söyl dil r, Üsyan qaldırma a dal çevirdil r. Axırda g ldil r vahid q rara: Bir
m ktub yazsınlar g nc hriyara. A ıllı söz yazıb n q ç kdil r, Qabıqdan
çıxmamı tumu kdil r. Sözü inc l y n katib i l di, Yazdı olmu ları müf ss l,
ciddi. Yazılmı m ktubu büküb getdil r, T qdim qılmaq üçün s f r etdil r. Atdan
dü n kimi salam verdil r, G nc ahı alqı la zizl dil r. Hacibl r i inin üstün
qondu, Q bul ist y nl r q bul olundu. B hram mr el di, nitqind t mkin: -
Elçil r uzaqdan yaxına g lsin! G ldi qorxa-qorxa elçil r ön , Tapındılar ahın
böyüklüyün . n a ıllı qasid: - Günaydın! - dedi, M ktubu öp r k t qdim eyl di.
Katib qırdı möhrü, üz tutdu aha, Oxudu m ktubu ulu d rgaha. RAN PAD AHININ
B HRAMA M KTUBU "Bismillah! Bu k lm nicat ver ndir, Bütün az ınlara yol
göst r ndir. Yerl ri göyl ri x lq ed n Tanrı, Yoxlu a varlı ı b x ed n Tanrı!
Adamlardan tutmu heyvanlarad k, F l kd n da lara, ormanlarad k, Vurub
milyon-milyon varlı a naxı , Öz n qqa evind n s xav t saçmı . Heç bir ba lılı a
t m nnası yox, Al min ikinci bir xudası yox. Bütün tilsiml ri qırmı da mehri,
Adına vurulmu sitayi möhrü. Z minl zamanın odur sahibi, Z min d , zaman da
hökmün tabe!" Bildirib Tanrıya alqı larını, M ktub salamlayır hriyarını. "Ey
ulu ahzad , ey qüdr tli ah! Ba ı ç rx d y n ey ulu d rgah! M rur ah o lu
ah, bir yetir diqq t: M rd qiym t ver n dal tli m rd. K sranın adını da ıyan
m n m, dav t salsınlar qoy xamlar... N q m! M n h m hün rm nd m, h m
dünyagörmü , Bu al min gözü m ni xo görmü . B xtim d m vurmada hün rl rimd n,
Onsuz çatardımmı t xt , taca m n? Ba ı ucayam ki, t xtim, tacım var, Heç zaman
alçalmaz ba ı ucalar. nsanlar, p ril r s rk rd siy m, Dünya ba çısıyam... B s
n dir bu q m? ad ola bilmir m ah olsam bel , Çün z h r qatılmı yediyim bala.
Qüdr tim ümmandır, bacarı ım da , Ulduzum h mi i ıqlı, parlaq. Bununla
yetins m, görm zdim x t r, X t rd n uzaqmı uca rütb l r?! Lakin neyl yim ki, bu
iranlılar M ni utandırdı, dil tutdular. M cbur etdil r ki, yl im taxta, Ba ım
uca olsun bu ç tin vaxtda. F nadan qoruyum bu m ml k ti, Ke ik ç km k imi
ahlıq s n ti. Na ıllarda g z n bir m s ldi bu: Xalqa dost olana dü m ndi arzu.
Bel bir al md n s n bix b rs n, Ba qa bir al m ba çı, r hb rs n. Gurlara ah
olmaq üstündür, inan, Bu qov alı ça ın ahı olmaqdan. Bir rud türküsüyl içil n
bad Dünyadan üstündür, m nc , dünyada. Meyd n, ondan savay bir i inmi var?
A rımaz ba ını a rıtma zinhar. Xo gün t k s nindir, slin baxsan, Heç k sin
d rdin ba qo mayırsan. Meyl , ovla keçir gündüzün, gec n, L tif yem k, yuxu
zövqün, yl nc n. Xalqın gec -gündüz d rdini ç k n M n kimi adlıqdan uzaq
deyils n. H m dost qadasını almaqdır pe m, H m d dü m nl rd n qorxu ç kmi m.
Tac üst s ninl p nc l m yim M nimçün bir cüzi d rd olar y qin. S n
b xt v rs n ki, dama ın ça dır, Boyl fitn l rd n ba ın uzaqdır. Ey ka , s nin
pe n m n yar ola, Azca n f s d r m, xo rüzgar ola. M n d ey -i r td olsam,
n d rdim? rabla, çal ıyla can b sl y rdim. Demir m, ahlıqdan yoxdur x b rin,
Dövl td n, dind n d agahsan y qin. Yurdun, do rudan da, s ns n varisi, Halalca
haqqındır ahlıq vergisi. Atan bir azca xam, na ı oldu çün, Tacın kölg sind n
s n uzaq dü dün. O q d r zülm etmi o, r iyy t , Daha ged n d yox heç ikay t .
