76
-
Sabitləşmə fazasında heyətin idarə edilməsinin üzləşdiyi əsas problem -
fəaliyyət göstərmə istiqaməti və inkişaf arasında seçimdən ibarətdir. odur ki,
təşkilatın idarəedilməsi və heyətin idarə edilməsi hazırda təşkilat üçün nəyin
məqsədəuyğunluğunu həll etməlidir: əldə olunmuş «istismarla» kifayət-lənmək
və ya dəyişikliklərə başlamaq, yeni məhsul hazırlamaq, yeni bazar tapmaq,
təşkilatı gələcəyə aparmaq və bunun əsasında yaxınlaşan böhranı aradan
qaldırmaq. Lakin heyət üzrə menecer əməkdaşların stabilləşmə, təbii proseslərə
yaxınlaşma xüsusiyyətlərini nəzərə almalıdır. Odur ki, strateci idarəetmə
qərarının qəbul edilməsindən sonra - yeni mərhələyə hazırlaşmaq, yeni məhsul
yaratmaq fəaliyyəti və təşkilatı quruluşu dəyişdirmək lazımdır - heyəti təşkilatın
yenidən qurulmasına və innovasiya fəaliyyətinə cəlb etmək tələb olunur.
Dəyişmə prosesinin başlanması üçün dəyişikliklərə müqavimət göstərən
problemləri aradan qaldırmaq lazımdır.
ş
çi yeni yüksək vəzifəyə keçməklə, idarəetmə heyətinin tərkib hissəsi
kimi müəssisəyə olan münasibəti daha çevik və faydalı olmalıdır. Çünki
idarəetmə heyətində çalışanların hər zaman müvəffəqiyyət qazanmaq bacarığı
heyət üzvünün əmək fəaliyyətində əsas keyfiyyət kimi müəyyən edilməsi,
təşkilatın inkişaf perspektivlərini düzgün qiymətləndirməklə idarəetmə işlərini
təkmilləşdirmək mümkün olacaqdır.
Heyətin idarə edilməsinə aid xarici iri şirkət timsalında nəzərdən keçirək.
Tədqiqat obyekti kimi Apple şirkətini seçilmişdir. Apple şirkətinin tarixi otuz il
ə
vvəl iki dost Stiv Cobs və Stiv Voznyakın kompyuter istehsal edən şəxsi
ş
irkətlərinin yaradılması qərarı ilə başlandı. Rəsmi olaraq Apple 1 aprel 1976-cı
ildə yaradıldı və məhz həmin o dövrdə bazarda yeni əl ilə yığılan Apple
Computer I kompyuteri görünməyə başladı.
Ş
irkətin mərkəzi ofisi ABŞ-ın Kaliforniya ştatının Kupertino şəhərində
yerləşir. 2005-ci ildən etibarən şirkətə Stiv Cobs rəhbərlik etmişdir. Apple
Macintosh, iPhone, Mac Book, iPod və iPad şirkətin ən tanınan məhsullarıdır.
77
Apple bir zamanlar fotokamera və printer kimi texniki qurğular da
istehsal etmişdir. Hazırda isə onun istehsal etdiyi məhsullar arasında
kompyuterlər, monitorlar, mp3 pleyerlər və proqram məhsulları üstünlük təşkil
edir. ABŞ-da 2004-cü ilə olan göstəricilərə görə 204.542.560 kompyuter
satılmış, onlardan 110.400.000 milyon ədədi Apple olmuşdur.
1996-cı ilin fevralında Apple şirkətində baş vermiş kadr dəyişikliyi
ümumi maliyyə vəziyyətinə təsir etmişdir. M. Spindler istefa etməsi, və icraçı
direktor vəzifəsi Qil Amelion gətirildi. Bu dəyişiklik onunla nəticələndi ki,
idarəetmədə əlaqələrinin koordinasiyasının yaxşılaşması məqsədi ilə şirkətin
yenidən strukturlaşdırması kifayət qədər uzunsürən vaxt aldı və bu yenidən
təşkil etmənin prosesində istehsalın əhəmiyyətli ixtisarı baş verdi. Əgər 1996-cı
ilin 4-cü rübündə Apple $25 milyonda gəliri elan etdisə, artıq onun itkisi 1997-
ci ildə 1-ci rübünün nəticəsinə görə $120 milyon təşkil etdi, itkilər 2-ci rübünün
nəticəsinə görə $708 milyon, 3-cü rübünün sonuna $56 milyona qədər azaltmağı
bacardı, ancaq bütovlükdə 1997-ci il $161 milyonda itkilərlə başa çatmışdır.
