Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx

                                                                                                                                                  

21 

 

süzdü. Məclisin ortasında durub göbəkatma rəqsinə başladı. Sonanın mütənasib 

əndamı rəqsin ahəngilə tərpəndikcə, qolları, ayaqları, gərdəni, çənəsi, bütün qadın 

vücudunun  gözəlliyi  bu  rəqsdə  iştirak  edirdi.  Bu  zaman  rəqqasə  qızlar  maraqla 

onun  rəqsini  izləyir,  çalğıçılar  arasında  ayağını  ayağının  üstünə  aşırıb  oturmuş

Qəndi  xanım  isa  oxumaqdan  ziyadə  rəqsin  ahənginə  uyğun  coşqun  bir  tərzdə

deyirdi: 

At, göbəyim, at,  

içində nobat.  

Gəlsin gomumat —  

Versin ağ manat. 

Qonaqlar vəcdə gəlmişdi. Hər bir dodaqda təbəssüm qaynayır, hər gözdə atəş

parlayır,  hər  qəlbdən  "afərin",  "maşallah",  "fətəbərakəllahu  əhsənül-xaliqin" 

sədaları qopurdu. Şırıqqa səsindən qulaq tutulurdu. 

Bu  ara  rəssam  əlinə  aldığı  kiçik  albomu  açmış,  Sonanın  rəqsinin,  çəngilərin 

oturuşunun  qaralamasını  edirdi,  onun  ilhamdan  şölələnən  üzünə  xəfif  bir  qızartı

çökmüşdü.  O,  bir  tərəfdən  ömründə  ilk  dəfə  gördüyü  qəribə  rəqsin,  musiqinin 

ahəngindən  zövq  alır-,  digər  tərəfdən  gördüklərini  süngər  kimi  zehninə,  xəyalına 

hopdurmaq, sonra çəkəcəyi böyük tablo üçün yadında saxlamaq istəyirdi. 

Sona isə sanki səsləri eşitmir, bu gözləri, bu dodaqları görmürdü, onun bütün 

varlığında, cisminin bütün hüceyrələrini lərzəyə salan coşqun musiqi ehtizaza gəlir, 

gəlini  rəqs  etdirirdi.  Sonanın  şirmayı  əllərinin  biri  qaşları  üstünə,  digəri  çənəsi 

altına gələndə, sürməli qara gözləri süzülür, başı dönmədən bu badamı gözlər gah 

sağa, gah sola baxır, axırdı. Onun bir cüt ilan kimi çevrəsində qıvrılan hörükləri, 

alnındakı  çətir,  yanaqlarına  və  çənəsinə  düşən  burma  birçəklər  rəqsin  ahənginə

uyğun yellənir və ətrafa Xütən müşkünün məstedici ətrini yayırdı. Vəsməli qaşları

gözlərin məlahətini artırırdı. 

Cavan  Seyid  Əzim  indi  iki  hiss  keçirir,  iki  düşüncə  arasında  çaşıb  qalmışdı. 

Birtərəfdən ilkin gördüyü  məclisdəki gözəllik, musiqi, gözəlin ecazkar rəqsi onun 

bütün  varlığını,  gənc  ürəyinin  dərinliklərinə  qədər  fəth  etmişdi.  O,  Sonanın 

rəqsindəki  incə  ahənginə  məftun  olmuşdu.  Qız  onun  gözü  önündə  nağıllarda 

eşitdiyi  pəriləri,  daha  sonra  ruhani  babasının  o  dünyada,  behiştdə  görə  biləcəyini 

vəd etdiyi huriləri canlandırmışdı. Gənc şairin qəlbində indi başqa ahəngdə, başqa 

vəzndə, rədif və qafiyədə bədahətən gələn bir qəzəl yaranırdı. 

 

 

---

                                                                                                                                                  

22 

 

O, misraları yüksəkdən deməyə cürət etmir, həya eləyir, hətta pıçıldamırdı belə, 

Sona  canlı-qanlı  huri  idi,  pəridi.  Məclis  behiştin  xəyal  qədər,  nağıl  təkin  qəşəng 

guşəsi  idi.  Digər  tərəfdən  beynində,  fıkrində  bu  rəqsi,  dünyanın  ən  dadlı

nemətlərindən olan musiqi, rəqs və gözəlliyi yasaq edən, haram buyuran ehkamlar 

canlanırdı. Şübhələr onun ürəyini titrədirdi: "Əgər sən insana fərəh gətirir, onu bir 

müddət  üçün  dünyanın  əzablarından  xilas  edirsənsə,  nə  üçün,  nə  üçün  sənin 

sənətin,  sənin  qabiliyyətin  haram  olmalıdır,  Sona?  Niyə  sən  məxluqatın  əskiyi 

sayılasan? Niyə  sənə baxmaq,  sənin  ecazkar  rəqsindən  zövq  almaq  haram  olsun? 

Sənin  o dünyada vəd olunan  hurilərdən nəyin  əskikdir? Nə üçün bu  günahı-əzim 

olsun,  Sona?  Nə  üçün?.."  Bu  nə  üçünlərin  sayı-hesabı  yox  idi.  Onun  daxilində

sanki  iki  bir-birinə  zidd  fikirlər  söyləyən  şəxs  oturmuşdu,  birinin dediyini,  digəri 

inkar edir, birinin təsdiq etdiyini o birisi rədd eləyirdi. 