Zalim r vac verdi min cinay t , Xalq onun zülmünd n g ldi d h t . Atan
az ınlıqda, quz unluqda t k, Cövr etdi, n q d r qanlar tök r k. Onun toxumunu,
inan ki, heç k s, Heç k s bu torpaqda km k ist m z. S nin ahlı ına kimd var
ist k? Yax ısı budur ki, ahlıqdan l ç k! Co san, od-alovla qar ıla arsan, Bu
soyuq d miri çox döym , dayan! st s n, gizlic x zin l rd n Qızıl gönd r r m
m n s n h rd n. S nin bütün x rcin m nim boynuma! Söyl , n ist s n, sabaha
qoyma. Naibin olaram ahlıqda s nin, Gözüm üstünd dir h r bir ist yin. ta t
qılaram s n qul kimi, Qalmaz ür yinin birc m tl bi. Xalq m nd n doyarsa, s n
yen s ns n - T xti qılıncsız da tuta bil rs n! B HRAMIN RANLILARA CAVABI
B hram ki, m ktubu oxudu, gördü, H ssas vücudundan alov püskürdü. Toxtatdı özünü
zorla birt h r, Bildi ki, co maq yox, t dbirdi hün r. Qeyzi qaynasa da t l sm di
ah, Bir cavab yazdı ki, a ıldan agah: "Katibl r, yazını yax ı dinl dim, Deyil n
sözl ri h tta b y ndim. Usta olmasa da katibin li, M ktubu yazdıran ustadı,
b li. Yüks k dü ünc yl n deyilibs , Xo ladım... layiqs idraka, hiss . M n ki,
ba ymir m yeddi iqlim , N torpaq, n qızıl g lm z eynim . Lakin atam irsi bu
ahlıq ki, var, G lib özg tutsa, m n ar olar. Allahlıq fikrin dü s d atam,
M n allah quluyam, m n - ba qa adam. Allahı sev nl t xti sev nin Damarla
d rinin f rqi var y qin. Suçum olmasa da, üzrxah m m n, Uza am atamın
t qsirl rind n. O, ba qa, m n ba qa... atamdır, n q m, Atam da idis , m n bir
gövh r m. Nurlu dan yerini do an gec dir, Saf l li yetir n bir da külç dir.
Atamın haqqında pis danı ma s n, Allah sizi alıb onun lind n. Siz pis olsa da,
yax ıca yatıb, Öl nin ardınca danı maq - ayıb. ql r hb r olsa, n qulaq asan,
N d pis danı an tapılar, inan. Kimin fitr tind varsa bir z d , Pis olur
dediyi, dinl diyi d . Vaz keçin d d min cinay tind n, M n ki, x b rsiz m bu
xisl tind n. B dn z r yoluma çıxmasa q sd n, Atamın yerin üzr ist r m m n. Bir
zaman yatsam da qafill r kimi, ndi t rk edir m qafilliyimi. Hansı xo b xt ki,
yar olar baxtı, Oynar, bit nd qafillik vaxtı. N lazım, yuxusuz, yor un
qalasan? Dinc lib vaxtında oyanmalısan. Yuxum b rk olsa da sayıqdır hu um, Daim
çiynimd dir b xtimin qu u. M n oyaq b xtim yar olmu müdam, Bugün d oyandım
a ır yuxudan. Yax ı yol tutmu am üzü sabaha, Q lbim h r q fl td n azaddır daha.
Q ddarlıq, az ınlıq ed r mmi heç? Bi mi m, çiy i ged r mmi heç? Aqil
adamların zizdi x tri, Can-ba la dinl r m h r m sl h ti. H r x ta qılana dü m n
olmaram, Canına, mülkün tamah salmaram. Keçmi günahları vurmaram üz , Baxaram,
z man n deyir biz . Sizl siz layiq ed r m r ftar, Sizd n umdu um da münasib
olar. E m r m heç k sin x zin sini, X zin m bil r m yad kis sini. Pisi,
pisniyy ti ed r m k nar, Ba ıma yı ı ar göz l adamlar. Yalnız yax ılara say
salaram, M g r pisniyy td n heç d rs alaram? im h r fitn d n qoy uzaq olsun,
Tanrının yanında üzüm a olsun. Sürünü gözl y n bir çoban kimi Sevib qoruyaram
r iyy timi. Zorla bir kims d n çör k almaram, Çör yi üstün çör k qoyaram. M ni
hansı iblis yolumdan qoyar, Günahım arzumu girov saxlayar. N yi xo lamırsa böyük
yaradan, Ona qol qoymaram ba dan - binadan." ah ki, cavabını bel c qurdu,
Pirani bir m b d aya a durdu. - S n bizim adamsan, - dedi, - ey xaqan, H m
hikm t hlis n, h m hikm t saçan. Dediyin sözl rin h r biri gövh r, Ür yin
yazar onu aqill r. Yara ır hamıya ba çılıq s n , Ba çoban olasan g r k sürün .
Tacidarlıq s nin cövh rind dir, Tacın adı bizd , özü s nd dir. Kü tasib
"Z nd"ini oxuyan da s n, Bu K yan t xtini qoruyan da s n! Kimdir s nd n savay bu
t xt ad-san? B hm nd n, Daradan qalan toxumsan. S ns n Siyam ikin taz meyv si,
rd ir Bab kin biz töhf si. K yum rs t xtind n ged nd n b ri, Yalnız s n
çatır ahlıq gövh ri. Yalnız s nindir mülk, can atmasan da, Varmı s nd n savay
bir ah cahanda! Cavanlı, qocalı bütün möbidl r, Yalnız s ni sayır özün r hb r.