383
metodlarla h mi yenilgi içind inl mi olan bir ulusun son dirç li
ansını lind n almaq v ya onu ölü metodlara qurban verm çabası
cinay tdir. Heç dü ündükmi n d n Az rbaycan Milli H r katı 8-ci
yüzilliyin Baybak-nı simvolik lider kimi q bul etmi , amma yaxın 50-ilin
Pi v risini bütün sevimli simasil q bul etm kd zorluq ç kir? V ya,
xiyabanını v S ttarxanı? Çünkü, bu sevimli atalarımızın heç biri
d rinl rd h r k t ed n ulusçu-qurtulu çu ça da Az rbaycan Türkçü
qalxı ına aydın mesajlar buraxa bilm mi l r! Fanatik solçu 21- az rçil rin
bu haqda da yana maları yalnı dır. Onlara gör , dü m n h r katımızı
baykot etmi dir. Ona bütün alanlarına ambarqu
421
qoymu dur! Bir
t r fd n dü m n deyilir, ba qa yandan is , dü m nd n imdad ist nilir!
Y` ni, dü m nin t yinlik d r c si biziml deyil, dü m n insiativin
ba lıdır! M s l n g r ah dövl ti ana dilimizin azadlı ını t sdiq etseydi,
artıq biziml dost olacaq idi!!! Sözsüz ki, bel m ntiql yola çıxmaq da
olar. Ancaq bu ulusal yönt m deyildir. Ulusal yönt min amacında
bir yd n tutmu bütün haqların e idliyi dayanır. Bunun is adı
ÖZGÜRLÜKDÜR, BA IMSIZLIQDIR. Yalnız bu iki t m l ilk nin
altında BARI ya anar! N yazıq ki, kosmopolçuluq baxı ıyla ulusallı a
baxan zaman bu üfüqü görm k mümkün deyildir. Firq nin milli soruna
solçu dü ünc açısından yana manın da özn lind bel bir x ta yatmaqda
idi. V bu q d r böyük d yi iklikl r baxmayaraq bugün d Firq nin bu
baxı açısı öz yolunu sürm kd dir. Az rbaycan q zet sinin yaxın ill rd ki
tarix baxı ına göz atalım. Q zet d ki “Az rbaycan Demokrat Firq sinin
Hezbe Tudeye ranla birl m si v faaliyy ti” adlı yazıda bel g lir: “
ranın ahlıq rejimi bütün ölk nin istiqlalı, orada ya ayan xalqların
m nafeini v inqilabi mübariz nin gücl nm si leyhin daxild irticaçı
qüvv l ri birl dirmkl xariçi imperialistl rl sazi girirdi. Dünyanın
inqilabi t crüb si göst rmi dir ki, h r bir ölk nin inqilabi qüvv l ri irtica
birliyin qar ı birl m lidir...” “Buna gör d irticanın z hm tke l r qar ı
h yata keçirdiyi istismarı, zülm v qar tl ri aradan qaldırmaq m qs dil
ölk nin inqilabi qüvv l rinin birliyi z rür ti meydana g lmi dir. H min
z rür t n tic sind Az rbaycan Demokrat Firq sil Hezb Tüde ranın
421
önk sm , t hrim
birl m si v vahid c bh d n ahlıq rejimin qar ı mübariz aparılması
qar ıya qoyuldu.
422
Fiq nin Pi v ri had tind n sonraki iç sava larının sas ba lı ı
Marksist v ya Ulusall olması idi. Pi v rinin n böyük dil yi bir daha
T briz dönüb ld etdiyi mill t t crüb l rin dayanaraq istiqlal sava ı
yola salması idi. lb td ki, bu yolda Bakıda olan fikirda ları da var idi.