Qeyd etmək lazım idi ki, hər şeydən əvvəl, 1996-1997-ci illərdə Apple-da $2,3
milyard ilə satış həcmi $1.6 milyarda qədər kəskin azaldı
27
.
Apple dünyanın ən bahalı brend kimi tanınır. 2011-ci ilin oktyabrında
onun aksiyalarının dəyəri dünya üçün rekord qiymətə 422 milyard ABŞ
dollarına çatıb.
stehsal etdiyi məhsullar:
Kompüter təchizatları
Proqram təminatı (iOS, OS X, Safari, iLife, iWork, iMovie, iPhoto)
Elektronika (iPod, iPhone, iPad, Apple TV və Mac məhsulları)
Digital distribution (iTunes mağaza, iCloud, App StoreSM, Mac App Store)
2014 cü il firmanın gəlirləri-182.795 milyon dollar təşkil etmişdirki bu de
2013-cü ilə görə 6.95 % daha çox olmuşdur. Ümumu mənfəəti isə 2014 cü il
27
www.apple2.ru
78
üçün 39.510 milyol dollar təşkil etmişdirki buda ötən ilə nisbətən 6.67 %da çox
olmuşdur.
SWOT təhlil edərkən Güclü tərəflər.
1. Daimi sadiq müştərilər.
2.Mobil cihaz istehsalında innavatorluqda liderdir.
3.Güclü maliyyə təminatı.
4.Brend şöhrəti.
5.Güclü marketinq komandası
Zəif tərəfləri:
1.
Yüksək qiymət
2.
Digər cihazlarla əlaqə yarada bilməməsi
3.
Bazar payının azalması
4.
Patentlə bağlı pozuntular
5.
darəetmədə tez tez baş verən dəyişikliklər
6.
Yeni cihazlarda yaranan pozuntular.
mkanlar:
1.
Yeni cihazlara hər zaman yüksək tələb
2.
Smartphone və tablet istehsalında artım
3.
TV ni bazara çıxarmaq
4.
Yeni tədbiq provayderinin yaradılması
5.
Dəyərli şirkətləri özünə birləşdirmə
Tə hlükə lə r:
1.
Sürətlə dəyişən texnologiya
2.
Vergilərin artırılması
3.
P hüquqlarının pozulması
4.
Samsung tərəfindən qiymət təzyiqi
5.
Android OS un inkişafı.
Qeyd edilən göstəricilər şirkətin bazarda güclü nüfuza malik olmasından
xəbər verir. Şirkətin güclü idarəetmə strukturunun olması onun beynəlxalq
79
məkanda brend marka olması ilə seçilmişdir. Tələbatı ödəyən zamanın nəbzini
tutan şirkət rəhbərliyinin işçi kollektivində münasibətlərin innovativ istiqamətdə
qurması qarşılıqlı münasibətlərin tam razılığının göstəricisidir. Şirkət il ərzində
yeni kreativ təkmilləşdirmə layiihələrinə 200 millon dollardan artır vəsait
xərcləyir. şçilərinə göstərdiyi son dərəcədə həssas diqqət idarəetmədə apardığı
iqtisadi idarəetmə metodu şirkətin uzun illər rəqabətə davamlı iri təşkilat
olduğundan xəbər verir. qtisadi idarəetmə metodlarının artan istiqamətdə
irəliləməsi işçi qüvvəsinə ayrılan vəsaitlərin yüksələn xətlə getməsi şirkətə
böyük etibar yaradır.
