____________________Milli Kitabxana______________________
89
MİRZƏ ŞƏFİ VAZEH
Azərbaycan ədəbiyyatının maraqlı Şəxsiyyətlərindən biri Mirzə Şəfi Vazehdir.
Milli mədəniyyətimizin inkişaf tarixinə o, istedadlı şair, mahir xəttat və müəllim
kimi daxil olmuşdur.
Mirzə Şəfi Vazeh 1894-cü ildə Gəncə şəhərində dünyaya gəlmişdir. İlk
təhsilini mollaxanada alan şair 1840-cı ildə Tiflisə köçərək qəza məktəbində
şəriət və Azərbaycan dili müəllimi vəzifəsinə düzəlmişdir. 1846-cı ilda Gəncə
şəhər məktəbinə dəyişilmiş, dörd il burada çalışdıqdan sonra yenidən Tiflisə
qayıdaraq, şəhər gimnaziyasında kiçik müəllim vəzifəsini tutmuşdur. O, ömrünün
axırına kimi bu vəzifədə işləmiş və 1852-ci ildə yəfat etmişdir. Şair Tiflisdə
müsəlman qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.
Vazeh Tıflisdə yaşayarkən alman şərqşünas-alimi Fridrix fon Bodenştedtlə
tanış olmuş, ona Şərq dillərini öyrətmişdir. Onların münasibəti getdikcə dostluğa
çevrilmiş və Mirzə Şəfi öz əsərlərindən ibarət şeir dəftərini Bodenştedta
bağışlamışdır. F.Bodenşdet həmin dəftəri Almaniyaya aparmış və oradakı
şeirlərin tərcüməsini 1850-ci ilda Berlində çap etdirdiyi "Şərqdə min bir gün "
əsərində vermişdir.
Sonralar müxtəlif dillərə çevrilərək, demək olar ki, dünyanın hər yerinə
yayılan bu əsərlərin orijinalı tam halda əldə yoxdur. Onların az bir qismini
məşhur Azərbaycan alimi Salman Mümtaz, bir hissəsini isə professor Həmid
Məmmədzadə tapıb, oxuculara çatdırmışdır. Buradakı nümunələr şeirin "Şeirlər
məcmuəsi" (1987) kitabından götürülmüşdür.
QƏZƏLLƏR
Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var,
Ol qədər sinədə qəmzən oxunun yarəsi var.
Deyil əflakdə kövkəb görünən, çərxi-bülənd
Oluban didə, sərapa sənə nəzzarəsi var.
Ruzigarı tirə, daim ki şəbi tar keçər,
Hər kimin eşqdə bir yari-sitəmkarəsi var.
____________________Milli Kitabxana______________________
90
Necə xun cuşə gəlib, eyləməsin ahü fəğan?
Könlümün dideyi-giryan kimi fəvvarəsi var!
Ol qəzəldir ki, bu, Vazeh dedi, bir dərd əhli,
Zahirən lalə otağında qonaq-qarəsi var.
* * *
Bizə həmsöhbət olan özgə kitab almaz ələ,
Sən də zahidliyin ol dəftərini tulla selə.
Mən yarın xəstəsiyəm, eşqdən özgə demə söz,
Məni dildarımın eşqi beləcə saldı çölə.
O zamandan ki, mənim qəlbimə yol tapdı o yar,
Unuda bilməyirəm mən onu bir an da belə.
Bu fələk kim, sənə ulduzla bəzənmiş görünür,
Bəlkə aşiqdir o da sirrini faş etməz hələ?
İndi gül fəslidi, çöllərdə tamaşa dəmidir,
Çıx çəmən seyrinə, mey məclisi qur, şadlıq elə.
Yardan versə xəbər Vazehə o badı-səhər,
Qəbrdə olsa əgər bil ki, gələr bir də dilə.
* * *
Xoş olsun ol könül, eşqə məkandır,
Var olsun ol fikir, eşqə həyandır.
Susuz çeşməyə bənzər ol ürək kim,
Nə eşqin dərdini, nə qəm duyandır.
Bax, öyrən gör necə pərvanə, bülbül
Olublar eşq şeydası zamandır.
Məhəbbət əhlinə bu kafidir kim,
Öz eşqiylə o, rüsvayi-cahandır.
____________________Milli Kitabxana______________________
91
Məhəbbət mürği cövlan etsə harda,
O eşq ovlar, xəbərdar ol, amandır.
İki dünyanı verrəm sən baxanda,
Mənə eşqin bu sövdası əyandır.
Necə, Vazeh, əsiri olmayım mən
Bu eşqin qarşısında Qaf yalandır.
MƏKTUBUN İNTİZARINDA
Məsnəvi
Məhəbbət bağının sərvi-rəvanı,
Məlahət bağının tazə fidanı,
Ucaboylular içrə fəxri-dövran,
Şikəstə qəlblərə munisü dərman,
Zamanın ən seçilmiş nocəvani,
Gözəllərin gözəli, mehribani,
Şəfəqdə, mehridə göylərdə bir ay,
Vəfadə, əhdidə yoxdur sənə tay.
Xoşəndamsan, xoşiqbal, xoşəməlsən,
Zəmanə görməmiş nazlı gözəlsən.
İlahi, sən uzaq et bədnəzərdən,
Yanında bədnəzər düşsün kəsərdən,
Səni Allah görüm ki, hifz qılsın,
Könül aynan həmişə aydın olsun,
Kamınca gərdişə gəlsin bu dövran,
Sənə sağlıq dilər qəlb ol xudadan.
____________________Milli Kitabxana______________________
92
Deyirəm, dost ayağına dəyən daş,
Ona yox, sinəmə dəysin mənim kaş,
Əbədi ömür qıl sən bu cahanda,
Həyatım olmasın sənsiz bir an da.
O tazə qönçətək ətrin var olsun.
Başında daima sövdalar olsun.
Məhəbbət şərtinin itmamı yetdi,
Bizim ərzi-halın əyyamı çatdı.
Bizə qafil olubsan, bu nədəndir?
Cövrə mayil olubsan, bu nədəndir?
Fərağında gözüm qanla dolubdur.
Biri Qülzüm, biri Ceyhun olubdur.
Bütün kirpiklərin xəncərsayağı,
Tökər qəlbim qanın üzüm aşağı.
Dövrəm Dəclə olub gözüm yaşından,
Oturmuş qan içində min-min insan.
Ürək göylər kimi əfğana gəlcək,
Gözümdən yaş axar gürşad yağıştək.
Mənim göz yaşlarım, himmət edin siz,
Yarın məskəninə axıb gedin siz.
Ayağına düşüb nazlı nigarın
Yetirin ərzini bu biqərarın.
Ürəyim parçalanmış qəm əlindən,
Məgər zülfü əsir sübhün yelindən?
Hardan bir qafilə gəlsə, qərarsız
Sürünnəm mən, sürünnəm ixtiyarsız.
Dostları ilə paylaş: |