Suallar...  cavabsız  suallar...  O  bunlara  cavab  verəcək,  cavab  tapacaq  halda 

deyildi. Bu suallara cavab almaq üçün qazı, axund yanına gedib "istifta"' etmək də

mümkün deyildi. Məgər o axund babasının otağına "məsələ" üçün gələn sadəlövh 

dindar qocaları az görmüşdü? Qocaldığına görə yaddaşı zəifləyən və namaz qıldığı

yerdə  yanılan  bu  qocalardan  biri  -  Məşədi  İmamqulu  xüsusilə  yaxşı  yadında 

qalmışdı. O tez-tez babasının otağına gələr, nəleynlerini qapının ağzında çıxardıb, 

öhnə-öhnə ilə içəri girər, əlini belinə və divara dayaq verib güclə, nimdərin üstünə

qoca deyə kimi diz cökər və xeyli müddət özünə gələ bilməzdi, sonra handan-hana 

əlini qar kimi ağ saqqalına çəkib salavat çevirər və başlardı: 

- 

Axund ağa, Allah axirətüvü versin, "şəkkim var ikiynən üç ara- 

sında..." 

Babası  uzun-uzadı  izah  edərdi.  Məşədi  İmamqulu  zəif  yaddaşına  arxayın 

olmadığından  dönə-dönə  axundun  təlimini  təkrar  edər,  yenə  də  qarışıq  salar  və

yenə də təzədən başlardı; "İki ilə üç arasında şəkk eləyəndə, gərək..." 

Belə hallarda küncdə oturub çərəkə oxumaqla məşğul olan balaca Əbdül Əzim 

Məşədi İmamquluya acıyırdı, "Gör bir hardan hara nə üçün gəlib?" istədi yerindən 

durub qocaya desin: 

- 

Ay rəhmətliyin oğlu, şəkkin var, dur namazı təzədən qıl, daha 

çək-çövür nəyə gərəkdi?.. 

 

 

---

                                                                                                                                                  

23 

 

Bir dəfə Məşədi İmamqulu qəribə bir "məsələ" üçün gəlmişdi. O, qapıdan içəri 

girən kimi axundla təmənnəşər-təmənnəşməz, nəfəsini dərmədən sözə başladı: 

-Axund ağa,Allah atan rəhmətliyi behiştlik eləsin, mənə qəza üz 

verib... 

Axundun dodaqları qaçar kimi oldu: 

-Yoxsa genə şəkiyyat... 

-Xeyr,  ağa,  xeyr,  Kərbəlayı  Rəsul  qızının  məsləhətiynən  sailə  çörək  verəndə, 

bir  çeynəm  qoparıb  yarısını  ağzıma,  yarısını  da  yastığımın  altına  qoyandan  bəri 

daha yaddaşım yaxşılaşıb, maşallah-namxuda, daha namazda səhv-şəkk eləmirəm. 

-Bəs Xuda nəkərdə, nə üz verib? 

-Bu saat qulluğuna ərz eləyim, cənab axund, gecəki yağışdan yol islanıb, olub 

palçıq. Səhər çıxmışam qapıya, elə üzüaşağı qapanlara tərəf gedirdim, qabağımda 

bir  malağan,  o  dəyirman  ustası  var  hey,  malağan  Vasil,  o  gedirdi,  çalışırdım 

ləpirinə ayaq basmayam, amma birdən o kafər oğlunun ləpirindən palçıq çırtdadı, 

düşdü  əbamın  üstünə,  əbanı  da  ki,  canına  qurban  olduğum  qəriblər  ağasının' 

qulluğundan  şövt  eləyib,  təbərrükləşdirib  gətirmişəın,  indi  bilmirəm  palçıq 

quruyandan  sonra  onu  ovxaladım,  ya  verim  suya  çəksinlər?  Ovxalatsam  ürəyimə

yatmayacaqdı, gəldim sənə məsləhətə... 

Bu yerde nəinki Əbdül Əzimin, hətta axund babanın özünün də üzündə Məşədi 

İmamquluya  qarşı  bir  acıma,  əzablı  bir  kədər  sezildi.  Axund  Məşədini 

sakitləşdirmək üçün dedi: 

-Ovxalat getsin, Məşədi, qurudan quruya bir şey olmaz inşallah... Kişi şübhələr 

içində idi: 

-Bəs  palçıq  düşəndə,  su  parçanın  məğzinə  keçib  isladıb  axı?  Axund  nadan 

müsahibinin yazıq görkəminə təəssüf hissilə baxıb gülümsündü: 

-Xeyr, bəli, əlbəttə, lakin o su təbəxxür edib... canında qalmayıb... 

...İndi  Seyid  Əzim  bir  an,  təkcə  bir  an  içində  gözünün  önündə  canlanan  bu 

kabusu  görən  kimi,  müsahiblərin  səslərini  eşidən  kimi  oldu.  O  məclis  hara,  bu 

məclis hara? 

Seyid  Əzim  bu  ani  xəyalı  gözlərindən  qovarkən  Sona  artıq  keçib  öz  yerində

oturmuşdu. İndi tarzən tarın kökünü dəyişmiş, çapıq Nəcəfqulu "Kabili" muğamını

oxumağa baslamışdı. Qəzəl farsca oxunurdu. 

 

 

---