ya gül butası? H mayil ba layıb
yeddi h lq d n, R ssam ruh almı dı nurdan,
kölg d n. Gözün gövh rini i ıqlandıran Yeddi qız, yeddi nur, yeddi asiman! Yeddi
göz l ara dayanıb B hram, B hram - badam içi, göz ll r - badam. T z x tli
g ncdir, k m rind dürr, Ay üzd qaliy x tl r görünür. Gümü ü tacından
k m rin d k S rvind neç dürr, neç b r-b z k. Bütl r gözl rini dikmi di ona,
H r biri hazırdı can ver cana. S n ml r igid s cd qılırlar, gidin gözünd
saf bir gülü var. R ssam kil ç kib, vurub min naxı , "B hram-Gur" adını
altına yazmı . Bu yeddi ulduzun hökmü bel dir: Taxta yl
nd bizim cahangir
Yeddi ah qızını, yeddi iqlimi Ba rına basacaq yetim dürr kimi. Tale tumu k n
bizikmi? Bir bax: Ulduzlar dey ni yazırıq ancaq. Ulduzlar göst rir, nec dir
t qdir, Tanrıdan düz ltm k, bizd n dem kdir. Bu fsan ksi seyr edib tamam,
F l yin sehrin mat qaldı B hram. O Ay üzlül rin ovsunu, virdi, B hr mın q lbin
girdi, n girdi! Qızmı ay ır ola, dot l b madyan, Yeddi g lin ola, ir kimi
o lan! Nec qaynamasın hv t, m h bb t? Ür k - kama çatmaq ist y n qüvv t?
B hramın yolunu kilmi k sdi, Sevincd n, adlıqdan varlı ı sdi. Q tiyy n
g tirdi bu r sm ömrün , Yön ldi m qs d , o böyük gün . Ümiddir cahanda n yax ı
iksir, S br d , t mkin d ümidd n g lir. ah çıxdı, salonu qıfıllayaraq, Verdi
açarı da açarçıya, bax. Dedi: - Yadda saxla, bu yerd kims Açıb bu qıfılı iç ri
girs , Qanını tök c m el burdaca, K s c m ba ını, e it, ey qoca! Bu mri e id n
kimi, qız, qarı, Bir daha baxmadı o zala sarı. Xumar ça larında ancaq arabir
Görürs n, ah özü bu zala g lir. lind açarı girir behi t Baxır göz dolusu
yeddi af t . Yamandır, su ola, susuz qalasan, Yuxuda da onu arzulayasan. Bayırda
ba ını qatır ikarla, Q srd d rdl ir yeddi nigarla. ATASININ V FATINDAN
B HRAMIN X B R TUTMASI Bir gün Yezdigürd x b r verdil r: Meydanda
B hramgur
olmu irü-n r. ldırım p nc si arslanı ovlar, O lun - t z qaplan, köhn
canavar! Önünd ir dönür qoca köp y , jdahanı toz t k sovurur göy . Divl ri
ba layır onun k m ndi, Da ları ridir m rur s m ndi. Qılıncı dönd rir qayanı
quma, Toppuzu, d miri x mir , muma. G nclik at ind n qorxdu atası, Ya asa,
çıxacaq, bildi, xatası. O lunu od tutan bir me sandı, At d n ç kin n ir kimi
yandı. Saxladı o lunu gözd n uzaqda, ıqsız bir gözdür o ulsuz ata. B hram
gec -gündüz ikarda, çöld , Gah lind bad , gah at belind ! T l sir, canıdır
bir meyl, bir ikar, Süheyl ulduzu t k Y m nd parlar. Onu Y m n ahı sevir,
sev c k E idir hökmünü göyün hökmü t k. Heyrandı zehnin , f ras tin , Onu hakim
qoydu vilay tin . Qılınc ba ı ladı, üst lik gövh r, Canını ist s , m g r
sirg r? B hramın z rr c d rdi, q mi yox, Z ri, x zin si, c vahiri çox!
Qürb td o q d r qay ı var ona, Ata vilay ti dü mür yadına. H rl ndi f l yin
hündür t k ri, Bir gün d yeti di oyun x b ri. Y zdigürd t xtind n, tacından
doydu, Yoxu dan eni yazıq üz qoydu. Atadan, babadan qalan tacü-t xt, K sir
v fasını bir gün l- lb t. El ki, pad ahın bo qaldı tacı, Xalq, ordu birl ib
g zdi lacı. Bir d olmasınlar jdahaya qul, Taxtına çıxmasın ondan bir o ul.
