«mikroiqtisodiyot»

Javob: a) 400 kishi ishsiz qoladi. b) 500 $ ga ortadi.


2. Musulmon mamlakatlarining birida ish boshqaruvchi kadrlarga talab funksiyasi L_D=900-4×W, taklif esa L_S=-300+8×W ko'rinishida berilgan. Bu yerda,
W – yillik ish haqi ming dollar hisobida, L_D va L_S lar yillik ishchilarga talab va taklif hajmi, ming kishi hisobida. Nimadir sabab bo’ldi-yu, ayollar boshqaruvchi lavozimida ishlashdan mahrum qilindilar. Agar mamlakatdagi erkak ish boshqaruvchilar taklifini ko'paytirish imkoni bo’lmasa, ushbu qaror natijasida ish haqi va ishchilar soni qanday o'zgaradi?
Yechimi:
Ayollar boshqaruvdan ketishidan oldingi bozorning muvozanat parametrlarini topamiz L_D=900-4×W=L_S=-300+8×W bundan W=100 va L_D=L_S=500 ga ega bo’lamiz, ya’ni yillik ish haqi 100 ming dollar, ishchilarning soni 500 ming kishini tashkil qilar ekan.
Ayollar boshqaruvdan chetlashtirilganlaridan so'ng yangi taklif funksiyasi
L_S=0.6×(-300+8×W)= -180+0.48×W ko'rinishida bo'ladi. Endi yangi muvozanat parametrlarini topamiz L_S= -180+0.48×W= L_D=900-4×W bundan W=122.72 va L_D=L_S=409.09 ga ega bo’lamiz. Demak, qaror qabul qilingandan keyin yillik ish haqi 122 720-100 000=22 720 dollarga oshadi, yillik ishchilar soni esa 500 000-409 090=90 910 kishiga kamayadi.
Javob: Yillik ish haqi 22 720 dollarga oshadi, yillik ishchilar soni esa 90 910 kishiga kamayadi.


Mustaqil ishlash uchun masala va topshiriqlar

1. 
   Yerga talab quyidagi funksiya orqali berilgan:
   

Q=2400-8×R
Bu yerda, Q-foydalaniladigan yer maydoni;
R-renta foizi (bir gektariga ming som).
Agar yer hajmi 400 gektar va bank foiz stavkasi 125% bo'lsa, bir gektar yerning narxi necha pulni tashil etadi?

2. 
   Fermer xo'jaligida bug'doy yetishtirish funksiyasi quyidagi ko'rinishda:
   

Q=4000∙X-2∙X²
Q- bug'doy ishlab chiqarish hajmi yer maydoni X ga bog'liq. 1 kg bug'doy narxi 500 som. Agar fermerning yer maydoni 400 gektar bo'lsa, u yer egasiga qancha miqdorda renta to'laydi? Agar foiz stavkasi yillik 20 foiz bo'lsa, bir gektar yer nerxi necha somga teng bo'ladi?

3. 
   Agar siz bankga 1 yil oldin 10 ming $ va 2 yil oldin 15 ming $ dollarni 10 % li stavkada qo'ygan bo'lsangiz, bu mablaiz bugungi kunda qanchani tashkil etadi?
   

4. 
   Bank yillik 9 % li stavkada omonat qabul qilmoqda. Siz 4 yildan keyin asosiy qo'ygan summangizdan tashqari 1000 $ olishingiz uchun bankga qancha omonat qo’yishingiz kerak?
   

5. 
   100 ming $ pul 4 yil ichida 207 360 $ bo'lishi uchun bankning foiz stavkasi qanchaga teng bo'lishi kerak?
   

6. 
   Aholining 20 foiz kam ta’minlangan qismi jamiyatdagi umumiy daromadning 15 % ni oladi, aholining eng yaxshi taminlangan 20 % qismi esa jamiyat daromadlarining 50% ni oladi. Ma’lumotlar asosida daromadni notekis taqsimlanish darajasini ifdalovchi Djini koeffisenti topilsin.
   

7. 
   Narxga bog'liq talab elastiklik koeffisenti -1/3 ga teng. Maksimal hosil o'rtacha hosilning 120% ni tashkil etadi. Odatdagi yilda narxning 20% ni fermer foydasi tashkil etadi. Umumiy harajatlar o'zgarmas bo'lganda narxga bog'liq foyda foizini toping.
   