Mir Qasım Çe maz r onlardan birisiydi. Pi v rid n sonra Firq nin
ba çısı seçil n Mir Qasım r hm tlik Pi v rinin yolunu d vam verm k
ist yirdi. Ancaq Sovet- ran dostlu u buna izin verm yirdi. Sovet gör ,
Az rbaycan dosiyası artıq qapanmı dır v Firq nin d keçmi tezistl r
üz rind çalı ma meydanına ehtiyac qalmamı dır. Bu üzd n bu firq nin
ran Tud Partiyası içind sürtülüb rim si g r kirdi. Çe maz r KQB v
ilgili orqanların bu ist kl rin qar ı idi. 1954-cü ild KQB-nin ist yi
üz rind Tud partısı t r find n Firq y birl m k ön risi g ldi. slind
bu birl m metodu deyildi, birl dirm mri idi. Bu haqda müzakir l rin
gedi i haqda Çe maz r imza atma basqısı yapıldı. O, bu imzanı atark n
basqıya u radı ına qar ı çıxdı. Tud v KQB t r find n daha bir uy un
ki inin bu i i davam ed c yi ön çıxınca Çe maz rin yerin Qulam Y hya
Dane iyan atıldı. 1960-ci ild Moskvada toplanan V hd t Konfransında
Az rbaycan Demokrat Firq si Marksist-Leninist dünya görü ünü q bul
ed r k r smi “Hizbe Tudeye ranın Az rbaycan
yal t
öb si-
Az rbaycan Demokrat Firq si” adı altında faaliyy t göst rdi. Yalnız
Sovetin da ılmasıyla v Hizbin Sovetin mara ı dayr sind n azad
olmasıyla Firq yeni platform q bul etm y c sar tl ndi. Bu b lli bir tarix
b lg sidir. Bunu l dirm k niyy tind d deyil m. Yalnız maraqlı olan
budur ki, Firq ni ömürlük öz adına ba layan c nab Lahruti timi, bu
xlaqsal çökü ü, 45-ild n sonra Güney Az rbaycan adına böyük bir q l b
kimi d y rl ndirir. g r Tud Partısına üy olmaq böyük f xr v qivanc
sayılırdı n d n Pi v ri çox böyük qururla bu partiyaya üy olmadı ını v
Firq nind bu partil ili gisi olmadı ını uca s sl deyirdi. Dem k, bu
t crüb nid heç zaman f`el g lm y n t crüb l rimiz artırmalıyıq.
Sözsüz ki, ikinci dünya sava ı ça ında ADF-nin liderliyi il yaranmı milli
422
(“Az rbaycan”, Az rbaycan Demokrat Firq sinin r smi orqanı,be inci dövr, N.22,
1385-12-01(2006). Bakı.)
385
höküm timizin ideolojik daya ı yalnız Az rbaycançılıq t m lind idi.
1940-ci ild n daha da aydıncasına ortada görun n Milli-azadlıq h r katı,
ist r Az rbaycan C miyy ti adı altında, ist r Müst qil Az rbaycan f hl
h r katı il , ist rs d ADF simasında, özund n önc ki h r katlardan
f rqli olaraq daha aydın v daha milli mahiyy ti olan h d f güdümlü
sosial-siyasal sür c idi. Bir illik Az rbaycan milli h r katı – altı aylıq
irad li v ir lil yici, altı aylıq irad siz v geril yici – Güney Az rbaycan
dövl tçiliyi yolunda atılan n ciddi v danılmaz addim idi. Öz llikl 1-ci
altı ayı, mill timiz üçün ça da lıq v öncüllük g tir n aylar sayıla bil r.
N yazıq ki, bu h r katın ortaya qoydu u Az rbaycançılıq ideolojisi
yet rsiz yönt mil n yinki kütl nin özn l ulusal kimlik biçimini ks
etdirm kd ba arısız oldu, h m d mill timizin var olu unda böyük ça -
ba lıq v inanılmaz anla ılmazlıqlara yol açdı. Bel ki, mill t özünü Türk
bildiyi halda Firq nin t liml rind bir k l m bel Türk sözün rast g l
bilm yirdi. Liderlik, onun kimliyini Az rbaycanlı, toplumu is ,
Az rbaycan Xalqı adlandırırdı. M.C. Pi v rinin anti Müsavatçı v
antiTürkçülük zehniyy til yana ı Stalinizmin d idd tli antiTürk
ideolojik tutumu l- l ver r k firq nin dünya görü ünd d rin milli ideya
bo lu u yaratmı dır. Bu üzd n ADF öz Az rbaycançılıq davasında
Az rbaycan kimliyini t sdiql ndir n Türklük sal tind n uzaq qalaraq öz
xlaqsal daya ını itirmi idi. Sözsüz ki, Az rbaycan davası mahiyy tc
Türklük davasıdır. V Az rbaycançılıq davranı ı da bir Türk davranı ı
olaraq özünü göst rm lidir. Bu v bu kimi n d nl r gör , h rgah
Az rbaycan davası öz kökün - Türklüyün - ba lanmasa milli uurdan
silk nib, yalnız bir siyasal dava olaraq netl
c kdir. El buna gör d ,
xlaqsal f ls f sini itirmi olacaqdır. Bel olan durumda Az rbaycan
davası ilk ba dan milli mahiyy tc yet rsiz, k s rsiz v “eyvay neyl yim”
ba arısızlı ı il qar ı-qar ıya qalacaqdır. ADF bir illik hakimiyy tind bu
ssenariyonu an-ba-an ya adı v Az rbaycan Türk mill tin ya atdı.
