Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx
Yüklə 3,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
__________________Milli Kitabxana_________________ 87
dillər əzbəri, nifrət mənbəyi çəngi Sona deyildi, bədbəxt, yazıq bir məxluq idi. Elə bil ürəyini bir piyalə soyuq suya salıb oycalayırdılar: -Ay yazıq, axı sən hardan bu işə düşdün? Kimin qızısan? Danış,bəlkə ürəyin boşala... Adam dərdini danışanda yüngülüyür axı... Sonanın gözləri Minasoltanın çiyninin üstündən o yana, divara zilləndi, göy şirə çəkilmiş divarhamar idi, sürüşək idi. Orada bir ləkə, bir nöqtə belə yox idi. Birdən-birə bu göy şirəli divar gömgöy bir fəzaya çevrildi; Sona bu göy çadır altında yanıb qaralan bir kənd gördü... Palçıq daxmalar,üstünəqarğı basılmış qazma damlar, güzlər... Bu qazma daxmaların birində... Sona sözünə bir xatirə kimi başladı; -Atam uzun azardan öləndə kəndimizdə bir yaxın adamımız qalmamışdı. Bir il ondan əvvəl qohumtarımızın çoxu ovmadan ölmüşdü. Kənd əhlinin heç yarısı qalmamışdı. Bağlar, əkinlər yanıb tələf olmuşdu. Başlı başın saxlayırdı... ...Minasoltan hiss edirdi ki, nə isə olduqca təsirli bir hekayət, bir qəziyyə dinləyəcək. Sona isə artıq bütün olub keçənləri, dünən və bu gün baş vermiş hadisələri unutmuş, uzaq, çox uzaq bir xatirənin qoynuna atılmış, dəryada, ləpələr üzərində çalxanan xırdaca qayıq kimi bu xatirələrin ağuşunda yırğalanmağa başlamışdı... -Bir neçə gün damın altında ağlar-sızlar qaldıq, küləkdən başqa qapımızı açan yox idi. Kim də açacaq idi? Hamı öz canının, öz ölüsünün, öz batan əkənəcəyinin, qırılan mal-qarasının hayında idi... Biz heç kimin yadına düşmürdük. Nəüzənbillah elə bil Allah da bizi yaddan çıxartmışdı. Yaratdığı ağıza bircə tikə çörək də göndərmirdi. Ot-ələf yanmışdı, qaynatmalı bir çəngə ispanaq, qovurmalı bir tutam əməköməci də yox idi... "Ana" deyib sızıldayırdım, yaylığının ucu ilə qızarmış gözlərini silməkdən anamda hal qalmamışdı, saçları,birçəkləri də islanmışdı. Bir neçə gündən bəri çəkdiyi əzab, naxoşa qulluq, sonra da başyoldaşını itirmək anamı üzmüşdü. Amma neynəyəsən ki, mən dizinin dibini kəsdirib çörək istəyir, dərdinin üstünə sağalnaz dərd artırırdım. Bir gün obaşdan, dan yeri heç qızarmamış anam məni yerimdən qaldırdı... Yatan kim idi ki,...qarnım acından qırılırdı, gözümə yuxu getmirdi. Ağır da olsa deyim ki, atamın ölməyi də az qala yadımdan çıxmışdı, bircə tikə çörək olsaydı... Qərəz, anam daxmamızdakı olan-qalanımı əynimə geydirib, belimi, başımı bağladı. Daxmamızın qapısını kilidləyib çıxdıq. Yazıq anam evdən aralananda bir ayaq saxladı, kəndin yuxuya gedən evlərini gözdən keçirtdi. Elə bil
__________________Milli Kitabxana_________________ 88
ki, hər yerə vida deyirdi, elə bil ki, doğulub böyüdüyü, sevib-sevildiyi, ana olduğu, analıq səadətini daddığı bu yerlərdən həmişəlik ayrıldığı ürəyinə dammışdı. Gözlərindən yaş leysan kimi töküldü, sonra tələm-tələsik əlimdən tutub yola düzəldi: -Gedək bala, dünya böyükdü, "tarı böyük, altı gen" deyiblər,Allah kərimdi, bəlkə bir yaxşıya irast olduq, əlimizdən tutdu... Olmasa da, dilənəsi olsam da, irağ- irağ, qoy heç olmasa tanış-biliş gözündən uzaqda dilənək, görən olmasın... Bəlkə baxtımız gətirdi, bir qapıya qulluğa düzəldik... İşlərəm, səni saxlaram, bir-iki iləcən sən də böyüyüb hovuma çatarsan... Anam bu sözləri deyə-deye irəliləyir, kənddən hara isə uzaqlara gedən tozlu yolla məni də yanıycan sürüyüb aparırdı... ...Yolumuzun üstündəki kəndlər bizimkindən də pis gündə idi... Amma yenə də adamlar bizə əl tuturdular, kimisi bir parça təndir çörəyi, başqa birisi iki-üç cad əppəyi verirdi. Bostanlardan yemiş, bağlardan meyvə dilənirdik. Günlərin birində Çodarlı deyilən bir obaya gəlib çıxdıq, yurdsuz-yuvasız idik....yəllar