H rç nd ki B hrama taleyi yardı, Biliyi, qılıncı, qol gücü vardı. Ancaq atasının
cinay tl ri, Qoymurdu görsünl r h min hün ri. - Heç saya salmayaq onu! -
dedil r, Bo qalmı tacdan da tutmasın x b r. r bc d rs almı s hraya bir
xs, c m dünyasına ba ola bilm z! Ver r x zin ni r b bird n, Farslar zülm
ç k r onun lind n. Heç kim ist m di otursun taxta, T kc Tanrı verdi tacı
xo b xt . Xalq v ordu seçdi müdrik bir qoca, - Yalnız O, layiqdir, - dedil r, -
taca. Tacidar, hriyar soyu yoxsa da, O, f r gövh rind n yoksun olsa da,
Yeddigöz k m ri ona verdil r, Ba ına tac qoyub, duz çevirdil r. B hram - Gur
bildi ki, bitib tama a, Göyl r ilk dövrünü çatdırıb ba a. Bir dövran açılır
t z d n y qin, i t rsin dir keçmi d kinin. lind n çıxıbdır ata s rv ti, Heç
kim ist mir ki, tuta dövl ti. Özg nin aya ı dir nib taxta, Bu fitn n q d r
yaramaz, saxta! Önc mat m tutdu öz zizin , Firuz don geydi qiq cismin .
Sonra q rar verdi: ir kimi cumsun, Dü m nin a zını qılıncla yumsun. Açsın
vuru ların darvazasını, T slim olmayanın tutsun yasını. Sonra dü ündü ki,
v h ilikdi bu, G r k n göst rir idrakın yolu. ranlı çox görür tir tacı biz ,
S rh d ç ks l r d ist yimiz . G r k m n onlara b sl m yim kin, Bu i in açarı
yum aqlıq, t mkin. Bu it ür klil r öz ikarımdır, Sürümd otlayan qoyunlarımdır.
Baxma, pambıqları, yunları da var, M nim dö yimd yatırlar onlar. V fasız,
da ür k olsunlar, n q m, X cal t ç k rl r sabah, min m. X cal t g tir r m rd
x yan t, X cal t dalınca g l r qüss , d rd. Görs n bundan savay n kimi zill t,
Zülmün vuran li, qoludur, lb t. Onlar l ç kdil r a ıldan tamam, Onları a ılla
ram ed r m, ram. Ovun arxasınca t l ss ki i, Yayınar h d fd n, uduzar i i.
B HRAMIN RANA QO UN Ç KM S Söz qo an cadug r, söz dedin, yet r,
Deyilmi
sözl rd n axı n s m r? Gülbahar n f sli qönç dir a zın, B s hanı öz sözün, hanı
öz arzun? hdi dürüst olan Tanrıma dedim: Yeni söz dem kdir m nim d hdim. Sözü
çeyn y nl r çoxdan lül-xumar, Biz bad sunuruq, onlar yatıblar. M nim tamahım
yox özg sözünd , O rular tez dü ür elin gözünd n. Yamaqla, quraqla heç bir i im
yox, Bahar n f sliy m, könlüm, gözüm tox. Köhn ni dem kl m nim n i im, M n
g r k pakiz dül ri de im. Lakin x zin y yollarımız bir, Ox iki olsa da, h d f
eynidir. B zi m tl bl ri ets m d t krar, limd kilim d z rxara olar. Sözün
kimyasına b l d iki r, Köhn m tl bl ri t z l yibl r. O, misi dönd rib bir
gümü nala, Bu is gümü ü xalis qızıla. Misi m g r azmı gümü l ndir n? Gümü d n
z r yapan bir z rg r m m n. Sapa mirvari yox, ür k, can ver n, M rcanı bel c
düzdü yenid n: El ki, B hram-Gur agah oldu ki, Bir yad o urlayıb onun t xtini.
Göyd n z r tacını t l b ed r k, Q z b qur a ını b rk ba ladı, b rk! Neman Münzir
o lu yetdi dadına Ki, ah yiy l nsin cahan taxtına! Verdil r n q d r
x zin l ri, De ik, qeyri de ik dürrü, gövh ri. B hram qo un yı dı h ddind n
artıq, Co du, t z l ndi canda qeyz, ancaq. Y m nd n d n yüz min süvari Hazırdı
da ıda bütün s dl ri. Hamsı div ba layan, q l l r açan, Da , d mir çeyn y n,
od-alov saçan. Zireh geyimli ir - döyü bayra ı. Qılıncı - ölk nin daya ı,
da ı. ah ba çılıq etdi zor bir orduya, N m balı a çatdı, toz-torpaq aya. Bürünc
küp nal si, karanay s si, Z hri, ba rı yaran t bil z rb si. Qalxır, havalanır
göyl r q d r, D yir na araya möhk m z rb l r. eypur s dasından, gurultulardan
Yer altı, göy qatı - min qaynar qazan. Kin - c h nn m odu. Ordu, min-min ox.
B lk qarı qadan, ç yirtg d n çox. Y m nd n getdil r tac olan yer , ahın
paytaxtına, n zor h r . Qoca ki, q sb etmi cahan taxtını, Gördü g nc jdaha
güdür baxtını. Göy yer meyl edib buyurur özü: Y m nd n parlasın Süheyl ulduzu.
Açıb p nc sini erk k bir arslan, Dü m ni gur bilib gor qazan lan. Tutub taxtı,
tacı almaq ist yir, Toz yatıran qüvv t olmaq ist yir. Yı ıldı saraya
adlı-sanlılar, Möbidl r, bir çıxır, yol arayanlar M v r t eyl yib r y