Sonda qeyd etmək lazımdır ki, heyətin idarəedilməsi məsələləri kimi
müxtəlif müəssisə və təşkilatların malik olduğu ştat quruluşu onun təşkiledilmə
məqsəd və prinsiplərinə əsaslı surətdə uyğunlaşdırılmışdır. Məhz buna görə
idarəetmə heyətinə işçilərin seçilməsində o şəxslərə daha çox üstünlük verilmiş
ki, həmin namizədlər müəssisə-təşkilat fəaliyyətinə daha çox inteqrasiya etməyə
hazırdırlar və öz fəaliyyətlərində yenilik əhval-ruhiyyəsini daha çevik və
qabarıq əks etdirə bilirlər. Bunun üçün idarəetmə heyətindən təşkilatdaxili əmək
ehtiyatlarından səmərəli istifadə olunmasını, hər bir amildən bacarıqla və
maksimum səviyyədə iqtisadi səmərə alınması müşahidə edilir. Göstərilən
proseslərin müvəffəqiyyətli olması, idarəetmə heyətinə daxil olan işçilərdən,
bütün sahələrdə əmək üzrə motivləşməni, idarəetmə fəaliyyətində mütərəqqi
konsepsiyanın tətbiqi və təkmilləşdirilməsi, fasiləsiz surətdə heyət üzvlərinin
bilik dairəsinin genişləndirilməsi və idarəetmə fəaliyyətinin keyfiyyətinin
yüksəldilməsi davamlı xarakter daşıyır.
80
Nəticə
Müasir bazar iqtisadiyyatı şəraitində iqtisadiyyatın stabil, dinamik
inkişafı üçün təsərrüfatçılıq proseslərinin yüksək sürətlə inkişafı və onun yüksək
peşəkarlıqla tənzimlənməsi zəruridir. Bu isə, ilk növbədə, rəhbərlərdən yüksək
səriştə, bacarıq və bilik tələb edir. Bildiyimiz kimi, iqtisadiyyatın normal
inkişafı kadr ehtiyyatlarından optimal şəkildə istifadəsi ilə əlaqədardır.
Təşkilatda idarəetmə heyətinin hər bir üzvü tərəfindən xidməti vəzifələrinə
yaradıcı-təfəkkürlü münasibət olmalıdır. Eyni zamanda idarəetmədə iqtisadi
motivləşməyə ənənəvi yanaşmaqla ilk növbədə işçilər arasında qarşılıqlı inama
ə
saslanıb idarəetmə sahəsində onları səmərəli işləməyə, inkişafa şərait
yaradacaqdır.
Göstərmək olar ki, heyətin idarə edilməsi perspektivləri aşağıdakı halları
təqib edir:
1) ümumi məqsədlərin həyata keçirilməsində firmaya kömək;
2) bacarığın və işçilərin imkanlarının effektiv istifadəsi;
3) firmanın təminatı - yüksək ixtisaslı və əlaqədar xidmət;
4) öz işi kimi xidmət edənlərin məmnunluğuna cəhd, onlara tam özünüifadə
etməyə imkan yaratmaq;
5) yaşayış keyfiyyətinin yüksək səviyyəsində inkişafı və saxlanma;
6) bütün növ xidmət göstərən firma (və ya şəxslər) ilə əlaqə;
7) yaxşı mənəvi mühitin saxlanılmasını dəstəkləmək;
8) fərdlərin, qrupların, cəmiyyətin xeyrinə doğru hərəkət.
Ümumilikdə bütün qeyd edilənləri nəzərə alaraq aşağıdakı yenilikləri
sıralıya bilərik:
1.
Təşkilatda iqtisadi idarəetmə prosesinin fəaliyyət prinsipinə aşağıdakılar
daxildir: darəetmənin əsas məqsədlərinin işlənib hazırlanması; darəetmə
qərarlarının hazırlanması və həyata keçirilməsi; Heyətin idarə olunması
prinsiplərinin müəyyən edilməsi; Heyət üzvlərinin vəzifəyə yararlığının
81
yoxlanılması; darəetmə ilə bağlı məlumat bankının yaradılması; Heyətin
dinamikası və fəaliyyəti ilə bağlı qərarların işlənib hazırlanması;
darəetmə qərarlarının icraçılara çatdırılması mexanizminin dəqiqliyinin
təmin edilməsi; darəetmə qərarlarının qəbulu ilə bağlı dinamik fəaliyyətə
bütün idarəetmə heyətinin cəlb edilməsi; darəetmə heyəti tərəfindən
işçilər arasında münasibətlər, istehsal şəraiti və vəziyyəti haqqında çevik
məlumatların hazırlanması; darəetmə üzrə qərarların ötürülməsi və
onların yerinə yetirilməsi üzərində daimi nəzarətin təmin edilməsi; Heyət
üzvləri ilə bağlı idarəetmə sahəsində qazanılmış təcrübənin tətbiqi
sahələrinin genişləndirilməsi və s.
2.
