54
Girovlu alış maliyyələşdirməsi
Ənənəvi al
ış
Digər şirkətə mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi və o şirkətin firma
nəzarəti altına keçirilməsi.
Girovlu alış
Şirkət rəhbərliyi firman
ı onun hal hazırdaki sahibkarından girov qoyaraq
almaq qərarına gəlir.
Özəlləşdirmə
Şirkətin bəzi menecerləri onu, d
övriyyədə olan bütün səhimlərini alaraq,
yenidən özəl firmaya çevirirlər.
nnovasiya biznes-layihələrinin maliyyələşdirilməsi üçün lazım olan vençur
kapitalının axtarışı 3 növ bazarda aparılır:
Şəxsi kapital bazar
ında (“pul kisələri”),
nvestisiya kapitalı bazarında,
Dövlət və bələdiyyə fondlarında.
Yatırımçılar (investor) və girişimçilərin (innovator) maraqları bir birinə
ziddir. Girişimçi, yeniliyin həyata keçməsi üçün gərəkən investisiyaları əldə
etməyə çalışaraq, ideyasının çatışmamazlığını lazım olan dərəcədə
qiymətləndirməyə bilər, onun səmərəsini isə şişirdə bilər. Yatırımçı isə, öz
növbəsində, təhlükəni minimallaşdırmağa çalışaraq, innovasiyanı obyektiv
texniki, iqtisadi və bazar baxımdan qiymətləndirməyə can atır.
qtisadi kateqoriya kimi, vençur kapitalı yatırımçı və girişimçilərin
innovasiyaya intelektual mülkiyyətin tanıması və qiymətləndirilməsinə,
uzunmüddətli vəsaitlərin innovasiya müəssisəsinin yaradılmasına və inkişafına
yatırılmasına,
investisiyaların
zəmanətinə
və
risk
xəbərdarlığına,
innovasiyaların həyata keçirilməsindən əldə edilən gəlirin qarşılıqlı səmərəli
paylanılmasına dair bir birinə zidd olan maraqların uyğunlaşdırılması
formasında olan iqtisadi münasibətlər təşkil edir.
Vençur kapitalının innovasiyalara təsiri nöqteyi-nəzərindən növbəti
funksional istiqamətlər mövcuddur.
55
1)
Vençur kapitalının təkrar istehsal funksiyası innovasiyaların sadə və
geniş təkrar istehsalı prosesi zamanı onların dövriyyəsinin hər mərhələsində
maddi və maliyyə resurslarının tarazlığı prinsipini həyata keçirir.
2)
Vençur kapitalının bölüşdürücü funksiyası maliyyə resursları fondlarının
formalaşması və istifadəsindən, həm dövlətin makro- mezo- və mikrosəviyyədə
həyata keçirdiyi maliyyə-kredit siysasəti, həm də innovasiya fəaliyyəti
subyektinin maliyyə strategiyası nöqteyi-nəzərindən kapital strukturu
effektivliyinin qorunub saxlanılmasından, riskli maliyyələşdirmə formasından
və maliyyə münasibətləri təşkilinin digər formalarından ibarətdir.
3)
Vençur kapitalının nəzarət funksiyası innovasiya sahəsindəki real pul
dövriyyəsinin maliyyə monitorinqinin həyata keçirilməsindən ibarətdir. Bu
funksiya
innovasiyaların
həyata
keçirilmə
strategiyasına,
onların
maliyyələşdirilməsinə, maliyyə göstəricilərinin dəyişməsinə, ödəmə və
hesablamalar durumuna nəzarət şəklində həyata keçirilir. Maliyyə
monitorinqi, həmçinin, maliyyə vəsaitləri fondlarının strukturu və innovasiya
fəaliyyətinin nəzərdə tutduğu hədəfləri arasında nisbəti aşkar edir;
yatırımçının gəliri və xərcləri arasındaki uyğunsuzluqlara düzəliş verir, kapital
yatırımının dəyişilməsi, yəni effektsiz sahə maliyyələşdirməsinin dayanması, və
innovasiya fəaliyyətinin yeni istiqamətlərinin maliyyələşdirməsi imkanlarını
müəyyən edir. Nəzarət funksiyası təkrar istehsal və bölüşdürücü funksiyalarla
əlaqəlidir. Bu funksiya konkret qərar verilməsində fəal rol oynaya, və ya
maliyyə resursları və təkrar istehsal proseslərinin bölüşdürülmə nəticələrini əks
etdirə bilər.
Beləliklə, “vençur kapitalı” anlayışı maliyyə resurslarının innovasiyya
fəaliyyətində istifadə xarakterini daha adekvat şəkildə əks etdirir. Eyni anda,
onu da nəzərə almaq lazımdır ki, innovasiyaya yatırılan investisiyaların risk
dərəcəsi, konkret nəticənin məlum olub-olmamasından asılı olaraq,
əhəmiyyətli dərəcədə dəyişəcək.
56
3.2. nnovasiya layihələrinin qiymətləndirmə amilləri və istiqamət
meyarları
nnovasiya fəaliyyəti risk dərəcəsinin azaldılması üçün müəssisəyə, ilk
növbədə, innovasiya layihəsini dəqiq qiymətləndirməlidir. Bir müəssisə üçün
effektiv olan biznes-layihə, obyektiv və subyektiv səbəblərə görə, digər
müəssisə üçün heç bir effekt verməyə də bilər. Səbəblər, məsələn, bunlar ola
bilər: müəssisənin yerləşmə ərazisi, personalın innovasiya layihəsinin əsas
istiqamətləri üzrə bacarıq səviyyəsi, əsas fondların vəziyyəti və s. Hər bir
konkret müəssisənin innovasiya biznes-layihələrinə təsir göstərən, özünə
məxsus amillərinin olduğuna görə, universal layihə qiymətləndirmə sistemi
müvcud deyil, lakin bir sıra amil innovasiya müəssisələrinin çoxuna təsir
göstərir.
Birinci amil, digər analoji biznes-ideyalarla və müəssisələrlə müqayisədə,
innovasiyanın mahiyyəti. Əksər ideyaların müzakirəsi və qiymətləndirilməsi
məhz bundan başlayır. Analoji müəssisələrin və ya qiymətləndirilən firmanın
yaranma və inkişaf tarixcəsi, bu sahədəki biznesin potensialı, mövcud olan
məhdudiyyət və çətinliklər şəraitində, hüdudlarını müəyyən etməyə imkan
yaradır.
kinci amil, ölkənin, sahənin, və müəssisənin iqtisadi perspektivləri, iqtisadi
vəziyyətin 3-5 illik proqnozu. Yaradılan müəssisə gələcəkdə gəlir gətirəcək,
buna görə də, verilən proqnozdan layihənin real olub-olmayacağı asələdər.
Üçüncü amil, balans kapitalı və maliyyə vəziyyəti. Fəaliyyət göstərən
firmada kapitalın balans dəyəri əsas kapitalın köhnəlmə dərəcəsinin, dövriyyə
aktivlərinin borcla (öhdəliklə) müqayisədə kafiliyinin qiymətləndirilməsi
zamanı, məlumat düzəlişləri ilə hesabatlar üzrə qiymətləndirilir. Amortizasiya
siyasəti, təmir miqdarı, texnikaya xidmət göstərən personalın ixtisaslaşdırması
kimi amillər nəzərə alınır. Yeni layihələrə görə, itkisizlik anına çatmazdan öncə
plan balansları tərtib edilir.
Dostları ilə paylaş: |