Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx
Yüklə 5,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
12
darayı toxuyan dörd minəcən usta - sənətkar var. Qərib qonaqlar saatlarla dəzgahların yanında durub şərbafların, kargərlərin oxuduğu əmək mahnısını dinləməkdən doymurlar. "Dələgeyin-dəmşalağın baxtına, balağı cırıq baxtına". Deyirlər ki, belə oxuyanda butalar dəzgahda bütöv çıxır... Şirvan yollardan başlayır. Bu yollarla gələn yolçular Şamaxıya çata-çatmaya onun dörd çevrəsində cari olan Söyüdlü, Güllü, Minaxor... bulaqlarının başında müvəqqəti bina salır, çadır kimi kölgəliklər yaratmış ağacların altında dincəlir, əl- üzünü uzun yolların tozundan yuyub təmizləyir, pal-paltarını səliqəyə salır, Şamaxı bazarına "insan kökündə" girməyə hazırlıq görür... Şamaxı bazardan başlayır... Burada bazar çoxdu: Misgərbazar dünyaya Lahıc işi - mis qazanlar, bəzəkli sərniclər, güyümlər, naxışlı aftafa-ləyənlər, lüleyinlər, aşsüzənlər, sərpinclər göndərir. Bu mis üzərinə salınmış ornamentlər, naxışlar baxanı valeh eləyir... Bəzzaz-bazar tacirləri adnandı. Onların dükanlarında Məkərə yarmarkalarından başlamış Hindistan, İran, Çin və başqalarından gətirilmiş gözəl ipək parçalarla yanaşı, Şamaxının özündə toxunan əlvan kəlağayılar, qanovuzlar, darayı, cecim və xalçalar, güləbətin işləmələr satılır. Bir çox ölkə və şəhərdə Şirvan kəlağayısı "Şamaxı" adlandırılır. Şirvan ustalarının əl işləri dünya bazarlarına yol açır. Şamaxının, Şəkinin xam ipəyini də tacirlər bu cərgədən alır, karvan-karvan Şərqin və Qərbin, Şimalın və Cənubun karxanalarına göndərirlər. İngilis sarayının daimi müvəkkili Şamaxıdan əl çəkmir. O burada toxunan ipəklərin ən zərifini, xalçaların ən rəngarəngini çeşid-çeşid seçir, bircə-bircə yoxlayır və alır. Deyirlər ki, onun aldığı ipəklər İngiltərə sarayında xüsusilə bəyənilir, şah və şahzadə xanımlar məhz Şamaxı ipəyi geyməyə can atırlar. Multanı tacirləri, atəşpərəst Kəşmir qəribləri də burada daimi məskən salıblar, onlar da buradan Hindistana müxtəlif çeşidli mallar alıb göndərirlər. Kərbəlayı Vəlinin karvanı gələndə Şamaxı bazarları xüsusilə rövnəqlənir, canlanır. Bazar çoxdu... Baqqalbazar, Dərzibazar, Başmaqçıbazar, Xarrat-bazar... Gürcübazar... Bəzzazbazar tacirlərilə yanaşı Gürcübazardakı bir əczaxana və əczaxananın alt mərtəbəsində salınmış meyxanənin də bizim hekayətimizə dəxli var... Gürcübazarda gözü açıq cavanların bir çoxu öz rus, erməni, malakan, gürcü qardaşları ilə sərbəst görüşüb danışa bildikləri kimi, məşrəb aludələri də burada tez-tez görünür...
13
Onların güdükçüləri, qulaqçıları da buralara tez-tez baş çəkir... Bir cavana bu məhəllədə rast olan kimi, onu qeyri millətlə durub söhbət edən görən təki az keçməmiş xəbər bütün bazara yayılır: "Adə, sən öləsən, meyitüvü görüm yalan deyirəmsə, hindicə Hacı Məhəmmədin oğlunu Gürcübazarda, o xaraba qalmışdan çıxan gördüm, özü də o erməni oğlu ilə qolboyun. Dilim kəlməyə gəlməsin əyəm o yan, bu yanı varsa"... Bəli... Şirvan yollardan... Şamaxı bazardan başlayır... Bizim üçün isə təkcə bircə yerdən-Bəzzazbazardan... Bazar... O canlı cismə bənzər... Onun öz başı, ürəyi, qolları var... Bazarın öz dərdi, öz sirləri, öz kədər və sevinci var... Burada xam, nabələd adam aldana da bilər; burada insan xətası lağa qoyula bilər, o alçaldıla da bilər, lakin burada əsil dərd, ümumun kədəri kimi də qarşılanır... Fağırın, əlsiz-ayaqsız məsumun birinə bəs deyincə əl də tutarlar, bazar əhlini xamlamaq istəyən namərd isə ələ də salınar, bazardan, bu canlı aləmdən əbədilik qovularda... Bazar canlı bir dünyadır... Bir aləm, bir cəmiyyətdir... Onun öz yazılmamış qanunları, qanun hökmünə qaldırılmış adətləri var... Şərqdə öz canlılığı, zənginliyi, rəngarəngliyi və sərvətilə məşhur olan qələbəlikli Şirvan, Şamaxı bazarından dünyanın bir çox məşhur şəhərlərinə yollar gedir, bu yollar Pirdirəki dağından, Gülüstan aşırımından, Qobustan düzündən keçir.
Bazarın öz daimi sakinləri, öz satıcısı, alıcısı, öz hoqqabazı, dəlisi, öz şairi, müdriki, öz dilmancı, darğası, öz vəkili, ağsaqqalı, başbiləni var... Bazar yad qonaqlı, yaxın qohumlu, doğma övladlı, ögey oğullu, ağıllı balalı, başabəla, əliəyri, eybəcər vələdli nəhəng bir ailə, bir külfətdir...Onun öz dərdi, öz azarı var, onun öz sevinci, öz qayğıları var. Bazar bunu heç kəsə verməyi sevməz, yada, naməhrəmə sirr açmaz, açanı da cərgəsindən qovar... Onun sevinci payansız olduğu kimi, qəzəbi də dəhşətlidir... Gəlin əl-ələ tutaq, çiyin-çiyinə verib hekayətimizlə sıx əlaqəli Bəzzazbazarından keçək, birbəbir də olmasa, onun bəzi daimi sakinləri ilə tanış olaq. Ən əvvəl, bax, o başında tabaq gəzdirən ayaqyalın, ucaboy kişiyə baxın, pərakəndə geyimindən də görürsünüz ki, kasıb adamdır. Ağası Baqqalbazarda halvaçı dükanı saxlayır, özü isə tabaqçıdır, qışda ədvalı (İsfahan), küncüd, fındıq halvalan, Şəkidə hazırlanıb gətirilən paxlava, riştə-xətai, yayda isə yağasər (buz) satır. Tabaq bütün gün uzunu başından düşmür, dükan-dükan gəzib bəzzazlara halva paylayır, adına
Yüklə 5,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|