Müəssisənin işçi heyətinin idarə olunmasının xüsusiyyətlərinə bir sıra
xarakteristikalar göstərmək olar: Əməyin təşkilinin çevikliyi;
Çoxsəviyyəli təşkilat strukturunun olmaması; şçilərin daha yiiksək
informasiyaya (məlumatlılığa) malik olması; şdə burokratçdığın ən aşağı
səviyyəsi; Mütəşəkkil təhsilin (təlimin) olmaması; şçilərin şəxsi
keyfiyyətlərinə qarşı tələblərin yüksəkliyi; şçilərin geniş seçimi; şçinin
peşəkar yararlığının birbaşa deyil, dolayısı sübutlarına istiqamətlənmə;
Sosial zəiflik.
3.
şgüzar fəallığ göstəricilərinin yaxşılaşdırılması məqsədilə aşağıdakı
yollar seçilə bilər: müəyyən dövr ərzində təşkilatın fəaliyyətinin faydalı
nəticəsinin
yüksəldilməsi,
məsələn,
satışın
strukturunun
ortimallaşdırılması, realizasiya qiymətlərinin artırılması və s. hesabına
satışın həcminin artım imkanlarının araşdırılması; istifadə edilən
ehtiyatların miqdarının və strukturunun optimallaşdırılması.
4.
darəetmə heyətinin tərkibindəki vəzifəni tutmaq üçün iddiaçının şəxsi
keyfiyyətlərin
qiymətləndirilməsi
meyarları:
Ə
məyin
qiymətləndirilməsinin nəticələri;
ş
güzar və şəxsi keyfiyyətin
qiymətləndirilməsi; darəetmə heyətinin üzvünün işçiyə direktiv təsir
etməsinin qiymətləndirilməsi; Əməyin mürəkkəbliyinin nəzərə alınması
82
şə
rti; Əməyin qənaətliyinə nail olmaq xüsusiyyətləri; Xüsusi biliklərin
səviyyəsinə malik olmaq; Şəxsi təcrübədən, nəzəri biliklərdən və
keyfiyyətlərdən istifadə etməklə heyəti idarə etmək; Müəssisənin
təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələrinin hesablanması və idarəetmə işinin
qiymətləndirilməsi; darəetmə əməyin yekunlaşdırıcı nəticələrinin əsas
götürülməsi və heyətin rolunun dəyərləndirilməsi; Heyətin ümumi
qabiliyyət və hazırlığı səviyyəsindən, qazanılmış müvəffəqiyyətlərin
miqyasmı genişləndirmək və s. göstəricilərdən geniş istifadə olunmalıdır.
5.
darə heyətinin əsas funksiyaları təsnifatı: cari planlaşdırma; elmi-
tədqiqat işlərinə rəhbərlik; istehsal və ixraca nəzarət; fəaliyyət kursunun,
proqram və üsulların hazırlanması (kompaniyanın qlobal məsələlərinin
həlli üçün); kadr siyasətini həyata keçirmək; firmanın maliyyə
vəziyyətinə nəzarət; idarəetmənin təşkilati formaları barəsində qərarın
qəbul edilməsi; gəlir əməliyyatlarına nəzarət; illik və rüblük büdcənin
təsdiqi; fırmadaxili əlaqələri təmin etmək.
6.
şçi heyətində idarəetmənin keyfiyyətinin effektivli artması baxımından
maddi maraqların sıralanması: Əmək haqqı; Bonuslar; Mənfəətdə iştirak;
Ə
lavə ödəmələr planı; Möhlətli ödəmələr; Səhmdar kapitalda iştirak.
7.
qtisadi metodlar aşağıdakı sosial əlaqələrin təsiri ilə formalaşır: fərdlər
arası və qrup münasibətləri; idarəetmə səviyyələri arasında münasibətlər;
qeyri-formal qrupların və ictimai təşkilatların fərdə (individə) münasibəti.
8.
qtisadi əlaqələrə aiddir: maddi həvəsləndirmə sistemi; qəbul edilən
qərarlara görə məsuliyyət; imtiyazlar, üstünlüklər, mükafatlandırma
sistemi.
83
Ə
DƏ B YYAT
1.
“Menecment” dərslik, K.A.Şahbazov, M.H.Məmmədov, H.S.Həsənov,
Bakı 2007
2.