Mill ti, yalnız Az rbaycanlı v Az rbaycanı ranın bir parçası kimi
tanımlamaq son 100-ild ki Güney h r k tl rinin ortaq nöqt si olmu dur.
Bu, ayaqlanmalar, bil r-bilm z Az rbaycan davasını özümlülükd n
salmı , dü ünc yönt mini özlüyünd n uzaqla dırmı dır. n kötüsü is ,
dü m nin Farsçı ulusal kimliyi qar ısında Türk mill tinin etnik silahını
lid n almı dır.
Artıq, AtaTürkün “Mill t dil, kültür v ideal birligi il bir-birin
ba lı v t nda ların olu turdu u siyasi v ictimai hey` tdir” anlamıyla “N
MUTLU TÜRK M D Y N ” ideyası Güneyın milli qurtulu ruhuna
ölümsüzlük
423
güçü verm kd dir. Dem k, ça da Az rbaycan davasında
öz keçmi ind n alacaq d rsini almı dır. ndi, Az rbaycan milli qurtulu
h r katı n obyektiv v n subyektiv baxımdan kims l r ba lı deyildir.
Bu üzd n ça da Az rbaycan h r katının ran yönlü v li nem tl rd n
g l n m ktublardan qorxusu yoxdur. Çünkü, yalnız öz ruhuna, g l c yini
quracaq gücün Türk kimliyin , özgür ideyalına –Türk ülkül rin –
ba lıdır.
Sayca 50- milyon üz rind olan Az rbaycan Türklüyünün g nc
önd rliyi ill r önc AtaTürkün “N mutlu Türküm diyene” ı ı ını “Haray
haray, m n Türk m” ba ırtısıyla yanıtlayır. T brizin, Urmunun, rd bilin,
Qo açayın, Sulduzun v milyonlarca Güneyli Türkün ba rından qopan bu
qurtulu harayının ks-s dası Bakıda, Stanbulda, Ankarada, zmird ,
Otavada, Vanqoverd , Berlind , Kölnd , uzaq Avustrilyada, Va ingtonda,
Stokholmda v 100-l rc yerl d n g lir. Boyl s , bu mill t öz yolunu
bulmu dur. Ortaya bir ulus xla ı çıxmı dır. Ç nt sind minc ill r
uy arlı ı b sl y n, b
riyy tin n ilkin be iyi olan, dünyanın ilk
sivilizatoru bir ulus ortaya çıxmı dır. Bundan göz l n ola bil r ki!? N d n
b zi soyda larımız keçmi in qulçulu undan
l üzm yi, “ulusum
özüml dı, m n d ba ımsızla ım, ideolojik qulluqdan s rb st olum,
d yi im!” xla ına yiy l nm yi dü ün bilmirl r. Olmaya h l d , “cahil
i çi, i çi qatına
424
ba lı deyil!” dü ünc bulanı ından qurtula bilm yirl r.
Bel olarsa, yuxarıdaki, baxı açısıyla Türk g ncliyinin Güney
ayaqlanması da bel t rif olunmalıdır: “Türk m diy n mill t, aydın xalq
deyildir. Çünkü, n Marks, n Lenin, n Mao bunu söyl m mi l r”!!!
