|
Milli-Tehlukesizlik üz cdrMilli Təhlükəsizlik və Hərbi Elmlər – National Security and Military Sciencesmeqalem tecavuzkar separatizm pdfMilli Təhlükəsizlik və Hərbi Elmlər – National Security and Military Sciences
№3 (4)/2018, səh. 16-22
TEXNİKİ ELMLƏR TECHNICAL SCIENCES
16
UOT
004.3
NANOTEXNOLOGİYANIN HƏRBİ SƏNAYEDƏ TƏTBİQİ
fiz.e.d., professor Elçin Kərimov
1
,
fiz.ü.f.d., dosent Nəsimi Kazımov
2
, fiz.ü.f.d., dosent Sevinc Musayeva
3
Silahl
ı
Qüvv
ə
l
ə
rin H
ə
rbi Akademiyas
ı
1
MAKA-n
ı
n Ekologiya
İ
nstitutu
2
Az
ə
rbaycan Texniki Universiteti
3
Xülas
ə
.
Məqalədə
müasir
nanotexnologiyaların
hərb
sahəsində
tətbiqolunma
perspektivlərindən danışılır, hərb elmində yeni nanotexnologiyaların tətbiq olunması elmi cəhətdən
əsaslandırılır.
Açar sözlər:
nanotexnologiya, ərimə temperaturu, rezistor, müqavimət kvantı, kristallik
qəfəs, nanoboru.
Giriş
Ölçüləri 1-100 nm olan quruluşların fiziki, kimyəvi və bioloji xassələri makrostrukturun
xassələrindən kəskin fərqlənir. Məsələn, hissəciklərin ölçüləri kiçildikcə, onların ərimə temperaturu,
adi hissəciklərinə nisbətən qat-qat (150-650 C
o
) aşağı olur. 4 nm ölçüyə malik Al nanohissəciyinin
ərimə temperaturu, adi Al hissəciyin ərimə temperaturundan 150 C
o
azdır. Ən böyük temperatur
düşgüsü (500 C
o
-dən böyük) qızıl nanohissəciyində müşahidə olunur.
Nanoaləmdə maddənin təkcə ərimə temperaturu, mexaniki xassələri yox, elektrik xassələri də
dəyişir. Silindrik rezistorun müqaviməti aşağıdakı formul ilə hesablanır:
/
,
Burada, L – uzunluq, S – en kəsiyin sahəsi, p-rezistorun materialının xüsusi müqavimətidir.
Lakin nanoölçülü silindrik rezistorun müqavimətini bu formul vasitəsilə hesablamaq mümkün deyil.
Nanorezistorun müqaviməti onun maddəsinin növündən və ölçüsündən deyil, yalnız iki
fundamental fiziki sabitdən asılıdır:
2
2,07
,
Burada, h – Plank sabitidir, R
o
– elektrik müqaviməti kvantı adlanır və nanoaləmdə bütün
rezistorların müqaviməti eyni olur. Nanoaləmdə elektrik müqavimətinin kvantlanması keçiriciliyin
yeganə xüsusiyyəti deyildir. Bəzi hallarda nanorezistordan cərəyan keçdikdə Coul istiliyi ayrılmır.
Nanoaləmdə belə qeyri-adi (yəni rezistorun uzunluğundan, en kəsiyinin sahəsindən asılı olmayan,
istilik ayrılmayan) keçiriciliyi ballistik keçiricilik adlandırırlar (yunanca – ballo-atıram, ballistika-
artilleriya mərmisi, güllə və s. hərəkəti haqqında elmdir). Bunu belə adlandırmaqla müəlliflər
demək istəyirlər ki, elektronlar nanorezistorda onun kristallıq qəfəsinin düyünlərində yerləşən
atomlarla toqquşmadan hərəkət edirlər [1].
Dostları ilə paylaş: |
|
|