaxili əlaqələri təmin etmək.
Heyətin idarə edilməsində iqtisadi siyasətin təkmilləşdirilməsi
hazırlanarkən bunları özündə qətiləşdirir:
-
strateji məqsəd və tapşırıqların formalaşdırılması;
-
idarəetmə fəaliyyətinin güclü və zəif tərəflərinin analizi;
-
təsərrüfatçılıq fəaliyyətinin hazırki və gələcək istiqamətlərinin
qiymətləndirilməsi;
-
kompaniyanın fəaliyyətinə təsir edən xarici amillər və onun təsirinin
analizi;
-
istehsal-təsərrüfatçılıq fəaliyyətin alternativ istiqamətlərini təmin
edilməsi;
-
strategiyanın seçilməsi;
-
firmanın illik büdcəsinin tam yaradılması.
Təşkilatda iqtisadi idarəetmə tam məlumat təminatı əsasında yaradılır.
Bura idarəetmə fəaliyyətinin indiki və gələcək perspektivlərinin analizi və
tədqiqatların nəticələri daxil olmalıdır. Təşkilatın strateji mövqeyinin
74
yaradılmasında adətən keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərindən istifadə olunur.
Təcrübədə keyfiyyət göstəriciləri orientr, kəmiyyət göstəriciləri isə
tapşırıq adlanır.
Məqsədələrin təyin edilməsi lazrnıi strateji tapşırıqların hazırlanmasını
tələb edən konkret məsələlərin həlli deməkdir. Bir məqsəd üçün nəzərdə tutulan
strategiya digər məqsəd üçün məqsədəuyğun ola bilməz. Orientrlər, məqsədlər
və strategiyalar həmişə bir-birilə qarşılıqlı əlaqədə olurlar.
Bununla əlaqədar olaraq təkmilləşdirmə məqsədlər iki yerə bölünür:
ümumi və ya qlobal və spesifik.
Ümumi təkmilləşdirmə məqsədlərinə təşkilatın inkişaf konsepsiyasını əks
etdirir və uzun müddətə nəzərdə tutulur. Bu məqsədlər təşkilatın inkişaf
proqramının əsas istiqamətlərini müəyyən edir. Məqsədlərin yaranması ilə
yanaşı onların icralanması prosesi də baş verir. Misal kimi ümumi təkmilləşmə
məqsədlərin sıralanmasına göstərmək olar.
- malik olunan fəaliyyət formaları vasitəsilə optimal rentabelliyin təmin
edilməsi, (satış həcmi, gəlirlərin səviyyəsi və norması; satış və gəlirlərin illik
həcminin artma tempi; bir səhmə düşən gəlir; bazardakı payı; kapitalın
strukturu; səlimlərin qiyməti, dividentlərin səviyyəsi, maaşların həcmi,
ə
mtəələrin keyfiyyəti.)
-
firmanın yeni inkişaf istiqamətlərinin və fəaliyyət formalarının
yaradılması, (struktur siyasətin hazırlanması; şaquli inteqrasiya; informasiya
sistemlərinin inkişaf: yeni məhsulların və ya təsərrüfatçılıq fəaliyyətinin
sektorların hazırlanması.)
Spesifik təkmilləşmə məqsədlər təşkilatın hər bir istehsal şöbəsinin əsas
fəaliyyət növü üzrə ümumi məqsədlər çərçivəsində hazırlanır və kəmiyyət və
keyfiyyət göstəricilərində özünü büruzə verə bilər. Spesifik məqsədlər arasında
ə
sas yeri bunlar tutur.
75
-
hər bir ayrı hissələr üzrə rentabelliyin müəyyən edilməsi, (rentabel
göstəricilərinə gəlirlərin səviyyəsi, illik gəlirlərin artma vəziyyəti, dividentlərin
artma vəziyyəti)
-
digər spesifik təkmilləşmə məqsədlər marketinq, elmi tədqiqatlar və
stənilən təşkilat stabilliyi təmin etmək üçün bazarın yeni tələbatını
öyrənməklə, istehsalı təkmilləşdirmək və öz fəaliyyəti sferasına yeni biznesi
daxil etməyə üstünlük verməlidir. Genişlənən təşkilat özünün təşkilatı
quruluşunu möhkəmlətməli və onun səmərəliliyini maksimum yüksəltməlidir.
Göstərilən mövcud situasiyada ilk növbədə hansı vəzifələr həll
edilməlidir:
-
stehsalın optimallaşdırılması üçün xərcin səviyyəsinin aşağı düşməsi
məqsədilə fəaliyyətinin təhlili həyata keçirilməlidir, itkilərin səbəbi aşkar
edilməlidir və işi maksimum səmərəli qurmaq lazımdır. Yeni variant üzrə
təşkilatın fəaliyyəti nor-mativ sənədləri ilə tənzimlənməli və adi işlərin yerinə
yeti-rilməsi norması olmalıdır. Tədricən çoxda geniş olmayan təkmilləşməni
həyata keçirmək, əməyin səmərələşdirilməsi, onun intensivliyinin artırılmasının
həyata keçirilməsi tələb olunur. Bu zaman əmək haqqı sistemindən və heyətin
motivləşdirilməsindən istifadə etmək zəruridir.
-
Hər bir işçinin fəaliyyətinin səmərəliliyini qiymətləndirmək üçün əmək
məhsuldarlığının artımı ehtiyatının aşkar etmək və təşkilatın keyfiyyətinin
müəyyənləşdirmək məqsədilə qiymət-ləndirmə mexanizmindən daimi istifadə
etmək - heyətin və iş yerinin attestasiyasını keçirmək lazımdır. Alınmış
məlumatlar əsasında işin paylanması sistemi, fəaliyyət texnologiyası, əmək
haqqı və stimullaşdırma məsələlərini yaxşılaşdırmaq olar. Heyətdən səmərəli
istifadə etmək üçün kadr menecmenti kadrların kariyeraları sistemi, kadr
ehtiyatının formalaşması, təhsilin təşkili və heyətin irəli çəkilməsi haqqında
düşünməlidir. Xüsusilə heyətin stabilləşməsi situasiyasında karyeranın
planlaşdırılmasına başlanır.