Güneyin Türkçülük H r katının d yi m z bir
xlaq f ls f si d
Bütövçülükdür. Az rbaycanın yenid n bir bütöv olması dartı ılmaz
g rç kdir. Bugün ideyadırsa, yarın bir dövl t varlı ıdır. Bütövlüksüz
423
b di, cavidan, sarsılmaz
424
t b q
387
Türkçülük, Türkçülüksüz d Bütövlük olmaz. Önc Az rbaycan
Bütövlüyü, sonra Türk Bütövlüyü! Bugün buna a ız y nl r olacaqdır.
Otopia
425
sayanlar olacaqdır. Sa zehniyy tidir diy nl r olacaqdır.
PanTürkizm v bozqurdlardılar diy nl r olacaqdır. Yabancılara ba lı
casuslar makası vuranlar olacaqdır. Ancaq bir Türkçü bunlara d y r
verm d n qutsal yolunu sürdürm li, amacına do ru ir lil m lidir. Amac
Güney Dövl tçiliyidir. N az, n çox!
Son
425
x yal, xulya
YAZIN V LG L QAYNAQLAR
1.
12-
sr sükut, N.Purpirar. Türkç y t rcüm Güntay
Cavan ir
2.
12-
hriv r Kitabı (ADF-sinin Güney Az rbaycan
otonomisil ba lı 12 madd lik b yaniyy si/
3.
12
yüzil
s ssizlik,1-ci
kitab,Farsca
/12
qarn
sukut/,N.Purpirar/Naser Pourpirar.
4.
21-az r” Nitql r v M qal l r. ADF. N riyyatı.
5.
500-illik Sumer-Türkm n ba ları, Türkce, B ymurad
Gerev/Begmırat Gerey/.
6.
ADF-nin qalxı v çökü ün baxı /Morouri b r zuhur va
sukute Ferqe Demokrate Azerbaijan /Farsca, kr m R himli.
7.
AtaTürk’ün söylev ve demeçleri, Türkce,Nimet Unan, Türk
inkılap tarihi enstitüsü yayınları,
8.
Az rbaycan Atab yl ri Dövl ti, Türkc ,Akademik Ziya
Bünyadov.
389
9.
Az rbaycan Dilinin Ortoqrafiyası, Türkc , Az rbaycan Milli
Elml r Akademiyası
10.
Az rbaycan d biyyatı tarixi. Türkc , lyar S f rli-X lil
Yüsufl.
11.
Az rbaycan
n
ski ça lardan bu gün ,( Farsca),
Dr. nay tüllah za.
12.
Az rbaycan qazeti, Türkc ,ADF-nin r smi orqanı.
13.
Az rbaycan Q zeti, Türkc . 2.ci sayı.
14.
Az rbaycan Qiamı v S ttarxan,/Qiam-e Azerbaijan va
Sattarkhan/Farsca, smayil mirxizi.
15.
Az rbaycan Qurtulu T kilatı. Türkcü, M ramnam ,
T briz, 1992
16.
Az rbaycan tarixi, Az rbaycan Milli Elml r Akademiyası
,tarix bölm si
17.
Az rbaycan tarixi, Az rbaycan Milli Elml r Akademiyası,
Tarix inistitotu, 1-ci cild,
18.
Az rbaycan, Az rbaycan. Türkc ,S.Vur un,
19.
Az rbaycanın 18-illik tarixi,Farsca/Tarikh-e 18 sale-e ran/
hm d K sr vi.
20.
Bütöv Az rbaycan Birliyinin M ramnam si,Türkc , BAB
21.
Bütöv Az rbaycan Yolunda,Türkc , .Elçib y.
22.
Ça da Az rbaycan d rgisi,Türkc .
23.
Ça da randa “Az rbaycan”, /Azerbaycan D r rane
Muaser/ Farsca, Tur c tab ki/Turaj Atabaki/.
24.
D d Qorqod D stanları, Türkc , R sul smayilzade Duzal.
25.
D d Qorqod kitabı, /Kitabi D d Qorqod,Türkc .
26.
D d Qorqod kitabı, /Kitabi D d Qorqod,Türkmence
27.
D d min Kitabı, Türkc , B. S h nd. Red...Prof. M. .
F rzan .
28.
D vam edir 37, Türkc , X lil Rza UluTürk
29.
