Microsoft Word talibova konul doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
43
və naxır,qoyunçuluq və keçiçilik,atcılıq və dəvəçilik,quşculuq və s. formalarının inkişaf etdirilməsi imkanları genişdir.Qoyunçuluğun yaylaq qışlaq şəraitində inkişaf etdirilməsi əlverişlidir.
məhsullarına olan tələbatının yerli istehsal hesabına tam ödənilməsi,yüngül sənaye sahələrinin inkişaf etdirilməsi ,əhalinin işsizlik probleminin həllində mühüm əhəmiyyəti vardır. xtisaslaşdırılmış yemçilik təsərrüfatlarının yaradılması,təsərrüfatda yem bitkiləri əkininin genişləndirilməsi və inkişaf etdirilməsi,heyvandarlığın möhkəm yem bazasının yaradılması və yaxşılaşdırılması ilə yanaşı,bitkiçilikdə növbəti əkin sisteminin tətbiqini təmin etmiş olar. Heyvandarlığın müasir elmi texnoloji tələblər səviyyəsində inkişaf etdirilməsi üçün müxtəlif ixtisaslaşdırılmış xidmət sahələrinin təşkili ixtisaslaşmış xidmət göstərən sahibkarların yaradılması heyvandarlığın inkişafı,məhsul bolluğu yaradılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Əhalinin heyvandarlıq məhsullarına olan tələbatın ödənilməsi indiki şəraitdə real səviyyədə məhsul istehsalına nail olmaq məqsədilə heyvandarlığın intensiv amillərə əsasən inkişaf etdirilməsi və nəticədə istənilən səviyyədə məhsul istehsalına nail olunması ölkə qarşısında duran aktual məsələdir. Aran rayonunda torpaqların eroziyasının qarşısının alınması,şoranlaşmanın azaldılması,su resurslarının çirklənməsi,torpaq qatının kimyəvi tərkibinin dəyişməsi,torpaqların sənaye tullantıları ilə çirklənməsi onun əsas ekoloji problemləridir. Aran rayonunun kənd təsərrüfatında tətbiq olunan mineral gübrələrin və zəhərləyici kimyəvi maddələrin elmi cəhətdən əsaslandırılmış norma üzrə istifadə edilməsi atmosferin,su və torpaq resurslarının çirklənməsinin qarşısını almaqla yanaşı bir sıra sosial-iqtisadi məsələlərin həllində də mühüm rol oynayır.
44
Azərbaycan Respublikası əlverişli coğrafi mövqeyə, zəngin təbii şəraitə və rəngarəng təbii ehtiyatlara malik olduğundan çoxnövlü təsarrüfat sahələri ilə tanınır. Belə təsərrüfat sahələrindən biri də xalq istehlakı malları istehsalı,yeyinti və yüngül sənayesidir. Son illərdə ÜDM-da yeyinti sənaye-15,1%,yüngül sənay - 2,9% xüsusi çəkiyə malik olmuşdur. Xalq istehlakı malları dedikdə, əhalinin gündəlik tələbatını ödəyən mallar- parça,paltar,ayaqqabı,ev əşyaları və s. başa düşülür. Bu mallar əsasən yüngül sənaye müəssisələrində istehsal olunur. Yüngül sənaye yuyucu,əyirici,boyayıcı, toxuculuq,tikiş.xəz-dəri,gön-ayaqqabı kimi sahələrdən ibarətdir.Yüngül sənaye kənd təsərrüfatından və kimya
sənayesindən xammal,
boyayıcı maddələr,maşınqayırmadan dəzgah və avadanlıq alır. Yüngül sənaye əmək tutumlu sahədir və xüsusən qadın əməyindən çox istifadə edir.Yüngül sənaye bitki xammalı (pambıq,kətan,çətənə) və heyvandarlıq xammalı (gön-dəri, xəz- dəri,ipək) verən kənd təsərrüfatı ilə də sıx əlaqədardır. Yüngül sənaye sahələrindən ən mühümü toxuculuqdur.Bu qədim sahədir. Toxuculuq məhsulları pambıq parça,yun parça,ipək parça və kətan parça müəssisələrində yaradılır. Hazırda yeyinti sənayesi respublikanın digər sənaye sahələrinə nisbətən ə razicə xammal və istehlak rayonlarına yaxınlıq prinsipi üzrə daha münasib və bərabər yerləşdirilməsi ilə seçilir. Yeyinti sənayesinin ən mühüm sahələrindən biri ət-süd sənayesidir. Keçmiş SSR dövrlərində respublikamızın bir çox rayonlarında o cümlədən – Ş irvan (Əli Bayramlı), mişli,Mingəçevir və digər şəhərlərində (Aran iqtsadi rayonu) ət kombinatları istifadəyə verilmişdir. 