Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?

 
111
yaratmaq üçün öz  ll rind  eyitim görmu  yön timl ri mill timiz  hakim 
k smi , aydınları, siyas tçil ri, i  adamlarını v  bütün r hb rlik alanlarını 
öz güc m rk zind  saxlatmı , dir ni çil ri is  ya amdan uzaqla dırmı dır. 
Bu üzd n mill t v  toplum içind  yaranmı  dur unluqdan dolayı, h r hansı 
rd mli,  d y rli  lider  yaradacaq  ölçü,  olumsuz  v ya  n  azından  ç tin 
duruma  dü mü dür.  20-ci  yüzilligin  tanınmı   dü ünürü  hm d  A ao lu 
demi k n: “Milli  xsiyy ti yalnız h r k tsizlik öldürür.  st r f rdl rd  v  
ist r  mill tl rd   h yat  n   q d r  qatı  v   qüvv tlidirs , 
xsiyy t  d   o 
nisb td   ziyad dir.  Q lbinin  h y canlarını  yeni  ah ngl rl   söyl m y n 
z ka  v   a lının  m hsullarıyla  insanlı ı  verimli,  qüdr tli  olmayan, 
f aliyy tinin meyv l rini ümumi bazara çıxara bilm y n c miyy tl r hansı 
xsiyy td n, hansı özlükd n söz ed  bilirl r”.
169
  
 
 
 Liderlik Çe idl ri: 
 
B lli olan, dünyada üç g n l liderlik çe idi tanınmaqdadır: 
 
1) Avtokratik
170
 liderlik.  
2) Yarım avtokratik liderlik. 
3) Demokratik liderlik.  
 
 
1.
 
Avtokratik liderlik. 
 
Hakim oldu u topluma seçm  haqqı tanımaz. 
 
Hakim oldu u toplumda ki is l çıxarlara qar ı g l r. 
 
H r hansı toplum ir lil yi ind n qorxuya dü r. 
 
n ufaq azadlıqlara qar ı g l r. 
 
                                                 
169
  hm d A ao lu, Üç m d niyy t.Bakı: Müt rcim, 2006, s 35 
*( . A ao lu: Do um ili 1869  u a. Ölüm ili 1939  stanbul.)
 
170
 otokratik,autokratik, diktator, dispot 

---

Sür kli olaraq toplum qorxusu ya ar. 
 
Toplumun bütün davranı larını kontroluna alar. 
 
Toplumu  susdurmaq  üçün  sür kli  qondarma  t hlük   siqnalı 
yaradar. 
 
Toplumun kütl  h d fini, öz h d fi yönün  ç k r. 
 
Öz amacını v  h d fl rini  ld  etdiyi güç kanallar vasit sil  kütl  
içind  q bul etdirm y  çalı ar.  
 
Toplumda ulusal h d f deyil, lider h d fi hakim olar. 
 
Topluma  inanmamadı ı  üçün,  arxayınlıq  v   t hlük sizlik 
m rk zl rini yalnız öz  lind  tutar. 
 
Toplumu  sür kli  sarsıntıya  v   pasivliy   ç km kl   toplum  içind  
altirnativçilik ruhunu aradan qaldırar. 
 
Toplum içind  böyük tab`eçi k simin yaranmasına  rayit yaradar. 
 
Toplumu  xlaqs llikd n uzaqla dırar, siyasal v  sosial rü v tçiliyi 
yay ınla dırar. 
 
Toplumun  ya am  t rzi  v   geçini   ölçüsü  liderin  güclü  v   ya 
gücsüzlük durumuna ba lanar. 
 
Toplum içind  a ırı elitçi qat yaradar v  özün  ba lı elit t b q ni 
mill t  hakim ed r. 
 
Etnik qurupla malara çox böyük alan yaradar. Etniks l probleml r 
il  mill tin birliyi v  gücünü aradan qaldırar. 
 

---

 
113
deolojik  t xribatla  mill tin  dispotizm   qar ı  yön lik  gücünü 
parçalar v  g r k n zamanlarda dins l v  t riq t sava ı yola salar. 
 
V.b.. 
 
 
2.
 
Yarım Avtokratik liderlik  
 
Toplumda ölçülü azadlıqlara yol ver r. 
 
Toplumu yaratdı ı dinamik qruplar  lil  kontrolda saxlar. 
 