8. 
   Bank foiz stavkasi 1-yil 10 % ni, 2-yil esa 15%ni tashkil etsa, 1 yildan so'ng 11 ming dollar, 2 yildan so'ng 12650 dollar olish uchun bankka qo'yiladigan summani toping?
   

9. 
   Faraz qiling, siz 100 ming dollarlik uyni davlatdan lizingga olmoqchisiz. Buning uchun dastlabki 20% ni naqd to'lashingiz kerak. Agar qolgan summani 25 yil davomida har oyda uzib bormoqchi bo'lsangiz va yillik foiz stavka 10 %ni tashkil etsa, har oyda siz qancha to'lovni amalga oshirishingiz kerak?
   

10. 
    Janubiy Afrikaning qaysidir mamlakatida qashshoqlar aholining 70% ni va ularning umumiy daromadi jami mamlakat daromadining 40% ni tashkil qiladi. Boylar esa jamiyatning 30% ni tashkil qilsa, Djini koeffisenti topilsin.
    

11. 
    Kollejda o'qish 2 mln 650 ming somni tashkil etadi. Kollej diplomi bir yillik ish haqiga 500 ming som qo'shimcha daromad keltiradi. Bankning foiz stavkasi 10%. Kollejni tugatgandan so'ng mutaxassislik bo'yicha necha yil ishlaganda ma’lumot olishga sarflangan investitsiya (2 mln 650 ming som) o'zini qoplaydi?
    

17 - MAVZU. Kapital qo'yilmalar va kapital bozori.


Reja:

1. 
   Asosiy va aylanma kaital
   
2. 
   Kapital qo‘yilmalarning iqtisodiy samaradorligi
   

3. Karitalning diskontlangan qiymati
4. Investicion qarorga kelish strategiyasi.
Kapital firmaga tegishli mulk, ya'ni zavod va fabrikalar jiliozlar soni bilan o'lchanadi.
Asosiy kapiial jumlasiga korxonaga tegishli asosiy fondlar kiradi (binolar, inshootlar, uzatish qurilmalari. stanoklar, instrumentlar, hisoblash texnikasi).
Aylanma kapital jumlasiga esa xom-ashyo, materiallar. tavyor mahsulot, pul mablaglari kiritiladi. Asosiy kapital sotib olish to'g'risida qaror qabul qilishdan
oldin korxona uivhr murakkab bo'lmagan dastlahki hisob-kitoblarni amalga oshirish kerak.
Ma'lumki, kapital tovarlarni (stanok, jihoz, ishchi mashina) ishlatishdan olinadigan daromad- ishlash davri mobaynida sekin astalik bilan jamlanib boradi. Uni sotib olishda esa mabla bir vaqtda' to’lanishi kerak. Tadbirkor ma'lum daromad olish uchun hozir qancha mabla ishlatishini bilish kerak. Buni bilish uchun, keyingi daromadning diskont qiymatini aniqlash kerak. Diskont qiymat mohiyatini bilish uchun bank operaciyalariga murojaat qilish kerak, ya'ni uning foiz stavkasi va omonatni qo'yish muddati qancha katta bo'lsa, diskont qiymat shuncha kichik bo'ladi.
Umumiy holda istalgan summaning diskont qiymati quyidagicha bo'ladi:
X
D = :
(1+ch)'
X - kutilayotgan daromad:
ch - % stavkasi;
1- qo'yilish muddati.
Kapital tovarlarga bo'lgan talab bahosi uning diskont qiymatiga tengdir. Agar tadbirkor kapital tovarlarni uning diskont narxidan qimmatroq narxda sotib olsa, zarar ko'radi.
Kapital tovarlarni sotib olish to'g'risida firmalarning qaror qabul qilish strategiyasi quyidagicha bo'ladi.
Agar kapitalning talab bahosi kapitalning taklif bahosidan katta bo'lsa, kapital tovarni sotib olish mumkin. Agar kichik bo'lsa. kapital tovarni sotib olmasligi kerak.
Agar teng bo'lsa, sotib olishi ham. olmasligi ham mumkin. I bundan tashqari firmalar tomonidan investicion qaror qabul qilish uchun investiciyalar olinadigan qavtim bilan bank foiz stavkasi solishtirilishi kerak. Agar investiciyadan olinadigan qavtim normasi foiz stavkasidan katta bo'lsa, investiciya qilinishi kerak. agar aksi bo'lsa. investiciya qilish kerak emas. Agarda teng bo'lsa, investiciya qilishning hojati yo'q.