yorğunuyduq... İki el bir təpə qalmışdıq. Elə bu zaman sanki tale üzümüzə güldü. Çodarlıda arvadlardan biri bulaq başında bizə rast oldu. "Kəndin ağasına qulluqçu lazımdı, arvadı azarlıdı, adam gəzirlər" - dedi, yolu bizə salıq verdi, getdik... Bəy evi indiyəcən gördüklərimdən böyük idi, dam-daş tikilisi çox idi. Xanımın yanına gəldik, o yatacağında uzanmışdı, ana-bala bizə diqqətlə baxdı, deyəsən, həm yazığı gəldi, həm də tutacaqsız olduğumuzu başa düşdü; -Adın nədi, aaz? Anam adını, yer-yurdumuzu dedi, xanım yerli-yataqlı başımıza gələnləri anamdan soruşdu, sonra, deyəsən, razı qaldı: -Allah bilən yaxşıdı, əlhökmilillah, nə olar, qalın, işlərsən, baxaram, bəyənsəm, günün burda pis keçməz... Çarəsiz anam hər nə iş olsa razı idi, təki bir yerə ilişib qalaq, təki üzümüz sərgərdanlıqdan qurtarsın... ...Səibi bəyimin azarı qıçında idi, bud oynağında bir yara vardı, quyu kimi dərin... gündə bu yaraya piltə çəkmək lazım olurdu, bu zaman yazıq bəyim haldan- hala düşürdü, dişlərini bir-birinə qıcayıb ağrıya gücnən dözürdü. Evdə hec bir iş görə bilmirdi, yeriyəndə, çölə-bayıra çıxanda divardan tuta-tuta gedirdi. Bir qarış yolu az qala bir saata yeriyirdi. Sonra da gəlib halsız düşürdü. Evdə bütün işləri əvvəlcədən kənizi varmış, o görərmiş, sonra qız bəyimin yarasından çimçə
__________________Milli Kitabxana_________________ 89
şib qaçıb. Əri də günlərnən evdə olmazdı. Hardasa kəndlərdə, qonaqlıqlarda, ovda, qumar oyunlarında itib-batardı. Danışırdılar ki, bu var-dövlətin hamısı Səlbi bəyimin imiş. Ağa ona evlənəndən sonra yaxşı da yaşayırlarmış. Səlbi bəyimin qıçına əvvəl bir çiban çıxır, sonra nə qədər dava-dərman olursa sağalmır, yara dərinləyib quyuya çönür, bəy də arvaddan soyuyur, ev-eşiyi başlı-başma buraxır. Deyirdilər ki, Səlbi bəyimin övladı olmadığından, ağa onu boşaya bilmirmiş, çünki onda var-dövlət əlindən çıxarmış, evlənə də bilmirmiş - Səlbi bəyimin Şamaxıda urus qulluğundakı qardaşından çəkinirmiş... Qərəz ki, biz ağanı gəlişimizin üçüncü günü görə bildik... Evdə bütün iş-güc anamnan mənim üstümə töküldü, çoban-çoluğa çörək-xörək çatdırmaq, Səlbi bəyimin pərzanalarını' yetirmək, qonaq-qaranı yola vermək, pal- paltar yumaq, ev-eşiyi süpürüb-təmizləmək, hamısı anamın öhdəsinə düşdü. Anam axşamacan təndir-ocaqdan aralana bilmirdi, elə yorulurdu ki, yerinə girəndə sız-sız sızıldayırdı. Amma yenə də şikayətlənmir: "Neynək bala, - deyirdi, - nə qədər çox iş olsa dözərəm, hamısını da elərəm, təki sənin başının üstündə həmişəlik kölgəlik olsun, təki qarnın tox olsun, bala, pal-paltarın olsun". O məni bağrına basıb uzanır, bir müddət ana-bala gözümüzü tavana dikib qalırdıq. Sonra hər ikimiz birdən xəyala dalırdıq, belə hallarda, anam ürəyindən keçənləri mənə pıçıldamağa başlayırdı: "Allah qoysa, Səlbi bəyim sağalar, ayağımız düşər ona inşallah, bir az pul düzəldib, kəndimizə qayıdarıq, ev-eşiyimizi sahmana sallıq, sən de, mən də öz damımızın altında dolannıq. Yerimizi əkərik, kəndimizi çox istəyirsənmi, Sona? -Hə, ana, amma burda da pis deyil. -Helədi, amma, necə də olsa qürbətdi, Allah heç bəndəni özgə qapısında, əlindən-obasından uzaq qulluqçu eləməsin... Amma, şükür Allaha, heç olmasa qarnın doyub, eynin bitib. Doğrudan da, Səlbi bəyimin köhnə-küləsindən anam özünə və mənə bir dəst təzə paltar düzəltmişdi, palaz-paltar yumağa gedəndə, çay qırağında qazan asıb su qızdırmış, başımı-bədənimi yuyub arıtmışdı. İndi hər ikimiz insan sifətinə düşmüşdük... Yaman-yaxşı yeyib-içirdik. Heç bir korluğumuz yox idi, heç kimə əl açmırdıq, bir parça halalca zəhmətnən qazandığımız çörəyi yeyirdik, bircə Səlbi bəyimin yarasından çimçəşmək olmasaydı... Bəyimin bir xasiyyəti var idi, hər
Yüklə 3,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|