Microsoft Word talibova konul doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
55
ə raziyə orta hesabda 30,1 km , hər min nəfərə isə 5,8km avtomobil yolu düşür. qtisadi rayon daxilində fəaliyyət göstərən ümumi avtomobil yollarının 45,6%-i respublika, 54,4%-i yerli əhəmiyyətlidir. Ümumi respublika əhəmiyyətli avtomobil yollarınn 6,2 %-i Yevlax, 6,6%- i Ağdaş, 99,5%-i Ucar, 12,7%-i Göyçay, 9,1 %-i Salyan, 8,9%-i Sabirabad, 6,9%-i
Bərdə, 7,3%-i
Kürdəmir, 6,1%-i
Neftçala, qalan
faizi Ağcabədi,Beyləqan, mişli,Saatlı,Biləsuvar rayonlarının payına düşür. Avtomobil rayondaxili və rayonlararası iqtisadi əlaqələrin inkişaf etdirilməsinə güclü təsir göstərir. Aran iqtisadi rayonunda yaşayan əhalinin Bakı şəhəri ilə əlaqələrini yaxşılaşdırmaq üçün Bakı-Mingəçevir, Bakı-Yevlax şəhərlərarası hava nəqliyyatı fəaliyyət göstərir. Aran iqtisadi rayonu üzrə aparılan təhlildən belə nəticəyə gəlmək olur ki, ə razinin əlverişli təbii iqtisadi şəraiti və təbii resursların zənginliyi istehsal sahələrinin çoxsahəli inkiafına zəmin yaradır. Ərazinin təbii resurslarından istifadənin gücləndirmək üçün investisiyaların cəlb edilməsi və onlardan səmərəli istifadə olunması istehsal sahələrinin coğrafi yerləşdirilməsinə və səmərəliliyinə müsbət təsir göstərə bilər. Ərazidə kənd təsərrüfatı məhsullarının emalını təmin etmək üçün bütün inzibati rayonların mərkəzində emaledici sənaye müəssisələrinin yaradılması məhsul istehsalının artırılmasına , itkilərin aradan qaldırılmasına, əlavə iş yerlərinin açılmasına əlverişli şərait yaradır. qtisadi rayon daxilində fəaliyyət göstərən dəmir yolu stansiyalarının və qovşaqların yükdaşıma qabiliyyətini artırmaq üçün bütün iş proseslərinin mexanikləşdirilməsi, beynəlxalq normalara uyğunlaşdırılması mühüm
məsələlərdən biridir.Azərbaycanın Avropa-Qafqaz-Asiya nəqliyyat sisteminə qoşulması yaxın gələcəkdə ərazidə fəaliyyət göstərən stansiyalara və qovşaqlarda stansiyadaxili yolların artırılması vacib məsələ kimi qarşıda durur. Rayonlar üzrə xalq təsərrüfatı yüklərinin daşınmasının xüsusi çəkisinin yüksəldilməsi ilk növbədə hər bir rayonun təbii ehtiyat mənbələrindən səmərəli
56
istifadə olunması, avtomobil yollarınn texniki səviyyəsinin yüksəldilməsi və bir sıra texniki məsələlərin həlli ilə əlaqədardır. Ümumi avtomobil yollarının uzunluğu 4574 km və yaxud respublika ümumi avtomobil yollarının 17,6%-ni təşkil edir. Мялум олдуьу кими, автомобил няглиййаты илк нювбядя атмосферя тясир едяряк, инсан саьламлыьына мянфи тясир эюстярян еколоъи проблемляр йарадыр. Гейд едилмялидир ки, атмосфер Йерин газ щалында олан тябягясидир вя бурада ян актив газ оксиэен сайылыр. Онун мигдары 20,94%-я бярабярдир. Атмосфер 0,03%-я гядяр карбон газы (ЖО 2 ), 0,934% тясирсиз газлар, 78,09% азот газындан ибарятдир. Атмосфердя газларла йанашы майе, аерозол вя ион шяклиндя олан мцхтялиф маддяляр мювжуддур. Атмосфери чиркляндирян ясас компонентляр – кцкцрд-оксиди, щидроэен сулфид, азот оксиди, карбощидроэенляр, дям газы вя механики гарышыглардыr ки, онларын да яксяр щиссяси автомобил