Deyirdimki bu qurulu da ılacaq, Türkc , bülf z Elçib y.
30.
Dil v d biyat, Türkc , li T brizli.
31.
Dünyanın Tacı Türkl r. Türkc , Aydın M d toglu.
32.
Elçib y 70, Türkc .Mir C lal Yusifli.
33.
Elçib yin Bütöv Az rbaycan Dü ünc l ri. Türkc . dal t
Tahirzad
34.
srimizin S yavu u,Türkc , M. . R sulzad .
35.
Ettelaate siyasi-iqtisadi, il 1996, Devid Epter,Aydınlıq
n n si,
36.
Füzulinin Divanı, ski ilifbada, F xraz r N riyyati,
T briz,1992
37.
Gücün rad si,/ rade-e qodret/Farsca, Fredri Niçe/Fredrich
Niche/
38.
Güney Az rbaycan (kitabı). . Ta izad ,
.R himli,
S.Bayramzad .
391
39.
Güney Az rbaycanda Milli-demokratik H r kat. . R himli.
40.
Güney Az rbaycan : Tarixi, Siyasi v kulturoloji müst vid
(M qal l r toplusu), Türkc ,Hazırlayan Prof. Vaqif Sultanlı.
41.
Heyd r liyev v Az rbaycan M fkur si, Türkç .Prof.
S lah ddin X lilov.
42.
Hüquqi senedler toplusu,Türkce, internet qaynaqları:
www.azerblaq.az/
43.
ran Co rafyasında Türkler. Dr.Ali Kafkasyalı
44.
ran m tbuatı v jurnalistikasının tarixi/Tarikhe matbuaat va
majallate ran/Farsca, M h mm d S dr Ha imi,/Mohammad Sadr-e
Hashemi/.
45.
ran Türkleri Hürriyet Hareketleri, Türkce, Mehmet Metin
Ören
46.
ran Türkl rinin ski tarixi, Türkc , Prof. M.T.Zehtabi
47.
ran Xalq Mücahidl ri T kilatı, s n dl r, Kürdüstan üçün
otonomi planı.farca.
48.
sk nd rman .Türkc . G nc vi Nizami
49.
slama q d r ran Türkl rinin dili v d biyyatı, Türkc ,
Prof. M.T. Zehtabi
50.
Kar d rgisi/ /n riy sinin 25 may 2006,Farsca, ran F dayi
T kilatı
51.
Kızılelma, Türkce, Hüseyn Nahal Atsız,
52.
Makaleler-1- Türkce, Hüseyn Nahal Atsız.
53.
M mm d min R sulzad ,Türkc , Dr. N siman Y qublu.
54.
M n il m n arasında" Türkc , Dr. H.Süleymano lu.
55.
M n Qurtulu çuyam,Türkc , bülf z Elçib y.
56.
Milli Dövl tçilik M fkur si v Layiqlik,Türkc , Aydın
Abbasov
57.
Mirz li Mö`cuz. eirl ri,Türkc , Bakı,Oskar
58.
Mustafa Kemal AtaTürk: Ataturke-ait-soz-soyleyi,Türkce,
internet qaynaqları: www.1915turk.net
59.
Müs lman Türk dünyasi d bi örn kl ri. H. rqi/SoyTürk/
60.
Müxt s r Az rbaycan Tarixi, Türkc , Arazo lu,
61.
Num Kitabı”ndan, Türkc , Dr. H.Süleymano lu.
62.
Organization for Security and Co-operation in Europe,
OSCE/ http://az.wikipedia.org/wiki/AT%C6%8FT
63.
Osmanlı mperatorlu u v Yeni Türkiy Tarixi.(Farsca
t rcüm )// Stanford C. av/Stanford J. Shaw/
64.
PanTürkizm, Cakup. M. Landau, /Jacop. M. Landau /Farsca.
65.
PanTürkizm, Cakup. M. Landau, /Jacop. M. Landau/Türkce.
66.
Qanunların Ruhu Üz rin , arl Lui Monteskiyo /Charles-
Louis Montesquieu
67.
Q dim rq d biyyatı tarixi.Türkc , Prof. C lil Na iyev.
68.
Q dim rq Tarixi.Türkc ,Yusif yusifov
69.