1950-90-cı illər arasında respublikamızda əhalinin sayı iki dəfə artdığı halda, ət istehsalı 4 dəfə artaraq kəsilmiş çəkidə 41 min tondan 168 min tona çatmışdır. Lakin əhalinin ətə və ət məhsullarına olan tələbatın ödənilməsi bəzi respublikalarla müqayisədə geri qalırdı. Bu heyvandarlığın məhsuldarlığının aşağı olması ilə yanaşı ət sənayesinin müasir tələblərə cavab verməməsi ilə əlaqədardır. Əhalinin ətə və ət məhsullarına olan tələbatını ödəmək məqsədi ilə respublikada ət (kəsilmiş ət)
45
istehsalının sürətlə son illərdə artırılaraq 2005-ci ildə 320-325 min tona çatdırmaq, bilavasitə heyvandarlıq rayonlarında yeni ət qəbulu və emalı müəssisələri yaratmaq , ətin emalını dərinləşdirmək, hazır məhsul və yarımfabrikatlar buraxılmasını artırmaq kimi mühüm işlər həyata keçirilmişdir. Respublikamızın süd sənayesi yüksək dərəcədə mexanikləşdirilmişdir. Şə hərlərdə istehlak mərkəzlərində böyük süd zavodları və kombinatları, heyvandarlıq rayonlarında- kənd yerlərində, yaylaqlarda və qışlaqlarda isə kiçik süd,yağ,pendir zavodları yerləşdirilmişdir.Əli-Bayramlı (Şirvan), Mingəçevir, Yevlax şəhərlərində (Aran iqtisadi rayonu) daha çox süd məhsulları işlədilir. Ş irvanda,Muğanda südlük,ətlik istiqamətində, ixtisaslaşdırılmış iri heyvandarlıq kompleksləri yaradılmışdır. Süd emalı sənayesinin həcmi , yerləşməsi xammal və istehlak amilləri ilə bağlıdır.Süd istehsalı çoxaldıqca,eçal müəssisələrinin də gücü artır.üd istehsalının artımı sayəsində sənayedə onun emalı güclənmiş yağ,pendir və s. istehsalı da çoxaldılmışdır. Bərdədə,Zərdabda,Salyanda və s. yeni süd zavodları işə salınmışdır (Aran iqtisadi rayonu). Respublikamızın balıqçılıq sənayesinin güclü maddi-texniki bazası vardır.Əvvəlki sətirlərdə bunu qeyd etmişdik. Balıq tutan gəmilər,balıq emalı zavodları,balıq unu və farşı hazırlayan qurğular,iri buzxanalar,gəmi təmiri və balıqçılıq limanları, süni balıqartırma zavodları və balıqyetişdirən təsərrüfatlar balıqçılara xidmət edir.Hazırda Kürağzı, Kür təcrübə,Əli-Bayramlı (Şirvan) və s. zavodlarında nərə balıqları yetişdirilir. Respublikamızda nərə körpələri buraxılışı 1960-cı ildə 1,7 milyon olduğu halda 2,3 milyona çatdırılmışdır. Kür çayının mənsəbinə yaxın hissələrdə və Kürün Qızılağac körfəzində yerləşən 4 zavodda pulcuqlu balıqlar çoxaldılıb böyüdülür. Hacıqabulda pulcuqlu balıqlar başlıca olaraq çəki,çanaq yetişdirilir. Bu zavodlar hər il 850 milyondan çox pulcuqlu balıq, o cümlədən 500 milyondan çox çəki körpəsi yetişdirərək Xəzərə və Kürə buraxırlar. Çuxurqəbələ və Çaykənd qızıl balıq zavodlarında Kürdən çıxarılan körpələr əvvəllər Yevlax yaxınlığınnda Kür çayına buraxılırdı ki, bu da böyük
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|