няглиййаты тяряфиндян формалашдырылыр. Мялумдур ки, атмосфери чиркляндирян мянбялəр вя онларын ятраф мцщитя зярярли тясири мцхтялифдир. Щавада газларын (бухарларын),бярк вя майе щалында мцхтялиф маддялярин, щямчинин радиоактив елементлярин жанлы организмлярин щяйат шяраитиня мянфи тясир едя биляжяк мигдарда олмасына атмосфер чирклянмяси дейилир. Планетимизи ящатя едян ващид щава океаны (атмосфер) Йер цзяриндя щяйаты горуйур вя сахлайыр. Дцнйанын дювлятляри гуруну юз араларында бюлüшdürя биляр, лакин даим щярякятдя олан атмосфер бяшяриййятин цмуми мцлки, цмуми вар-дювляти сайылыр. Тябии мцщитин бир компоненти кими атмосфер Космосла, дцнйа окены иля, гурунун сулары вя тябии екосистемлярля гаршылыглы ялагядядир. Мцасир дюврдя атмосферин чирклянмяси бяшяриййятин,жямиййятин «бяласына», «хястялийиня» чеврилмишдир. Бу «бяла» ясасян инсанын сянайе фяалиййятинин активляшмяси нятижясиндя баш верир вя инсанын юзцня, бцтцн жанлылара, биткиляр вя бцтовлцкля биосферя мянфи тясир эюстярир. Атмосферин 57
чирклянмяси ян чох сянайенин инкишафы иля ялагядар олуб фабрик, завод, няглиййат васитяляри, мяишят мцяссисяляри жямляшян, щяйат тярзи йцксяк сявиййяйя чатан, йцксяк милли эялиря малик олан, енеръидян йцксяк дяряжядя истифадя едян юлкялярдя баш верир. Бу юлкяляр щавайа чохлу мигдарда карбон газы, мцхтялиф сянайе газлары вя тозлары атыр. Атмосферин чирклянмяси щямчинин глобал проблем олуб тябии вя дювлят сярщядлярини танымыр, онларла мящдудлашмыр вя щавасы интенсив чирклянмиш сых йерляшян йашайыш мянтягяляриндян вя сянайе жящятдян инкишаф етмиш районлардан даща узаглара ящалиси аз, щавасы тямиз олан йашайыш мянтягяляриня йайылыр. Одур ки, атмосферин чирклянмяси проблеми бцтцн бяшяриййяти наращат едир, бцтцн дювлятляр вя халглар онун тямизлийинин гайьысына галмалыдыр. Еколоэийайа аид мювжуд ядябиййатларда эюстяриliр ки, чирклянмядян дяйян зярярин щяжми чох бюйцкдцр. Мясялян, АБШ-да 10 ил ярзиндя бу зийанın 11 млрд. доллардан 25 млрд.доллара артдыьы гейд олунур. Буна эюря дя атмосферин чирклянмясиня гаршы мцбаризя тябиятин тямизлийи уьрунда мцбаризянин ян важиб тяркиб щиссяси щесаб едилир. Йухарыда гейд олунан тулланты газлар атмосферя ютцрцлян милйон тонларла туллантыларын тяркибиндя олур. Тцстц вя диэяр йанма мящсуллары тцстц боруларындан чыхдыгдан сонра онун тяркибиндя олан тозлар вя диэяр ири щиссяжиклярдян ибарят олан маддяляр бюйцк яразидя торпаг, битки вя инсанлары зящярляйир. Семент вя металлурэийа заводлары дейилянляря яйани сцбутдур. Билдийимиз кими, атмосфер йер цзяриндя йашайыш цчцн ясас шяртлярдян биридир. О, планетдя иглимин йаранмасы, онун истилик реъиминин тянзим олунмасында иштирак едир. Эцняш шцаларынын бир щиссяси атмосфердя удулур. Йердя галан щиссяси йер цзяриня чатараг торпаьа, су щювзяляриня дахил олур. Дахил олан енеръинин бир щиссяси йер цзяриндян атмосферя якс етдирилир.Йер кцрясиндя жазибя гцввясинин мювжудлуьу атмосферин онунла бирэя щярякят етмясиня сябяб олур. Дяниз сявиййясиндян йцксяклийя галхдыгжа температу- Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|