Qoz te çera e rahe ay nde ast./“Geçmi g l c yin
çıra ıdır”/yazarla qrupu.
393
70.
Qurtulu v Bütövlük yolu, /Elçib yl 6 söhb t/
Türkc , dal t Tahirzad ,
71.
Sazımın sözü. Türkc , Bulud Qaracorlu S h nd
72.
hriyar,/De prince/Farsca t rcüm , Nikolo Makiyavelli,/
Niccolò Machiavelli /
73.
ms T briz q zeti,Türkc ,Farsca, T briz, ba yazar : Hamid
man.
74.
ri tm dari kimdir.Türkc m qal - M mm d r van.
75.
ri tm dariçil rin dirç li i v Az rbaycan/ Farsca.
Azerbaycan v conbe e t r fdarane
riy tm dari/. Ma allah
R zmi.
76.
S ttarxan. Farsca, P nahi Maküyi
77.
Siyasal dü ünc tarixi, Farsca t rcüm ,/Tarikh-e agayede
siyasi/. Son Erik Lidman.
78.
Siyasal qapsamlar/F rh ng-e Siyasi/,Farca. Qulamreza
libabayi/Qolamreza Alibabaii/.
79.
Siyasal Sistemler, Türkce. Ya ar Gürbüz.
80.
Siyasi
f ls f ,/F ls fe-e
siyasi/Farsca.Antoni
Kuinton/Anthony Quinton/.
81.
Soyuq
Müharib nin
ba landı ı
yer
–
Güney
Az rbaycan.Türkce, Fro.Dr C mil H s nli.
82.
Soyuq sava v ran,/Jange Sard va ran/Farsca, Lois Favset.
83.
Tanıtım q zeti, Türkce,Bakı,1998
84.
Tarihten Güncelli e Ermeni Sorunu, Belgeler, kararlar.
Türkce, Arsalan kılıc… stanbul.
85.
Tarix sür cind ”Araz”,Farsca /Aras d r gozargah-e tarikh/
Moh mm d Hafezzade.
86.
T briz birincil r h ri,/T briz hre vv linha/Farsca, Dr. S.
s rdariniya.
87.
T m ddün Tarixi,(M ntiq ça ının ba lan ıcı, Napelion
ça ı)/Tarikh-e t m ddon/ Farsca t rcüm , Vil Dorant, Ariel Dorant
,/Will Dorant,Ariel dorant/.
88.
T nb kı ayaqlanmasında,T briz,/T briz d r Nehz te
tanbaku/Farsca. Dr. S. S rdariniya.
89.
Toplum anla maları, Jan Jak Russo / Jean-Jacques Rousseau
90.
tr.wikipedia.org/wiki/Osmanlı- ran_Sava ları.(internet
qaynaqları)Türkce.
91.
Türk kimli i, Kültür Tarihinin kaynakları, Türkce, Bozkurt
Güvenç,
92.
Türkçülüyün sasları, Türkc . Ziya Gökalp
93.
Türkl rin tarix v f rh ngin bir baxı , Türkc , Frop. Cavad.
Hey t
94.
Türkün Qızıl Kitabı. Rafik Özdek
95.
Türkü divanı külliyyatı, M.H. hriyar,
96.
Uluyurdun aqib ti, bütöv Az rbaycan, Türkc , Asif Ata.
97.
Varlıq d rgisi,Türkc -Farsca. Qurucu prof. C.Hey t.
395
98.
Wikipediya-Açıq
Ensiklopediya,
nternet
tarix
kadeqorisi)/internet qaynaqları/
99.
www.az.wikipedia.org/ \\internet qaynaqları,
www.sozumuz.blogspot.com/ Mehran Baharlının çalı masıyla,
/internet qaynaqları/.
100.Üç M d niyy t,Türkc . hm d A ao lu.Red.: Prif. Vaqif
Sultanli.
101.Üç Tarz-i Siyaset, Türkce, Yusuf Akçura
102.Yeni
Türkiy
v
Osmanli
mperatorlu unun
Tarixi.Stanford.J. av, Farscaya t cüm .
103.Ömür Kitabı, Türkc , Sabir Rüst mxanlı.
Dostları ilə paylaş: |