Heyətin idarə edilməsi, T. Y.Bazarov, B.L. Yereminin redaktorluğu ilə,
(tərcümə) Bakı 2012
3.
Menecmentin(idarəetmənin)əsasları,T. Ə. Quliyev, Bakı 2006
4.
Azərbaycan Respublikasının konstitutsiyası. Бakı, Ганун 2010
5.
darəetmə mədəniyyəti, (dərs vəsaiti) Fuad Məmmədov, Bakı 2013
6.
Müəssisənin iqtisadiyyati (Dərs vəsaiti) .M.Hüseynova Bakı – 2013
7.
nsan resurslarının idarə edilməsi, Tofiq Quliyev, Bakı 2013
8.
Firma iqtisadiyyatı, T. smayılov, Bakı 2009
9.
Biznesin təşkili və idarə edilməsi, dərslik, Bakı 2011
10.
Ticarətin idarə edilməsi (menecmenti), Bakı 2009
11.
Antiböhranlı idarəetmə: müflisləşmə, iflas və sanasiya. K.A.Şahbazov,
M.H.Həsənov, H.S.Həsənov. Bakı 1997
12.
Əmək və sosial təminat sahəsində vətəndaşlarin hüquqlarinin həyata
keçirilməsi təminatlari, Bakı 2012
13.
Əməyin qtisadiyyatı,
dərs vəsaiti (proqram təminatlı birinci buraxlış),
Bakı 2007
14.
Maliyyə (dərs vəsaiti) D.Bağırov, M.Həsənli, Bakı 2011
15.
qtisadi təhlilin nəzəriyyəsi (dərslik) Bakı 2002
16.
şgüzar etika, Azərbaycan biznesləri üçün vəsait, Bakı 2004
17.
Təşkilati davranış, Axundova N.F. Bakı 2014
18.
Müəssisələrin maliyyəsi, Bakı 2009
19.
qtisadi təhlil (dərslik) H. A. Cəfərli Bakı 2009
20.
Maliyyə menecmenti, Bakı 2010
84
21.
qtisadi risklərin qiymətləndirilməsi və idarə edilməsi, 2011
22.
“Antiböhranlı idarəetmə” (dərs vəsaiti) – Bakı Biznes Universitetinin
nəşri, Bakı 2010
23.
Kiçik sahibkarlıq, Əzizağa manov, Bakı 2009
24.
Marketinqin əsasları, A.T.Məmmədov, Bakı 2007
25.
Организационная Культура (Учебное пособие) Ульяновск 2007
26.
Зайцев Л.Г., Соколова М.И. «Стратегический менеджмент».
Учебник
, М.: Экономистъ, 2004
27.
Веснин В.Р. Менеджмент для всех. - Moskva 2006
28.
T.S.Vəliyev, Ə.P.Babayev, M.X.Meybullayev “ qtisadi nəzəriyyə”
Bakı - 2001
29.
qtisadi riskologiya, Ş.T. Quliyeva, Bakı 2009
30.
Fəlsəfə terminlərinin izahlı lügəti, Adilə Nəzərova, Bakı 2014
31.
Biznesdə koltrollinq (tərcümə) Bakı 2008
32.
Əliyev T.N. “Menecmentin iqtisadi və təşkilati mexanizmi.”
Bakı-1995.
33.
T.S.Vəliyeva. qtisad elmləri: nəzəriyyə və praktika, 1994
nternet resursları
1.
wikipedia.org
2.
uchebnikionline.com
3.
banker.az
4.
http://bukvi.ru
5.
http://www.gm.com
6.
www.apple2.ru
7.
coollib.com/b/259345/read
85
Summary
Growing demand in terms of implementation methods of economic
management in organizations is one of the issues that are very important in the
modern era. Economic methods for creating mechanisms and its levers of
economic relations with the composition: Finance, cost, profit, bonus, salaries
of giving, promotion, a number of social and material assistance in providing
academic papers profitability in the organization.
Аннотация
В наше время, с точки зрения реализации растущих организаций по
управлению
спросом в качестве одного из вопросов, которые имеют
большое
значение
для
формирования
экономических
методов
.
Экономический
механизм установления отношений с сотрудниками и
свои
рычаги экономических методов: финансового, цена, премии, прибыль
организации
, рентабельности, заработной платы, давая стимулы,
оказывающих
финансовую помощь ряду социально-диссертационной
работы
состоялась.
Dostları ilə paylaş: |