D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
56
5. Qıya deyüb ü[g]əyigə yürürkən[boğazın] tartub üzən.
6. Qarıncuğı ac olsa qalqub uçan
7. Cümlə quşlar sultanı çal-qara quş
8. Qonadilə, saqsağana kəndüzinşaqıdurmı?
9. Alp yigitlər qırış güni qarımından qayururmı? – dedilər (D.
188).
İgidləri Qan Turalını öyüb söyləmişlər, görək, xanım, nə demişlər:
“Dik və sıldırım qayaların başında yuva quran,
Qadir, ulu tanrıya yaxın uçan,
Ağır mancanaq daşından möhkəm qıjıldayıb enən,
Duru gölün ördəyini şığıyıb alan,
Qıy vurub çöl göyərçininə hücum edərkən dartıb boğazını üzən,
Qarnı ac olsa, qalxıb uçan,
Bütün quşların sultanı qartal
Qutan quşuna, sağsağana özünü şığıdarmı?
Aip igidlər döyüş günü rəqibindən qorxub çəkinərmi?”-dedilər .
ƏDƏBİYYAT:
1.
Araslı H. Kitabi - Dədə Qorqud. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı,
Bakı, 1962.
2.
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti. Azərbaycan EA nəşriyyatı,
Bakı, 1964.
3.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. IV, “Elm”, Bakı, 1987.
4.
Бартольд В.В. Книга моего Деда Коркута. Изд. - во АН
СССР, М. - Л.: 1962.
5.
БудаговЛ.З. Сравнительный словарь турецко - татарских
наречий, I, Санкт-Петербург, 1869; II, 1871.
6.
CəmşidovŞ. Kitabi - Dədəm Qorqud. Elm, Bakı, 1999.
7.
Древнетюркский словарь. “Наука”, Ленинград, 1969.
8.
Ergin Muharrem . Dede Korkut Kitabı, I, Giriş - Metin -
Faksimile, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,1958.
9.
Ergin Muharrem . Dede Korkut Kitabı,II, İndeks - Gramer. Türk
Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,1963.
10.
Ergin Muharrem . Dede Korkut Kitabı. Boğaziçi Yayınları,
İstanbul, 1995.
11.
Этимологический словарь тюркских языков, I, “Наука”,
Moсква,1974.
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
57
12.
Этимологический словарь тюркских языков. V, Издательство
РАН, Moсква,1997.
13.
Gökyay Orhan Şaik. Dede Korkut Hikayeleri. 4. Baskı, Dergah
Yayınları, İstanbul,1995.
14.
Gökyay Orhan Şaik . Dedem Korkudun Kitabı. Milli Eğitim
Basımevi, İstanbul, 2000.
15.
Kaçalin Mustafa S. Oğuzların Diliyle Dedem Korkudun Kitabı.
Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2006.
16.
Каракаев Ю. И. Языковые особенности героического эпоса
“Предание о Тохтамыш хане” (на материале М. Османова, www.
turkolog.narod.ru
17.
Kaşgarlı Mahmud. Divanü Lugat - it - Türk. Çeviren: B. Atalay ,
4. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara,1998.
18.
Котвич В. Исследование по алтайским языкам, Изд-во
иностранной литературы, Москва, 1962.
19.
XIII Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan
Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü, 2. Baskı, Ankara: Türk Dil
Kurumu Yayınları, 1996.
20.
Özçelik Sadettin. Dede Korkut. Araştırmalar / Notlar / Dizin /
Metin, Gazi Kitabevi, Ankara, 2005.
21.
Радлов В. В. Опыт словаря тюркских языков. С. Петербург,
1893-1905.
22.
Ринчине А. Р. Краткий монгольско-русский словарь, Изд-во
иностранных и национальных словарей, Москва,1947.
23.
SchmiedeAhmedH.
“Kitab-
ı
DedemKorkut”
DestanlarınınDresdenNüshası, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara,
2000.
24.
Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков
(морфология) ,“Наука”, Москва,1988.
25.
Şəhriyar Məhəmmədhüseyn. Divani-türki. “Ozan” nəşriyyatı,
Bakı, 1997.
26.
Tezcan Semih . Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar. 1.
Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
27.
Tezcan Semih - Boeschoten Hendrik . Dede Korkut
Oğuznameleri. 1. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
28.
Тюркские языки. Изд-во “Наука”, Москва,1966.
29.
Zahidoğlu Vahid . “Kitabi - Dədə Qorqud”un leksikası haqqında
bəzi qeydlər (III məqalə) // Kitabi - Dədə Qorqud (məqalələr toplusu),
Elm, Bakı,1999.
D i l ç i l i k İ n s t i t u t u n u n ə s ə r l ə r i – 2 0 1 8
58
30.
Zeynalov F. R.- Əlizadə S. Q. Kitabi - Dədə Qorqud, “Gənclik”,
Bakı, 1988.
Вахид Адил Захидоглу
Об одном стихотворном отрывке в рассказе Кан Турали
«Китаби Деде Коркут»
Резюме
В тексте «Китаби Деде Коркут», встречаются слова и некоторые
отрывки, которые до сих пор являются объектом научных
дискуссий. В особенности, они привлекают внимание в
стихотворных отрывках (сойлама). В некоторых из этих
полустиший, слова, ввиду невозможности их досконального
изучения, обозначены вопросительным знаком, в некоторых
изданиях, несмотря на наличие искусственных поправок в тексте,
точные научные результаты не получены. Принимая во внимание
эти особенности, автор статьи берет на себя смелость исправить
имеющиеся в наличии описки, дает варианты правильного
прочтения слов, а так же, делает попытку восстановить логическую
связь между предложениями и дать более точное воспроизведение
содержания одного из этих стихотворных отрывок.
Vahid Adil Zahidoglu
On a fragment written in verse in “The Story of Gan Turali”
in “The Book of Dada Gorgud”
Summary
The words incorrectly read in the text of “The Book of Dada
Gorgud” are met mainly in the fragments written in verse. Some
fragments written in verse in “The Story of Gan Turali” of the epic
monument may be estimated as defective parts of such type. In majority
of publications, these fragments were replaced with a question mark, as
the researchers couldn't read them correctly or the text was supplied with
considerations not having any relation with the text of the epos. Taking
into account these factors, we have endeavored to determine the new
correct reading version of a fragment in verse in that story and to restore
the structural and logical, as well as the gramamtical and stylistic
relations.
Dostları ilə paylaş: |