Toplumun  gördüyü  i l r   deyil,  i l rd n  alınacaq  sonuclara  l 
qoyar. 
 
Kontrolunda olan  ks güc m rk zl ri yaradar. 
 
Ekonomi  kontrolu  ld   saxlamaqla,  toplumun  siyasi  irad sini  öz 
xeyrin  çevirm y  çalı ar. 
 
Üzd   özgür  olan  ordunu,  qanun  verici  m rk zl ri,  m hk m  
orqanlarını  gizli  kontrolda  saxlamaqla,  g r k n  zaman  öz  xeyrin  
yararlanar. 
 
Toplumda  kontrollu  dinamiklik  yaradar.  Öz  hakimliyin   z r rsiz 
olan yerl rd  insanlara f allıq imkanları ver r. 
 
Mediya v  K V-i
171
 kontrollu f allı a ç kir, onlarda sınırlı c sar t 
yaradar. 
 
Toplum  h d fl rini  kiçitm kl ,  orta  v   qıssa  h d fl r   meydan 
açar. 
  
                                                 
171
 (Kütl vi  nformasiya Vasit l ri) 

---

Toplumun  d rin   getm sinin  qar ısını  yarım  demokratik  üsullarla 
önl m y  üstünlük ver r. 
 
Ki is l
172
 v   f rdi  dispotizm   sosiyal  dirç li d n  daha  çox  könül 
ver r. 
 
nsanların yerli v  kiçik alanlıarda f al olmalarına imkan ver r. 
 
Toplumun  f allı ına  ehtiyacı  olan  zaman,  azadlıqları  daha 
geni l ndir r. 
 
G r ki olmayan zaman toplum azadlıqları da daralar. 
 
Bu çe id liderlik mühafiz çi siyas tl ril  tab`el rini d  öz siyas ti 
arxasına ç km y  çalı ar. 
 
V.b. 
 
 
3.
 
Demokratik Liderlik.     
 
Toplumun sonuca varacaq i l rin  t r fsiz n zar t ed r. 
 
Toplumda  qanunvericilik  ruhunu  yüks ld r k  hüquq  quralları 
qurar. 
 
Qanunda  tanınan  f rdi  haqlara  yayqınlıq  verm kl ,  toplumda 
demokratik kalektivlik ruhu yaradar. 
 
Yerli  orqanlardan  tutmu ,  hakimiyy t  dayr l rin d k  seçm   v  
seçilm  g l n yi olu durar. 
 
Toplumun  irad sini  öz  irad si yönünd   deyil,  qanun  sınırlı yönd  
yürüd r. 
                                                 
172
  xsi 

---

 
115
Toplumda gizli g li m  deyil, aydın v  açıq g li m  alanı sa lar. 
 
G n l  ya am  qurallarını  f rdl rin  irad sinin  ortaq  çıxı ına  gör  
düz nl y r. 
 
Toplumda  ulusal  irad y   çevril n  yüks k  ideya  liderin  deyil, 
toplumun sayılar. 
 
Lider  toplum  irad sini  h d f   da ımaq  üçün  geçici  arac
173
 
durumunda olar. 
 
Liderl , toplum arasında geni  ara olmaz. 
 
Yüks k m qs d  varmaq yolunda bütün toplum dinamik olar. 
 
Toplum idar çiliyind  g ncliyin böyük rolu olar. 
 
nsanların vicdan v  dü ünc  özgürlükl ri toxunulmaz sayılır. 
 
Mediya  v   K V  f rdd n  deyil,  qanundan  asılı  olaraq  özgürlük 
sınırına ba lanar. 
 
Toplum, kütl nin yüks li il  g l n ks l demokrasiy   l tapar. 
 
Ölk ,  f al  kütl   hesabına  yüks l r.  Bütün  sosial  v   siyasal 
alanlarda örn k halına g l r. 
 
Liderlik,  çe idli  dü ünc l ri  anayasa  ç rçiv sin   yerl dir r  v  
onların özgür ya aması üçün diskosiyalara, göst ril r  v  geni l nm sin  
meydan  açar.  Ulusal  qazanc  üçün  ortaq  m kda lıq  ortamına  üstünlük 
ver r. 
 
Dövl tin  sekolar  v   laik  yapısını  bütün  sosial-siyasal 
propakandalardan
174
 uzaqda tutma a çalı ar. 
                                                 
173
 v sil  

---